Πάρ' το αλλιώς, Λάκη

Θα αναρωτιέστε ίσως γιατί το λέω αυτό. Tο λέω σκεπτόμενος ότι αν ο κύριος που βλέπετε αριστερά νομίζει ότι βάζοντας ανθρώπους να χειροκροτάνε, να χορεύουν και να τραγουδάνε κάνει stand-up comedy, μάλλον δεν ξέρει περί τίνος πρόκειται. Ξέρω πολλούς, Αμερικανούς κυρίως ηθοποιούς που ξεκίνησαν απ' αυτό το είδος κωμωδίας και αποδείχτηκαν μάλιστα ταλαντούχοι όπως ο Μπίλι Κρίσταλ, ο Στιβ Μάρτιν, ο Ρόμπιν Γουίλιαμς, ο Μπιλ Κόσμπι, ο Έντι Μέρφι και βεβαίως ο πιο γνωστός ως σκηνοθέτης Γούντι Άλεν. Δεν ξέρω κανέναν όμως που ξεκινώντας ως ηθοποιός, σκηνοθέτης ή ο,τιδήποτε άλλο να ΚΑΤΕΛΗΞΕ εκεί. Κανέναν, πλην του Λάκη μας βεβαίως. Ο οποίος εφηύρε νομίζω ένα ιδιαίτερο, ελληνικό είδος stand-up κωμωδίας που πάσχει από κάποιες χρόνιες ασθένειες.

Πρώτον, θα το έλεγα λαϊκίστικο, με τις γιαγιάδες και τις φτωχές νοικοκυρές της διπλανής πόρτας να παρελαύνουν συχνά-πυκνά από τις οθόνες μας επιστρέφοντας με άδεια καρότσια από τις λαϊκές, καθηλώνοντας και συγκινώντας τον ευαίσθητο, λαϊκό ήρωά μας, που θα σταθεί προσοχή μπροστά στον «απλό λαό». Δεύτερον, υποχρεωτικής παρακολούθησης και συμμετοχής για το κοινό, μια και στον πλέον ανύποπτο χρόνο καλείται να εμψυχώσει τον «κωμικό» τραγουδώντας, χειροκροτώντας ή κάνοντας τέλος πάντων ό, τι περνά απ' το χέρι του. Όμως, στην stand-up comedy ο κωμικός υποτίθεται ότι βρίσκεται στο απόλυτο έλεος του κοινού του, που αν δεν του αρέσουν τα αστεία του μπορεί να μη γελάσει ή ακόμα και να τον αποδοκιμάσει. Στην περίπτωση του Λάκη μας νομίζω ότι περισσότερο συμβαίνει το ανάποδο, έχουμε δηλαδή ένα κοινό που βρίσκεται στο έλεος του κωμικού, στη διάθεσή του, πρόθυμο να κάνει ό, τι αυτός ζητήσει. Αντί δηλαδή να προσαρμόζεται ο κωμικός στο κοινό, προσαρμόζεται το κοινό στον ίδιο.

Τρίτον, πρόκειται για ένα σόου μεροληπτικό, μια και σατιρίζει αν όχι περισσότερο τουλάχιστον εξίσου την αντιπολίτευση με την κυβέρνηση, πράγμα πρωτοφανές και περίεργο, αφήνοντας μάλιστα την εντύπωση ότι ο πρωταγωνιστής του τρέφει μια βαθιά προσωπική συμπάθεια και σεβασμό για το πρόσωπο του πρωθυπουργού, που θα τον κάνει να στεναχωρηθεί όταν αναγκαστεί, για να βουλώσει τα κακά στόματα, να τον σατιρίσει. Επιπλέον, ο ήρωάς μας βγάζει κακία και εμπάθεια απέναντι σε πρόσωπα - όπως η πιθανότατα για κάποιους ασυμπάθιστη αλλά όχι τόσο «νούμερο» όσο αυτός θέλει να μας την παρουσιάζει, Μιμή Ντενίση - τα οποία ήταν ανέκαθεν τα εύκολα θύματα για να σπάει πλάκα η νεοελληνική κοινωνία στις πιο μικρόψυχες στιγμές της: γυναίκες, ιδίως μιας κάποιας ηλικίας - όπως η κυρία Ντενίση, που στην όποια ηλικία της τόλμησε να παντρευτεί, χωρίς να υπολογίσει τον «κωμικό» μας -, ομοφυλόφιλους, δυστυχισμένα πλάσματα της τηλεόρασης όπως καλεσμένους των σόου της Αννίτας Πάνια, και άλλους τόσο μα τόσο εύκολους στόχους.

Τέταρτον, τον λαϊκό μας ήρωα τον χαρακτηρίζει νομίζω αθεράπευτη αυτοαναφορικότητα. Διότι στην προσπάθειά του να γίνει - γιατί άραγε; - ακόμα συμπαθέστερος και δημοφιλέστερος, προβάλλει βίντεο με «αντιπάλους» του που λένε διάφορα για το πρόσωπό του - «αντιπάλους» επιπέδου πανελιστών πρωινών ή μεσημεριανών εκπομπών και σκυλοτραγουδιστριών -, ούτως ώστε να ανέβει ακόμη - πόσο πια; - ψηλότερα στην εκτίμησή μας. Πέμπτον, νομίζω ότι δείχνει μια χαρακτηριστική αφέλεια. Επί παραδείγματι, κλείνει κάθε φορά το σόου με τραγουδάκια απ' αυτά που θα αρέσουν σε όλους, ούτως ώστε οι ταλαίπωροι τηλεθεατές αλλά και το ζωντανό του κοινό να ξεχάσουν υποτίθεται τη μίζερη νεοελληνική πραγματικότητα που τους την έχει στημένη σε κάθε γωνία, να αγκαλιαστούν δακρύζοντας και να κοιμηθούν ευτυχισμένοι σιγοτραγουδώντας. Συγνώμη κύριε λαϊκέ μας ήρωα, αλλά τέτοια αφέλεια ούτε σε χολιγουντιανές υπερπαραγωγές δεν έχω δει - και έχω δει μπόλικες από δαύτες. Εν τέλει λυπάμαι, αλλά εμένα τουλάχιστον δε με πείσατε, κύριε Λάκη. Ούτε για το ταλέντο σας ως κωμικού, αλλά ούτε και για τις καλές σας προθέσεις. Και κυρίως, δε με πείσατε ότι αυτό που κάνετε θα μπορούσε ποτέ να λέγεται stand-up κωμωδία. Κάπως αλλιώς λέγεται αλλά ακόμη δεν έχω βρει πως. Μήπως τηλεοπτική επιθεώρηση με ολίγη από... Λάκη;

Περί λογοκρισίας

Βλέπω ένα σημερινό δημοσίευμα των Νέων, γύρω από τη λογοκρισία στα blogs. Τι εννοώ με τη λέξη λογοκρισία; Προφανώς, σύμφωνα και με το δημοσίευμα υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι οι οποίοι συχνά-πυκνά ενημερώνουν την Google για ιστολόγια τα οποία βρήκαν 'απρεπή', προκειμένου να περιοριστεί η προσβασιμότητα σε αυτά - όπερ και γίνεται. Ομολογώ ότι αδυνατώ να αντιληφθώ πως σκέφτονται αυτοί οι άνθρωποι, διότι προσωπικά ποτέ δεν θα επικοινωνούσα με τη Google ή όποια άλλη 'αρχή' αν δε μου άρεσε κάποιο ιστολόγιο για να πω ότι θεωρώ το περιεχόμενό του 'απρεπές'. Ο λόγος; Ο ίδιος για τον οποίο δε μ' αρέσει να διαγράφω σχόλια - και πλην μιας φοράς δεν το έχω κάνει ποτέ - από το δικό μου ιστολόγιο. Νομίζω ότι ο τόπος και κυρίως ο τρόπος που ο καθένας επιλέγει να εκφραστεί και να επικοινωνήσει αντιπροσωπεύει και τιμά ή προσβάλλει αποκλειστικά και μόνο τον ίδιο. Αν λοιπόν κάποιοι βρίσκουν όσα λέει προσβλητικά κακώς, διότι η προσβολή κάνει τον όποιο κύκλο της και επιστρέφει στον ίδιο - δεν προσβάλλει δηλαδή κανέναν πλην του εαυτού του. 'Ετσι, δεν θα με προσέβαλλε ένα ιστολόγιο που θα έβριζε, απλώς θα μου έδινε μια εικόνα περί του τι είδους άνθρωπος το διαχειρίζεται και θα πήγαινα παρακάτω. Όμως, μια και όπως φαίνεται από την περίπτωση Ρικάκη ΥΠΑΡΧΟΥΝ άνθρωποι που για τους δικούς τους λόγους και χωρίς να το πολυσκεφτούν θα 'φλαγκάρουν', δηλαδή θα επισημάνουν ως απρεπές ένα ιστολόγιο, υπάρχει κάτι που μπορείτε να κάνετε ώστε να προστατέψετε το δικό σας τουλάχιστον ιστολόγιο: να αφαιρέσετε τη Νavigation Bar η οποία δίνει τη δυνατότητα στον καθένα να το επισημάνει ως απρεπές. Πράγμα το οποίο θεωρώ καλό να κάνετε - θα εξακολουθείτε βεβαίως να έχετε πρόσβαση στο ιστολόγιό σας από το εικονίδιο blogger -, διότι η μόνη απρέπεια στην ιστορία αυτή με τις απρέπειες είναι νομίζω αυτή, η αστόχαστη επισήμανση ενός ιστολογίου ως 'απρεπούς'. Η οποία μας γυρίζει πολλές δεκαετίες πίσω, σε εποχές φακελωμάτων, λογοκρισιών και χαφιεδισμών. Εν κατακλείδι θα έλεγα, ας έχουμε όσα απρεπή ιστολόγια επιθυμούμε, δεν νομίζω ότι βλάπτουν κανένα, αλλά ας λιγοστέψουν οι απρεπείς άνθρωποι, οι οποίοι κουβαλώντας ποιος ξέρει τι είδους σύνδρομα και απωθημένα από τις εκτός ίντερνετ ζωές τους, εκτονώνονται ή νιώθουν δυνατοί καταγγέλλοντας ιστολόγια για το 'απρεπές' τους περιεχόμενο.

Ένας ωραίος άνθρωπος

Έφυγε χθες από τη ζωή στα ογδόντα τρία του, ο Πολ Νιούμαν. Ωραίος άντρας, αλλά και ωραίος άνθρωπος νομίζω. Ήταν φτιαγμένος απ' αυτή τη στόφα, απ' αυτό το παλιό, εκλεκτό και πλέον σπάνιο ανθρώπινο ύφασμα λεβεντιάς, αξιοπρέπειας και της γοητείας που ασκεί μια ωραία ανθρώπινη ψυχή. Ένα πανάκριβο ύφασμα, απ' το οποίο δεν ξέρω αν έχει μείνει καθόλου για να ντύσει, να καλύψει την ψυχική γύμνια κάποιων σύγχρονων αστέρων του Χόλιγουντ. Πλούσιων και διάσημων βεβαίως, οι οποίοι όμως κάποιες φορές καταλήγουν πάμφτωχοι ψυχικά, με τις ψυχές τους κουρασμένες και ταλαιπωρημένες, περισσότερο ίσως απ' όσο τα καλοχτισμένα κορμιά τους από τα αλλεπάλληλα μπότοξ, τα λίφτινγκ και τις πλαστικές. Όταν τον είχαν ρωτήσει για τις φιλανθρωπίες του - με πάνω από διακόσια εκατομμύρια δολάρια σε δωρεές - είχε πει ότι υπήρξε τυχερός, πολύ τυχερός στη ζωή του και οι τυχεροί άνθρωποι καθήκον έχουν να βοηθούν αυτούς που στάθηκαν λιγότερο τυχεροί - έτσι απλά. Ήταν ένας από τους τελευταίους επιζήσαντες μιας εποχής στην οποία ακόμη και οι κινηματογραφικοί αστέρες είχαν αξιοπρέπεια, ήθος και ανθρώπινες αξίες. Μιας εποχής στην οποία η κινηματογραφική δόξα και το χρήμα δεν έκαναν κάποιον αυτομάτως αναγνωρίσιμο αλλά έρχονταν εκ των υστέρων, όταν ο όποιος κινηματογραφικός σταρ είχε αποδείξει την αξία και το μέγεθός του όχι μόνον ως ηθοποιός αλλά περισσότερο ως άνθρωπος και πολίτης. Παντρεμένος επί πενήντα χρόνια μέχρι και το θάνατό του με την ηθοποιό Τζόαν Γούντγουορντ, είχε μια φορά ερωτηθεί περί απιστίας και απάντησε ότι, όταν έχεις φιλέτο στο σπίτι, γιατί να βγεις έξω για χάμπουργκερ;

Αυτός ήταν νομίζω ο Πολ Νιούμαν, ένας ωραίος, αξιοπρεπής τύπος ανθρώπου. Απ' αυτούς που δεν ξέρω στα σίγουρα αν συναντάμε πλέον και τόσο συχνά.

Sing, you motherfuckers

Αναρωτιέμαι σε ποια άλλη χώρα της Ευρώπης ή της υφηλίου οι άνθρωποι, οι πολίτες της ασχολούνται, επί παραδείγματι, με την Κάρλα Μπρούνι περισσότερο απ' όσο οι ίδιοι οι Γάλλοι. Και με τη Μαντόνα, που τους έκανε μάλιστα την τιμή να τους επισκεφτεί για να τους πει στη συναυλία της αυτό που είδατε παραπάνω, περισσότερο απ' όσο οι ίδιοι οι Αμερικανοί - τα αμερικανάκια, όπως μας αρέσει περιπαικτικά να τους λέμε, ασχέτως αν έχουμε γίνει περισσότερο αμερικανάκια απ' τους ίδιους. Μ' αεροπλάνα και βαπόρια, με λεωφορεία και με τρένα σπεύδουν οι Έλληνες στην Αθήνα να δουν τη Μαντόνα, που μας έκανε την τιμή να κλείσει την ευρωπαϊκή περιοδεία της επισκεπτόμενη την επαρχιακή αυτή, βαλκανική χώρα που λέγεται Ελλάδα. Οι επαρχιώτες κάτοικοι της οποίας, σαν τους χωριανούς ενός μικρού και περιθωριακού χωριού που μαζεύονται αμέσως και στριμώχνονται στην πλατεία άμα έρθει κανας πρωτευουσιάνος για να δουν έστω και στα ζουληχτά από κοντά, προκειμένου να 'χουν να λένε και να κουτσομπολεύουν ύστερα για μήνες, τρέχουν στην πλατεία του χωριού που λέγεται Ελλάδα: στην Αθήνα. Βλέπετε, μας ήρθε από την πρωτεύουσα - από την παγκόσμια πρωτεύουσα της σόου μπιζ και των εύκολων θεαμάτων -, η κορυφαία ίσως πλανόδια πλασιέ της σύγχρονης σεξοποπ υποκουλτούρας. Κι εμείς, ως αυθεντικοί επαρχιώτες, χάσαμε τα μυαλά μας. Και δέκα εκατομμύρια άνθρωποι καθόμαστε και κουβεντιάζουμε, βλέπουμε στις τηλεοράσεις κι ακούμε στα ραδιόφωνα για μια πενηντάρα τραγουδίστρια η οποία στη δύση (;) της ποπ καριέρας της πέρασε κι από το χωριό μας - μας έκανε αυτή την τιμή - για μια γρήγορη κονόμα. Το οποίο χωριό ανέκαθεν το βρίσκαμε τόσο βαρετό, και τις ζωές μας εντός του τόσο βαλτωμένες και άνευρες - δεν εξηγείται αλλιώς τόσος ενθουσιασμός -, που η γυναίκα αυτή ήταν μια κάποια λύσις...

Toυ σπάσατε τα νεύρα του παιδιού

Για ποιο παιδί πρόκειται; Μα, γι' αυτό που οι περισσότεροι νομίζω φανταστήκατε. Δεν του 'φταναν οι Μαγγίνες, οι Ζαχόπουλοι, οι Βουλγαράκηδες, οι αγιορείτες κτηματομεσίτες, οι Κεφαλογιάννηδες και τόσοι άλλοι, του την έσπασαν και οι Έλληνες πολίτες, που με κάποιες δημοσκοπήσεις έδωσαν το προβάδισμα στην επιχείρηση - κόμμα το λένε αυτοί - του παιδικού του εχθρού Γιωργάκη, την Παπανδρέου & Υιός Α.Ε. Συγνώμη βρε παιδιά, αλλά σκεφτείτε το λιγάκι. Θα θέλατε, εκτός από εμφάνιση μπουμπούκου να είχατε από πάνω κι έναν αυταρχικό θείο που σώνει και καλά ήθελε να σας βάλει στη δουλειά του; Και σα να μην έφτανε αυτό, αφού με τα πολλά ενδίδατε και μπαίνατε στις επιχειρήσεις του θείου - Ελληνικές Κυβερνήσεις Ο.Ε. - να σας την έπεφταν κάθε λίγο και λιγάκι και διάφοροι ουρανοκατέβατοι: άνθρωποι από μέσα από την επιχείρηση, αντιπολίτευση, δημοσιογράφοι και τώρα τελευταία και κάτι bloggers. Πόσο να αντέξει κανείς; Και να μη φτάσει στο σημείο να δηλώσει ότι όποιος θέλει να φαλιρίσει η επιχείρηση - εχμ... να πέσει η κυβέρνηση σε επιχειρηματική γλώσσα - ας προσπαθήσει να την κλείσει και το... κρίμα στο λαιμό του; Άλλωστε, ο αυτοδημιούργητος θείος με το ζόρι - για να μην ταλαιπωρείται από δω κι από κει ψάχνοντας όπως άλλα παιδιά - τον έβαλε σ' αυτή τη δουλειά, η οποία εννοείται ότι δεν υπήρξε ποτέ αυτοσκοπός γι' αυτόν. Άμα πια! Τον ρωτήσατε ποτέ πως τα βγάζει πέρα και με τη σύζυγο που μας προέκυψε υπερφιλόδοξη, η οποία αντί να κάθεται σπίτι να μεγαλώνει τα παιδιά θέλει να παίρνει το ένα ντοκτορά μετά το άλλο και μάλιστα με συνοπτικές διαδικασίες; Πως ν' αντεπεξέλθει ο έρμος παντρεμένος πενηντάρης όταν έχει πήξει στην κριτική από δεκάδες ανθρώπους σε τηλεοράσεις και εφημερίδες που δεν τον πολυσυμπαθούν κι έχει μπουχτίσει κι από γκρίνιες στη δουλειά από δυσαρεστημένους συναδέλφους - αυτούς που στη γλώσσα της επιχείρησης λέμε αντάρτες - που αργούν οι προαγωγές τους; Άσχημη κλιμακτήριος...

Άγριες ψυχές

Παρακολουθώ από χτες ή προχτές την ιστορία με τον καθηγητή μουσικής του Αρσακείου και γόνου μεγαλοαστικής οικογένειας των Αθηνών, ο οποίος σκότωσε με βίαιο τρόπο τη γυναίκα του, σολίστ του πιάνου και στη συνέχεια την έθαψε, σκεπάζοντάς την και με τσιμέντο, σε πάρκο της Φιλοθέης. Υποκρινόμενος κατόπιν και για μια εβδομάδα περίπου ότι είχε εξαφανιστεί και την αναζητούσε. Και έχω ακόμη νωπή στη μνήμη μου την ιστορία ενός άλλου ανθρώπου, στη Σαντορίνη αυτή τη φορά, ο οποίος το περασμένο καλοκαίρι αποκεφάλισε τη γυναίκα του και στη συνέχεια περιέφερε το κεφάλι της στο χωριό όπου ζούσαν. Ιστορίες καθημερινής φρίκης; Δύσκολα θα βγάλει κανείς πολύ σαφή, πολύ συγκεκριμένα συμπεράσματα από αυτές. Οπωσδήποτε πρόκειται για ακραίες περιπτώσεις ακραίων ανθρώπων που κάποια στιγμή έφτασαν στα... άκρα. Ή μήπως όχι ακριβώς; Θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί αν στις μέρες μας έχουν αγριέψει ΚΑΙ οι ψυχές των ανθρώπων, καθώς αγριεύουν οι συνθήκες ζωής τους; Πιστεύω πως ναι. Μέσα σε μια καθημερινότητα που συνθλίβει ψυχές, όνειρα, προσωπικότητες και αξιοπρέπειες. Και σε μια εποχή που δε σ' αφήνει να πάρεις μια ανθρώπινη ανάσα, να αλλάξεις μια κουβέντα με το γείτονα, να σκεφτείς τους δικούς σου ανθρώπους, να τους πάρεις ένα τηλέφωνο. Μια εποχή στην οποία οι μόνες φωνές - κραυγές αγωνίας, υστερίας ή απόγνωσης - που ακούγονται τα βράδια από τα διαμερίσματα προέρχονται από ταινίες δράσης ή τρόμου που δείχνουν οι τηλεοράσεις. Μια εποχή ανομίας. Δικαιολογούν όλα αυτά τέτοιες συμπεριφορές; Βεβαίως και όχι. Ίσως όμως τις καθιστούν λίγο λιγότερο ακατανόητες. Εν τέλει αυτές οι συμπεριφορές κάπως καθρεφτίζουν νομίζω, έστω και παραμορφωτικά, το διευρυνόμενο εσωτερικό μας κενό, το καθημερινό άδειασμα των ψυχών μας από τα ανθρώπινα σπλάχνα τους, τα οποία αντικαθίστανται από κάθε λογής εφήμερες και ξενωτικές επιδιώξεις, ανησυχίες και αγωνίες - στο οποίο, παρ' όλα αυτά, εφευρίσκουμε καθημερινά νέους τρόπους ν' αντισταθούμε.

Live your myth in Greece

Mια χώρα ξέφραγο αμπέλι προς ενοικίαση, με τα μνημεία της ως ντεκόρ. Aυτό σκέφτομαι όταν βλέπω την κυρία αυτή με την καλή της τουαλέτα σκαρφαλωμένη στους κίονες της Ακρόπολης, να ποζάρει. Άραγε, θα άφηναν οι Γάλλοι την Τζένιφερ Λόπεζ να φωτογραφηθεί όπως της αρέσει στα δωμάτια του παλατιού των Βερσαλλιών; Οι Άγγλοι στα κτίρια του Κοινοβουλίου; Οι Αμερικανοί στον Λευκό Οίκο; Οι Ιταλοί στο Κολοσσαίο; Δε νομίζω. Αλλά εμείς εδώ, αμήχανοι κληρονόμοι μιας βαρύτιμης πολιτιστικής κληρονομιάς την οποία δεν ξέρουμε τι να κάνουμε, προσφέρουμε γη και ύδωρ σε όποιον εγχώριο ή εισαγόμενο αστέρα της σόουμπιζ επιθυμεί να χορτάσει τη ματαιοδοξία του. Έτσι μπήκαν οι ελαφρολαϊκοί αοιδοί στο Ηρώδειο, κάπως έτσι άρχισαν να εμφανίζονται και οι τηλεαστέρες στην Επίδαυρο. Για μια παραπάνω εμφάνιση που θα τους καταξίωνε, που θα τους έκανε να δείχνουν λιγότερο φτηνοί. Έτσι και η Τζέι Λο, ήρθε στο theme park αρχαιοτήτων που λέγεται Ελλάδα και αξίωσε να φωτογραφηθεί στο πιο ενδιαφέρον, το πιο ξακουστό από τα αξιοθέατα. Ποιος θα μπορούσε να της αρνηθεί; Αν αύριο-μεθαύριο έρθει και η Μαντόνα και σκεφτεί ότι θέλει ΚΑΙ αυτή να παραστήσει την Kαρυάτιδα στην Aκρόπολη, ποιος θα μπορέσει να της πει όχι; Ή τη θεά Αθηνά εντός του Παρθενώνα; Τα δικά της άλμπουμ άλλωστε πουλάνε περισσότερα εκατομμύρια από της Τζέι Λο. Οπότε, αν ζητήσει να τραγουδήσει και να χορέψει πάνω στα αρχαία μάρμαρα, ποιοι είμαστε εμείς να της αρνηθούμε; Είμαστε αυτοί που έκαναν ουρές για εισιτήρια της συναυλίας της. Κι αυτοί που πλήρωσαν τριακόσια πενήντα ευρώ για να δουν για μια ώρα υπό βροχή τη Τζέι Λο στην ελληνική συναυλία της. Ας καθίσουμε αναπαυτικά λοιπόν κι ας την απολαύσουμε, δωρεάν και χωρίς βροχή στην Ακρόπολη.

H φωνή

Χτες ήταν η ευρωπαϊκή μέρα χωρίς αυτοκίνητο. Όταν ζεις σε μια πόλη χωρίς μέσα μαζικής μεταφοράς πέραν κάποιων παλιών λεωφορείων - αυτά τα μακρόστενα και δυσκίνητα που στην Αθήνα κάποτε λέγαμε 'φυσαρμόνικες', τα οποία όταν παλιώσουν αρκετά ανηφορίζουν προς τη Θεσσαλονίκη - αναρωτιέσαι ΤΙ μπορεί να σημαίνει μια τέτοια μέρα. Μιλάω για τη μοναδική πόλη στην Ευρωπαϊκή Ένωση με πληθυσμό πάνω από ένα εκατομμύριο κατοίκους, η οποία ΔΕΝ διαθέτει μέσα σταθερής τροχιάς ( όπως μετρό ή τραμ). Αλλά και για μια πόλη στην οποία μόνο το 27% των μετακινήσεων γίνονται με αστικό λεωφορείο, κυρίως από ανθρώπους που ούτως ή άλλως δεν οδηγάνε αυτοκίνητο (μαθητές, φοιτητές, γυναίκες με μικρά παιδιά και ηλικιωμένους). Όταν λέμε λεωφορείο, για να μην ξεχνιόμαστε εννοούμε τα προαναφερθέντα γερασμένα (αν και τελευταία έχουν μπει και κάποια καινούργια, εξίσου μακρόστενα και δυσκίνητα). Βέβαια, ας μη γκρινιάζω, μια και πριν κάποιους μήνες στα παλιά αυτά λεωφορεία της πόλης προστέθηκε η... φωνή. Μια γυναικεία φωνή δηλαδή, η οποία αναγγέλλει την κάθε στάση προκειμένου να ξέρει κανείς που να κατέβει. Στην Αθήνα μπορεί να υπάρχει ένα υπέροχο μετρό, τραμ, τρόλεϊ νέας γενιάς, προαστιακός, λεωφορεία βεβαίως και δεν ξέρω αν ξέχασα τίποτε άλλο, αλλά στη Θεσσαλονίκη έχουμε τη... φωνή. Όπως και προαστιακό με μια και μοναδική γραμμή για να μπορεί να φύγει κανείς, μπαφιασμένος από αυτή την κατάσταση και να πάει στη Λάρισα. Ο οποίος προβλέπεται κάποια στιγμή να φτάσει στη... Χαλκιδική. Θα ζήσω να το δω; Ίσως, αν ζήσω να δω και την περίφημη 'γρήγορη', διπλή σιδηροδρομική γραμμή που εδώ και χρόνια υπόσχεται να μειώσει το χρόνο του ταξιδιού προς Αθήνα σε τρεισήμισι ώρες. Προς το παρόν, ούτε καν οι φωτεινοί πίνακες στις αποβάθρες του Σταθμού Θεσσαλονίκης δεν λειτουργούν. Να υποθέσω επειδή όλοι έχουν πέσει με τα μούτρα στην τελειοποίηση της διπλής γραμμής, συγκεντρώνοντας τις προσπάθειές τους εκεί ;

Τούτων δοθέντων, τι επιλογές έχει κανείς προκειμένου να μετακινηθεί; Είτε με τα πόδια, οπότε κινδυνεύει όπου και να βαδίζει από τα ξεχαρβαλωμένα πεζοδρόμια, αλλά και τα διερχόμενα μηχανάκια και αυτοκίνητα τα οποία όταν δε βρίσκουν να παρκάρουν και αρχίζουν να καβαλάνε τα πεζοδρόμια περιμένουν από τους πεζούς να παραμερίσουν, μια και τα πεζοδρόμια περισσότερο τα βλέπουν ως πάρκινγκ ελευθέρας βοσκής. Είτε με το αυτοκίνητο, κάνοντας διαρκώς ζιγκ-ζαγκ προκειμένου να αποφεύγει τα διπλοπαρκαρισμένα αυτοκίνητα και ταυτόχρονα όσους άλλους οδηγούς παραβιάζοντας προτεραιότητες και σήματα χώνονται, στρίβουν και πετάγονται όπου και όπως βρουν. Αλλά και φιγούρες άλλων εποχών όπως τρίκυκλα ή κάρα που τα σέρνουν άλογα - ναι, υπάρχουν ΚΑΙ αυτά, για λίγο περισσότερο χρώμα στην ταλαιπωρία των οδηγών. Τέλος, υπάρχει, για όσους δε βιάζονται και το λεωφορείο, στο οποίο κάθεσαι και απολαμβάνεις το ταξίδι στο... παρελθόν.

Ο άνθρωπος που έπεσε στη γη

Στις ακόμη ζεστές εξαγγελίες του στη ΔΕΘ ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι η κυβέρνησή του στηρίζει την Ανταγωνιστικότητα και την Επιχειρηματικότητα, με νέο επιχειρησιακό πρόγραμμα, ενώ συνεχίζει τη δημιουργία νέων και την αναβάθμιση των υπαρχουσών βιομηχανικών περιοχών. Μας μίλησε επίσης για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και τόνωση της απασχόλησης, δηλώνοντας ότι επιμένει αταλάντευτα, στη δημιουργία νέων επιχειρήσεων, νέων επενδύσεων, νέων θέσεων εργασίας. Αυτά έλεγε, την ίδια στιγμή που οι μεγάλες βιομηχανίες της Θεσσαλονίκης κλείνουν, η μια πίσω από την άλλη, αφήνοντας εκατοντάδες ανθρώπους άνεργους. Πριν λίγο καιρό η ΒΙΑΜΥΛ, αυτές τις μέρες η SIEMENS. Απτόητος, ο κύριος Καραμανλής μίλησε και για οικοδόμηση βιώσιμου κοινωνικού κράτους - απ' αυτό έπαιρνα μέχρι πριν ένα μήνα τα 367,25 ευρώ ανά μήνα του επιδόματος ανεργίας, να το χαιρόμαστε. Ενισχύουμε τους νέους επιστήμονες και τους νέους ελεύθερους επαγγελματίες, για να κάνουν το δικό τους ξεκίνημα, είπε επίσης ο κύριος πρωθυπουργός. Προσωπικά, από τότε που επέστρεψα από το εξωτερικό στην Ελλάδα όσες φορές χρειάστηκα δεν είδα καμία στήριξη ούτε ως νέος επιστήμονας, ούτε ως νέος εργαζόμενος - μάλλον κάποιους άλλους, τυχερούς θα εννοούσε. Καταρτίζουμε νέα ρύθμιση για τον πλήρη εκσυγχρονισμό του ΙΚΑ, δήλωσε ακόμη. Εδώ, ας μη μιλήσω καλύτερα για τις εμπειρίες από το ΙΚΑ μου - το ΙΚΑ Τούμπας. Αρκεί να πω ότι την επόμενη φορά που θα πάω θα έχω ενεργοποιήσει την κάμερα του κινητού μου τηλεφώνου για να δείτε μόνοι σας περί τίνος πρόκειται και ότι ακόμα περιμένω, αν και πέρασε σχεδόν ένας χρόνος από τότε που, περνώντας όλες τις ιατρικές εξετάσεις, κατέθεσα τα χαρτιά μου για μια αυτασφάλιση που ήθελα να κάνω - μάλλον χρειάζονταν τελικά περισσότερο από τον ένα μήνα που μου είχαν πει.

Ξεκινούμε από τους άνεργους και τους χαμηλοσυνταξιούχους, για τους οποίους εκπονείται ειδικό πρόγραμμα εισοδηματικής στήριξης, προκειμένου να αντεπεξέλθουν καλύτερα στις αυξημένες τιμές του πετρελαίου, είπε ο κύριος πρωθυπουργός. Άρα, ως άνεργος μπορώ πλέον να κοιμάμαι ήσυχος. Mήπως να σταματήσω και την αναζήτηση εργασίας;

Η φωτογραφία από την ομώνυμη ταινία.

Μαυρογιαλούριος αριθμητική

Καμιά φορά οι αριθμοί μιλάνε μόνοι τους. Και δε χρειάζεται να πολυκοσκινίζουμε τα πράγματα, να πολυαναρωτιόμαστε και να πολυβασανιζόμαστε γύρω από πρόσωπα και προσωπεία της ελληνικής πραγματικότητας τα οποία βλέπουμε να παραμένουν τα ίδια ή ακόμη να γίνονται και χειρότερα σε σύγκριση με δέκα, είκοσι, τριάντα χρόνια πριν. Χθες το απόγευμα για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια μιας ημερήσιας εκδρομής έπεσα πάνω στον κοστουμαρισμένο και καμαρωτό Νομάρχη ενός βορειοελλαδίτικου νομού κομπλέ, μαζί με όλους τους παρατρεχάμενούς του. Τα πρόσωπα - τα οποία θα τα χαρακτήριζα βλαχοκυριλέ με αυτό που θα έλεγα πονηρόχαζο βλέμμα - όπως και οι συμπεριφορές των τελευταίων με γύρισαν πίσω σε εποχές Μαυρογιαλούρων. Και αναρωτήθηκα, γιατί κάποιες φορές η Ελλάδα μοιάζει να έχει μπει στο ψυγείο και να έχει παραμείνει στη δεκαετία του '50, του '60 ή του εβδομήντα, με πολιτικούς που μας απευθύνονται σα να είμαστε οι χωριανοί με την καλαθούνα με τις κότες που θα πάμε να τους βρούμε στα γραφεία τους παρακαλώντας να γίνει επιτέλους ο δρόμος για το χωριό, και με παρατρεχάμενους οι οποίοι μοιάζουν να παραμένουν οι ίδιοι από γενιά σε γενιά - ίδιες φάτσες, ίδια κοψιά, ίδια σουλούπια.

Αναζητώντας απαντήσεις έψαξα να βρω, πόσοι άνθρωποι θα έμπαιναν και θα έδειχναν ενδιαφέρον σε ένα blog με προτάσεις ενάντια στη διαφθορά; Kαμιά εικοσιπενταριά. Πόσοι θα συμμετείχαν σε μια διαδήλωση ενάντια στη διαφθορά, στην ακρίβεια, στη μόλυνση του αέρα που αναπνέουν; Κανένας, δεν έχει άλλωστε οργανωθεί καμία παρόμοια μη κομματική συγκέντρωση διαμαρτυρίας. Πόσοι άνθρωποι θα αγόραζαν, κάθε Κυριακή μια κυριακάτικη εφημερίδα που μοιάζει με μετεμψύχωση της Αυριανής αλλά σε ακόμη χειρότερη, χυδαιότερη μορφή; Εκατόν ενενήντα χιλιάδες. Πόσοι θα έσπευδαν να προλάβουν να αγοράσουν κανένα πλυντήριο ρούχων μισοτιμής ή ένα καινούργιο ψυγείο από την πρώτη κιόλας μέρα λειτουργίας ενός ακόμα καινούργιου υπερκαταστήματος ηλεκτρικών ειδών; Εβδομήντα χιλιάδες. Πόσοι θα σχολίαζαν αυτό ή οποιοδήποτε παρόμοιο ποστ σε οποιοδήποτε blog; Πέντε-έξι. Πόσοι θα ανέβαζαν παρόμοια ποστ ή ποστάκια αγανάκτησης, διαμαρτυρόμενοι για την ελληνική γραφειοκρατία, τη διαπλοκή και πολλά από τα προαναφερθέντα; Αρκετοί, ίσως και πολλοί. Από αυτούς, πόσοι θα έκαναν - θα κάναμε - κάτι για να πολεμήσουν πιο ενεργά και να προσπαθήσουν να αλλάξουν δομές, παραδόσεις, νοοτροπίες και συμπεριφορές που βλέπουν γύρω τους και τους δυσαρεστούν; Εσείς πόσοι λέτε;

Το τέλος του καπιταλισμού;

Με αφορμή τη σημερινή παγκόσμια οικονομική κρίση, θα μπορούσε κανείς να θέσει και αυτό το ερώτημα. Τι θα σήμαινε όμως; Μήπως το τέλος της επικράτησης της απεριόριστης αύξησης ως απόλυτης αξίας; Αύξησης της παραγωγής - η οποία πλέον παγκοσμιοποιήθηκε, εκμεταλλευόμενη το φτηνό εργατικό δυναμικό εκατομμυρίων εξαθλιωμένων σε κάθε γωνιά της γης -, της κατανάλωσης, των ποσοστών κέρδους για τον καπιταλιστικού τύπου επιχειρηματία; Μήπως μια στροφή της ανθρωπότητας προς μια άλλη μορφή ύπαρξης, στηριγμένης όχι στη φαντασιακή σημασία της αέναης 'ανάπτυξης' σε βάρος τόσο του φυσικού περιβάλλοντος όσο και των ίδιων των ανθρώπων αλλά σε αυτή της ανάπτυξης των ίδιων των ανθρώπινων σχέσεων προς μια άλλη κατεύθυνση; Μήπως τη συνειδητοποίηση ότι αυτή τη στιγμή εννιακόσια είκοσι πέντε εκατομμύρια άνθρωποι πάνω στη γη πεινάνε, χωρίς να έχουν φταίξει οι ίδιοι γι' αυτό; Ή τη συνειδητοποίηση ότι η ανάδυση του καπιταλισμού - με την κεντρική σημασία που αποδίδει στην οικονομία και στη μαζική παραγωγή και κατανάλωση αγαθών - στη Δυτική Ευρώπη πριν από πολύ λίγους αιώνες υπήρξε συγκυριακή και όχι ιστορική αναγκαιότητα; Και ότι η επιβίωσή του μέχρι σήμερα οφείλεται στην ισχύ του - με την ωμή και πιο βάναυση σημασία της λέξης - και καθόλου στην 'ορθολογικότητά' του;

Για τον πρώην εξεγερμένο νέο του Μάη του '68 και νυν ευρωβουλευτή Nτανιέλ Κον-Μπεντίτ αυτή η χρηματιστική κρίση είναι για τους νεοφιλελεύθερους καπιταλιστές ό,τι ήταν το Τσερνόμπιλ για το λόμπι της πυρηνικής ενέργειας. Είναι μια καταστροφή.

Για το Γάλλο φιλόσοφο Μισέλ Ονφρέ ύστερα από τη σημερινή κρίση, ο καπιταλισμός θα πάρει νέα μορφή, εφόσον είναι άφθαρτος και λειτουργεί όπως η Λερναία Ύδρα: κόβεις ένα κεφάλι και ένα άλλο φυτρώνει στη θέση του.

Για τον πρώην δήμαρχο Λονδίνου Κεν Λίβινγκστον δεν πρόκειται για το τέλος του καπιταλισμού, αλλά η σημερινή συγκυρία πρέπει να σημάνει μια επιστροφή σ΄ ένα πολύ πιο επεμβατικό κράτος.

Για τον πρώην βουλευτή του βρετανικού εργατικού κόμματος Τόνι Μπεν ένα νέο εργατικό κίνημα θα προκύψει απ΄ αυτή την κρίση με μια πιο ρεαλιστική αντίληψη για το πώς λειτουργεί ο καπιταλισμός.

Για τον τραγουδιστή Τζάρβις Κόκερ είναι πραγματικά ωραίο να βλέπεις τον καπιταλισμό να τιμωρείται όπως του αξίζει, μια και το έχει παρακάνει. Ίσως λίγη ύφεση να μας κάνει καλό. Πολλοί άνθρωποι ζουν πάνω από τις δυνατότητές τους. Όλοι το έχουμε κάνει: αισθάνεσαι λίγο πεσμένος, βγαίνεις κι αγοράζεις κάτι. Οι άνθρωποι μπορεί τώρα να αρχίσουν να μιλούν λίγο περισσότερο ο ένας στον άλλο, να διασκεδάζουν μεταξύ τους, όλα αυτά τα μεγάλα βόρεια στερεότυπα. Η τραγωδία είναι πως το βάρος θα το σηκώσουν οι συνηθισμένοι άνθρωποι. Αυτοί που είναι υπεύθυνοι για την ύφεση μπορεί να χρειαστεί να πουλήσουν το γιοτ.

Για το σκηνοθέτη Κεν Λόουτς είναι μια περαιτέρω απόδειξη ότι η αγορά δεν είναι και δεν μπορεί ποτέ να είναι η απάντηση. Κοιτάς τριγύρω στον κόσμο και βλέπεις μεγάλη ένδεια από τη μια πλευρά και μεγάλο πλούτο από την άλλη και αυτά τα δύο ουδέποτε συνδέονται. Η αγορά είναι πολύ ανεπαρκής, ο καπιταλισμός είναι πολύ ασταθής και απειθάρχητος και είναι παράλογο το γεγονός ότι είμαστε όλοι δεμένοι σ' αυτό τον τρομερό τροχό της αστάθειας.

Εσείς τι λέτε;

Η κυρία του κυρίου

Από χθες απορώ και εξίσταμαι βλέποντας αυτό το πράγμα. Ποιο πράγμα; Απ' τη μια, ένας άνθρωπος χωρίς κάποια ιδιαίτερη μόρφωση ή απ' όσο μπορεί να δει κανείς καλλιέργεια, αλλά με πνευματικές ανησυχίες θρησκευτικού τύπου και μάλιστα της ελληνορθόδοξης ποικιλίας και με περίσσευμα τουπέ, ο οποίος εκμεταλλεύτηκε το ότι πριν κάμποσα χρόνια το - τότε - συμπαθητικό μουτράκι του 'έγραφε' ωραία στις τηλεοπτικές δημοσιογραφικές εκπομπές του, προκειμένου κάποια στιγμή να αναρριχηθεί στο αξίωμα του Υπουργού Επικρατείας και κυβερνητικού εκπροσώπου της παρούσας κυβέρνησης. Και από εκεί - συγκεκριμένα από το πόντιουμ του πρες ρουμ - να μας κοιτά με πρόσωπο αυστηρό, ανασηκώνοντας ελαφρώς τα φρύδια του και ατενίζοντάς μας πάνω απ' τα γυαλιά του με το χαρακτηριστικό του υπεροπτικό υφάκι, μιμούμενος αυτό που οι Άγγλοι θα έλεγαν stiff upper lip, αλλά πολύ χοντροκομμένα. Ένα υφάκι, που ανάλογό του δεν έχω δει ούτε σε καθηγητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης ή του Κέιμπριτζ (μήπως του έμεινε από την παρακολούθηση Σεμιναρίων Δημοσιογραφίας στην «Oxford Academy»); Και απ' την άλλη, τη σύζυγό του: μια γυναίκα αξιοπρεπή, μορφωμένη, με πολύ υψηλότερες απολαβές από αυτές του συζύγου της και, νομίζω, συμπαθέστερη από τον ίδιο. Η οποία όμως αναγκάζεται ξανά και ξανά να παραιτηθεί από την εργασία της ως δημοσιογράφου λόγω του ασυμβίβαστου μεταξύ αυτής της ιδιότητάς της και της ιδιότητας του συζύγου της ως κυβερνητικού εκπροσώπου. Αν με ρωτήσετε, νομίζω ότι ο πραγματικός, ο βαθύτερος λόγος της παραίτησής της δεν ήταν καθόλου αυτός. Αλλά το ότι αυτή η γυναίκα είχε την ατυχία να ζει σε μια χώρα της Μέσης Ανατολής, με βαθιά ανατολίτικες και πατριαρχικές δομές, νοοτροπίες και συμπεριφορές. Και όχι ας πούμε στην Ευρώπη. Στη χώρα αυτή της Μέσης Ανατολής που λέγεται Ελλάδα, την καριέρα του όποιου κυρίου οφείλουμε να την λαμβάνουμε πολύ σοβαρότερα υπόψιν από αυτήν της όποιας κυρίας συζύγου του, ανεξαρτήτως αν η κυρία τυγχάνει πιο μορφωμένη, πιο αξιοπρεπής και με μεγαλύτερες απολαβές. Και βεβαίως ανεξαρτήτως των επαγγελμάτων τους. Διότι υποψιάζομαι - δεν ξέρω για εσάς - ότι ακόμη κι αν τα πράγματα είχαν ανάποδα, δηλαδή αν η κυρία αυτή ήταν η κυβερνητική εκπρόσωπος και ο κύριος δημοσιογράφος στην τηλεόραση, ΠΑΛΙ αυτή θα παραιτούνταν.

Μάλιστα βλέπω, όχι μόνο στους σαραντάρηδες αλλά και στους νέους, ιδίως της επαρχίας να επιζούν και να παραμένουν δημοφιλείς κάποιοι παλαιότατης κοπής κοινωνικοί ρόλοι. Βλέπω δηλαδή αρκετούς νεαρούς να ψάχνουν, εν έτει 2008 το υπάκουο γυναικάκι, που πολλά κάνει και λίγα λέει και δυστυχώς κι αρκετά κοριτσάκια πρόθυμα να μπουν στο ρόλο της σιωπηρής γλυκούλας που περιμένει υπομονετικά το στεφάνι. Κι αν επιπλέον ανοίξει κανείς την τηλεόραση, βλέπει τις τηλεοπτικές μας ενζενί - οι οποίες αποτελούν και role models για πολλές επίδοξες σιωπηρές γλυκούλες - να δηλώνουν ευήθως ότι από μικρές ονειρεύονταν το νυφικό και την κόμμωση του γάμου τους. Υπό αυτές τις συνθήκες, η κάθε κυρία Ζαχαρέα δε νομίζω να είχε πολλές επιλογές.

Καλή σου νύχτα, Σταύρο

Έφυγε σήμερα ένας άνθρωπος τον οποίο αν και δεν ήξερα, ένιωθα πολύ κοντά μου. Ίσως επειδή η μορφή του μου θύμιζε τον πατέρα μου. Παιδί της κατοχής κι αυτός, από την ίδια στερημένη γενιά με το τρομαγμένο βλέμμα, που πάνω του έμεινε ζωγραφισμένη με χρώματα ανεξίτηλα η φρίκη του πολέμου. Βαθιά ανθρώπινος, απλός και τόσο γήινος. Ένας άνθρωπος που όχι πάντα σαν ηθοποιός αλλά αναμφίβολα σαν άνθρωπος με έκανε να τον προσέχω όταν μίλαγε, να μη θέλω να χάσω λέξη. Μια φορά, θυμάμαι, είχα πέσει πάνω του στο παλιό αεροδρόμιο του Ελληνικού και τον είδα να στέκει εκεί, σαν σαστισμένος και ταυτόχρονα γαλήνιος, αμήχανος και μεγαλοπρεπής μαζί. Αυθόρμητα, θέλησα να τον πλησιάσω και να του σφίξω το χέρι, χωρίς να ξέρω γιατί. Δεν το έκανα, ίσως από δειλία, ίσως για να μην ταράξω την ηρεμία του, και το χέρι μου σα να έμεινε μετέωρο έκτοτε. Δεν τον θαύμαζα ως ηθοποιό, δεν τον απολάμβανα στο παίξιμό του όπως τον Λογοθετίδη ή τόσους άλλους από εκείνους τους παλιούς. Ίσως γιατί αρκετές ταινίες απ' αυτές που έπαιζε ήταν κατώτερες του υποκριτικού του δαιμονίου. Και οι ρόλοι στενοί, δεν τον χώραγαν. Άλλωστε αυτός είχε κάτι άλλο, που με καθήλωνε. Ένιωθα μ' αυτόν μια ξεχωριστή οικειότητα, μια ανάγκη να κλέψω λίγη απ' την αυθεντικότητά του, απ' τη δωρικότητά του. Ένας άνθρωπος ψυχικά έντιμος, αυτός νομίζω ήταν ο Σταύρος Παράβας. Και γι' αυτό τον εκτιμούσα, πρωτίστως ως προσωπικότητα και τον ένιωθα τόσο οικείο. Στα γεράματά του, πορευόταν με μια σύνταξη 850 ευρώ από το ΙΚΑ. Μια σύνταξη την οποία προτίμησε από την 'τιμητική' των 650 ευρώ που του πρόσφερε - υποχρεώνοντάς τον να επιλέξει ΜΙΑ απ' τις δυο - το βαθιά ειρωνικό, στην αδιαφορία του ελληνικό κράτος. Θα ήμουν ηλίθιος, για να μην πω κάτι άλλο, αν επέλεγα αυτήν την δεύτερη σύνταξη, έλεγε και είχε δίκιο.

Καλή σου νύχτα, Σταύρο.

Στη Μόσχα αδερφοί μου, στη Μόσχα

Μετά την ιστορία με τη Μονή Βατοπεδίου και τις μπίζνες της με το δημόσιο, μια άλλη μονή, τη φορά αυτή η Μονή Ιβήρων, εγείρει αξιώσεις επί ενός κομματιού 'φιλέτο' της Κόκκινης Πλατείας της Μόσχας, το οποίο υποστηρίζουν ότι τους ανήκει, ως μετόχι. Δεν ξέρω, ούτε νομίζω ότι θα με ενδιέφερε τι είδους βυζαντινά, οθωμανικά ή και μεταγενέστερα έγγραφα ιδιοκτησίας επικαλούνται, αναρωτιέμαι όμως: αν δεν κάνω λάθος οι άνθρωποι αυτοί, οι μοναχοί του Αγίου Όρους, αρνούμενοι και αποσυρόμενοι από τα εγκόσμια - γι' αυτό τους ξέρουμε και ως αναχωρητές - υποτίθεται ότι θα έβρισκαν στο Άγιο Όρος το ερημητήριό τους προκειμένου να αφοσιωθούν στον Θεό τους, αλλά και να αφιερωθούν στις πνευματικές επιδιώξεις τους. Και αναμφισβήτητα, ως αυτοδιοικούμενη μοναστική κοινότητα και κέντρο του μοναχισμού εν Ελλάδι, το Άγιο Όρος μετράει πολλούς αιώνες θρησκευτικής αλλά και πολιτιστικής σπουδαιότητας για την Ελλάδα, τα Βαλκάνια, και την ίδια την Ευρώπη. Χαρακτηριστικό του και το περίφημο Άβατο, η απαγόρευση δηλαδή εισόδου γυναικών σε αυτή τη μοναστική πολιτεία. Όμως, παρά το ότι γυναίκες δεν επιτρέπεται να εισέλθουν στο Άγιο Όρος, έχω την αμυδρή εντύπωση ότι από το Άβατο καταφέρνουν και περνάνε κάποια άλλα πράγματα: επιχειρηματικές φιλοδοξίες, νοοτροπίες που περιστρέφονται γύρω από τον άξονα του κέρδους και ολόκληρη η ιδεολογία της ατομικής ιδιοκτησίας. Με συνέπεια, άνθρωποι οι οποίοι υποτίθεται ότι αρνήθηκαν τις μικρότητες και ποταπότητες του σύγχρονου καπιταλιστικού πολιτισμού, να συμπεριφέρονται ως στυγνοί επιχειρηματίες. Άραγε, πρόκειται για σημείο των καιρών, για απόδειξη ότι ο καπιταλιστικός ανθρωπότυπος, ο homo oeconomicus, τρύπωσε ΚΑΙ εκεί, ή απλώς για μια ακόμη περίπτωση ανθρώπινης απληστίας;

Πάπας Βενέδικτος για πρόεδρος

Βλέπω τη θεούσα υποψήφια αντιπρόεδρο των Ρεπουμπλικανών κυρία Σάρα Πέιλιν, και σκέπτομαι τι μέλλει γενέσθαι. Ο Ομπάμα μέρα με τη μέρα αποδεικνύεται, μεταξύ άλλων, υπερβολικά λεπτός για τους χαμπουργκεροφάγους Αμερικανούς, και πέραν αυτού επέλεξε για υποψήφιο αντιπρόεδρο κάποιον ο οποίος βγήκε και είπε ότι η Χίλαρι θα ήταν καλύτερη απ' αυτόν για αντιπρόεδρος. Οπότε, αν κατά πως πάνε τα πράγματα βγει πρόεδρος ο γηραιός και όχι και πολύ υγιής Μακ Κέιν και κάποια στιγμή όντας πρόεδρος τα κακαρώσει, πρόεδρος θα γίνει η κυρία αυτή. Σα να λέμε μια κυρία Λουκά - τηρουμένων των όποιων αναλογιών εσείς επιθυμείτε - πλανητάρχης. Πέραν του βιβλικού μικρού της ονόματος, πράγμα διόλου ασυνήθιστο στους Αγγλοσάξονες - τόσο στην εδώ όσο και στην εκεί πλευρά του Ατλαντικού ονόματα με βιβλική καταγωγή όπως Σάρα, Ντέιβιντ, Μπέντζαμιν, Ντάνιελ, Τζούντιθ και άλλα πολλά φοριούνται πολύ -, η κυρία Πέιλιν έχει επιπλέον καταστήσει τη Βίβλο και οδηγό ζωής, κάτι που ομολογουμένως ΔΕΝ συναντάται και τόσο συχνά. Όπως έχει επίσης την πεποίθηση - κατά δήλωσή της - ότι βρίσκεται στη γη σε αποστολή από τον Κύριο. Πρόκειται δηλαδή για μια υποψήφια σφιχτοδεμένη στο άρμα της θρησκείας, η οποία θα μπορούσε άνετα να προσελκύσει τα εκατομμύρια των διαρκώς αυξανόμενων νεοχριστιανών ψηφοφόρων των ΗΠΑ.

Επιστρέφοντας στα δικά μας βλέπω ότι ένας άλλος κύριος, με μικρό κάπα αυτή τη φορά και ονόματι Πελέκης, εκ των πρωταγωνιστών της ιστορίας με την ανταλλαγή εκτάσεων και ακινήτων του δημοσίου με εκτάσεις της Μονής Βατοπαιδίου, της οποίας ήταν μέχρι πρότινος νομικός σύμβουλος, κουμπάρος επίσης του κυβερνητικού εκπροσώπου και πεθερός του πρώην υπουργού Ναυτιλίας, ήταν αυτός που το 2000, όταν ξέσπασε ή διαμάχη των ταυτοτήτων, κατέθεσε την τέταρτη κατά σειρά προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας για τη μη αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες ως παράνομη και αντισυνταγματική. Μιλάμε δηλαδή για έναν άνθρωπο στον οποίο ο διαχωρισμός μεταξύ κράτους και εκκλησίας μάλλον δεν θα καθόταν και πολύ καλά. Όπως δεν θα καθόταν καλά και στους ουκ ολίγους πολιτικούς-πνευματικούς υιούς του ηγούμενου της μονής - και απ' ό, τι φαίνεται πολύτεκνου πνευματικού πατέρα - Εφραίμ, στους οποίους συμπεριλαμβάνεται και ο προαναφερθείς κυβερνητικός εκπρόσωπος. Αλλά και σε πλείστους άλλους πολιτικούς όλων των κομμάτων, τους οποίους βλέπω εδώ και χρόνια κάθε φορά που έρχονται στη Θεσσαλονίκη να μην επισκέπτονται προσωπικότητες από το χώρο των γραμμάτων και των τεχνών, των νέων τεχνολογιών, της επιχειρηματικότητας ή έστω της πολιτικής, αλλά πρώτη και καλύτερη τη μεσαιωνική αυτή φιγούρα που ακούει στο όνομα Άνθιμος.

Απ' την άλλη, λιγότερο θρησκόληπτος απ' όλους τους προηγούμενους εμφανίζεται ποιος; Ο 81χρονος Πάπας Βενέδικτος 160ς, ο οποίος, σε πρόσφατη επίσκεψή του στη Γαλλία, τόνισε την... ουσιαστική σημασία του διαχωρισμού κράτους και εκκλησίας! Ο Αρχηγός της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, της μεγαλύτερης θρησκευτικής πολυεθνικής σήμερα στη Δύση, εμφανίζεται με άλλα λόγια λιγότερο θρησκόληπτος από κάμποσους πολιτικούς ηγέτες κρατών σύγχρονων και υποτίθεται εκκοσμικευμένων. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, θα έλεγα Πάπας Βενέδικτος για πρόεδρος! Κι αν εκλεγεί ποιος ξέρει, ίσως κάτι κάνει και για την Ελλάδα: τουλάχιστον μια επίσημη επίσκεψη στην οποία να μιλήσει για τον διαχωρισμό μεταξύ εκκλησίας και κράτους.

Tα τρένα μου αργά

Μόλις επέστρεψα από ένα ταξιδάκι-αστραπή από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα με το ιντερσίτι 'εξπρές'. Tα εισαγωγικά διότι μόνο εξπρές δε μπορεί να χαρακτηριστεί ένα τρένο που για να καλύψει μια απόσταση 500 χιλιομέτρων χρειάζεται πέντε (!) ώρες - τόσο ακριβώς κάναμε. Τη στιγμή μάλιστα που η υποτιθέμενη διάρκεια του ταξιδιού δεν υπερβαίνει τις τέσσερις. Και τη στιγμή επίσης, που άλλα τρένα, υψηλών ταχυτήτων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες - και δε μιλάω εδώ απαραιτήτως για βορειοευρωπαϊκές χώρες αλλά και για την Ισπανία ή την Πορτογαλία - δε θα χρειάζονταν περισσότερες από δυο-δυόμισι ώρες για να καλύψουν την ίδια απόσταση. Αξιοσημείωτο παραμένει ότι περισσότερες από μια φορές το ταξίδι αποδείχθηκε πιο σύντομο στη διαδρομή από Θεσσαλονίκη προς Αθήνα: το καλύψαμε, με το 'εξπρές' της αργοπορίας, σε μόλις τεσσεράμισι ώρες. Ίσως διότι πρόκειται για... κατηφόρα. Στις ανηφοριές της επιστροφής, το εξπρές τρένο μας φάνηκε να... κουράζεται εύκολα. Και ας μη μιλήσω για άλλα πράγματα, όπως οι φωτεινοί πίνακες στις αποβάθρες του Σταθμού Θεσσαλονίκης, που από τότε που τοποθετήθηκαν παραμένουν... σκοτεινοί, με συνέπεια να μην ξέρει κανείς σε τι τρένο μπαίνει, για που και με ποια ώρα αναχώρησης. Ούτε θα μιλήσω για τη βρώμα και τη δυσωδία, σήματα κατατεθένα των σιδηροδρομικών σταθμών των δυο μεγάλων μας πόλεων. Αυτά πλέον θεωρούνται αναπόσπαστα κομμάτια της... φολκλόρ ατμόσφαιρας που απολαμβάνει κανείς σε αυτούς, παρέα με την πανταχού παρούσα μυρωδιά αποχωρητηρίου, τα πεταμένα αποτσίγαρα και τα ξεφλουδισμένα παλιά βαγόνια που μας υποδέχονται πλησιάζοντας με το τρένο τους σταθμούς. Αυτό όμως που εξακολουθεί να μου κάνει εντύπωση δεν είναι άλλο από την χειρίστου είδους δημοσιοϋπαλληλική συμπεριφορά των υπαλλήλων στα γκισέ έκδοσης εισιτηρίων η οποία, μαζί με τις συνθήκες που επικρατούν εντός των γκισέ, γυρίζουν τον επίδοξο επιβάτη πολλές δεκαετίες πίσω: απροθυμία, αργοπορία και βαριεστημάρα, παρέα με την τσιγαρίλα που αναδύεται από το εσωτερικό. Και απ' την άλλη, η αρπακτική, ανέντιμη συμπεριφορά των υπαλλήλων της εταιρίας που διαχειρίζεται τα εστιατόρια των τρένων, οι οποίοι όταν ζητάς ένα τοστ σου δείχνουν τα πιο ακριβά σάντουιτς και ΜΟΝΟ αν ξέρεις, από προηγούμενα ταξίδια, ότι υπάρχουν και τα φθηνότερα, εξίσου νόστιμα συνηθισμένα τοστ και τα ζητήσεις, ομολογούν την ύπαρξή τους και παίρνεις αυτό που ζήτησες.

Την επόμενη φορά που θα χρειαστεί να ταξιδέψω λέω να προτιμήσω το (ακόμη πιο) αργό τρένο, να φορέσω και το σομπρέρο μου και να παραδοθώ, μαζί με τους υπόλοιπους ζαβλακωμένους από το αργόσυρτο ντούκου-ντούκου επιβάτες, στη γοητεία ενός ταξιδιού... στο παρελθόν. Με ή χωρίς τοστ.

Ελλάς Ελλήνων Βολεψάκηδων

Μας βλέπω πολλές φορές, στα blogs και όχι μόνο να καταδικάζουμε την ανικανότητα των Ελλήνων πολιτικών, τη φαυλότητά τους και την αναντιστοιχία μεταξύ λόγων και έργων. Αλλά και την αναλγησία κρατικών υπηρεσιών, υπουργείων και κυβερνήσεων. Άραγε, αναρωτηθήκαμε ποτέ εμείς οι ίδιοι, οι σημερινοί εικοσάρηδες, τριαντάρηδες, σαραντάρηδες και πενηντάρηδες - και όχι ας πούμε οι ηλικιωμένοι, που εν πάση περιπτώσει υποτίθεται ότι έζησαν σε άλλες εποχές - τι κάνουμε; Αναρωτηθήκαμε ποτέ γιατί γεμίζουμε πλαστικά μπουκαλάκια, γόπες, σακούλες, και κάθε λογής σκουπίδια δρόμους και πεζοδρόμια; Γιατί όταν έχει πολύ κίνηση στρίβοντας στο φανάρι θα σπεύσουμε να χωθούμε από δεξιά και γιατί όταν βιαζόμαστε θα κάνουμε ότι δεν βλέπουμε τον πεζό που περιμένει να περάσει απέναντι; Γιατί όταν δεν κοιτάει κανείς θα κάνουμε αναστροφή εκεί που απαγορεύεται, θα μπούμε στον πεζόδρομο ή ανάποδα στον μονόδρομο για να κόψουμε δρόμο και θα παρκάρουμε καβαλώντας το πεζοδρόμιο για να μην περπατάμε μετά πολύ; Αναρωτηθήκαμε ποτέ γιατί είμαστε υπερχρεωμένοι με δόσεις για το SUV που δεν είχαμε χρήματα να αγοράσουμε αλλά το θέλαμε για να κάνουμε τη φιγούρα μας - εμείς, οι οποίοι κατά τα άλλα είμαστε υπεράνω τέτοιων πραγμάτων -, με πιστωτικές κάρτες που εμείς φορτώσαμε στους εαυτούς μας και με δόσεις που πληρώνουμε επειδή θέλαμε, παρά τις τρύπιες τσέπες μας, να αγοράσουμε το τάδε ακριβό ρολόι ή το δείνα ακριβό κινητό; Αναρωτηθήκαμε γιατί παρά τα όσα λέμε στα blogs μας θα βάλουμε 'μέσο' όταν χρειαστεί και μετά θα σφυρίζουμε αδιάφορα; Γιατί σταματήσαμε να καλημεριζόμαστε με τους γείτονες και γιατί δε μας νοιάζει αν ο κολλητός μας έμεινε άνεργος ή αν αρρώστησε το παιδί του συναδέλφου, αρκεί εμείς να 'μαστε καλά; Αναρωτηθήκαμε ποτέ γιατί ξεχάσαμε να μαγειρεύουμε και σκορπάμε τα λεφτά μας σε ντελίβερι, ή γιατί ενώ υποτίθεται ότι οι Έλληνες γίνονται καθημερινά φτωχότεροι δε βρίσκουμε τραπέζι να καθίσουμε στην ταβέρνα και σκαμπό στην καφετέρια ή το μπαράκι; Αναρωτηθήκαμε ποτέ γιατί δεν μπήκαμε στον κόπο να φυτέψουμε ένα δεντράκι σε έναν κοινόχρηστο χώρο έστω της γειτονιάς μας έτσι, για να ομορφύνει λίγο βρε αδερφέ, ή πότε ήταν η τελευταία φορά που βγήκαμε να περπατήσουμε στην έρμη αυτή γειτονιά, χωρίς να γυρίζουμε το κεφάλι μας απ' την άλλη στη θέα των άλλων ανθρώπων;

Άραγε γι' αυτά όλα ποιος φταίει;

Άλλα λόγια ν' αγαπιόμαστε

Εδώ και καιρό έχω αντιληφθεί ότι στη μπλογκόσφαιρα κυριαρχεί μια περίεργη, σιωπηρή αυτολογοκρισία. Τι εννοώ; Σε όσα μπλογκς μπαίνω θα βρω ποικιλία πραγμάτων: από σουρεαλιστική και μη ποίηση μέχρι 'κράξιμο' πολιτικών, δημοσιογράφων και εν γένει 'επωνύμων'. Θα βρω κουτσομπολιά γύρω από την επικαιρότητα αλλά και ανάλαφρα ποστάκια που διακωμωδούν ή διεκτραγωδούν - πάντα όμως με κομψό, εύπεπτο και ανώδυνο για τον διαχειριστή του μπλογκ τρόπο - τη νεοελληνική πραγματικότητα. Επίσης θα βρω μουσικά και ταξιδιωτικά, εκδρομικά και γαστρονομικά, ποστάκια του τύπου πόσο ωραίοι τύποι και μπον βιβέρ είμαστε, και πόσο καλά περνάμε με τα ωραία μας και με τα μπλογκάκια μας. Αυτό όμως που απουσιάζει εξόφθαλμα δεν είναι άλλο από την ωμή πραγματικότητα, την καθημερινότητα της ανεργίας, της ακρίβειας, των χίλιων-δυο πραγμάτων που μας ταλαιπωρούν και μπορεί να τα κουβεντιάζουμε με τη γυναίκα μας, με τον άντρα μας ή τον κολλητό μας αλλά επ' ουδενί δεν τα αφήνουμε να περάσουν και στα μπλογκς μας. Διακρίνω με άλλα λόγια μια ατμόσφαιρα στα μπλογκς κάπως παρόμοια με του facebook, όπου οι περισσότεροι γεμίζουν τις προσωπικές τους ιστοσελίδες με φωτογραφίες από πάρτι, επιθυμώντας να μην αφήσουν καμία αμφιβολία ότι ακολουθούν πλήρως το ρηχό πνεύμα της εποχής, και ότι μόνη τους φιλοδοξία ήταν πάντα να μετατρέψουν τη ζωή τους σ' ένα ατέλειωτο, ασυνέφιαστο πάρτι. Για να μην παρεξηγηθώ, δεν θα 'λεγα ότι αυτό συμβαίνει και στα μπλογκς. Απλώς έχω αντιληφθεί ότι λιγότερο ανώδυνα, πιο προσωπικά πράγματα δεν αναρτώνται, για να μη χαλάσουν τη... συνταγή. Έτσι, τα ελληνικά μπλογκς δίνουν την εντύπωση ότι ανήκουν σε ανθρώπους που δεν υπήρξαν ποτέ άνεργοι, ετεροαπασχολούμενοι ή απλώς εργαζόμενοι κάπου που ΔΕΝ τους άρεσε, που δεν αρρώστησαν ή δεν έχασαν ποτέ κάποιο δικό τους πρόσωπο, που δεν χρειάστηκε ΠΟΤΕ να βάλουν 'μέσο' για κάτι που δε θα 'πρεπε. Σε ανθρώπους που ΔΕΝ τους απασχολεί η ακρίβεια, το ότι εκατομμύρια Έλληνες, στριμωγμένοι οικονομικά από χίλιες-δυο μεριές - αλλά προφανώς όχι οι ίδιοι - ζουν μέρα με τη μέρα, σε ανθρώπους που ΔΕΝ έχουν δόσεις να πληρώνουν κάθε μήνα, που ΔΕΝ ζουν σε διαμερίσματα με ενοχλητικούς γείτονες, που ΔΕΝ δυσκολεύονται να βαδίσουν σε κατειλημμένα από αυτοκίνητα πεζοδρόμια, που ΔΕΝ τους ενοχλούν μηχανάκια που μαρσάρουν ξημερώματα, που, εν τέλει, ΔΕΝ ζουν στη σημερινή Ελλάδα. Λυπάμαι αν κάπου φάνηκα να υπερβάλλω, αλλά απλώς αυτή την εντύπωση έχω αποκομίσει στα σχεδόν δυο χρόνια που κάνω μπλόγκινγκ. Διότι καλή η ποίηση, καλά και τα ταξιδάκια και οι μαγειρικές, καλή και η δημοσιογραφίστικη, κυριλέ και εξ αποστάσεως κριτική στο νεοελληνικό φαντασιακό - την οποία κάποιοι σε εφημερίδες και περιοδικά μπορεί να κάνουν εξίσου καλά και μάλιστα να πληρώνονται γι' αυτό -, αλλά... το σημαντικότερο νομίζω ότι λείπει. Και λείπει διότι πολλοί ξεκίνησαν ένα μπλογκ για να περνάνε ευχάριστα τον ελεύθερο χρόνο τους και μάλλον αυτό περιμένουν κι από τα υπόλοιπα μπλογκς, να κουβεντιάζουν δηλαδή όσο τραβάει η ψυχή τους για όσα δεν τους αρέσουν ή τους στεναχωρούν αρκεί να μην τρωθεί η εικόνα τους, αρκεί να μην αναγκαστούν να μιλήσουν για τους ίδιους, για τα ΔΙΚΑ τους προβλήματα. Σε αρκετούς ένα πράγμα θα είχα να πω: παιδιάαα! Ξυπνάτε!

;-)

Ακολουθώντας το κοπάδι

Έχω την εντύπωση ότι πολλοί άνθρωποι στην Ελλάδα θα προτιμούσαν να παρακολουθήσουν την διακοσιοστή εικοστή πέμπτη συναυλία του Γιώργου Νταλάρα στο Ηρώδειο, παρά να αγοράσουν το πρώτο cd ενός νέου καλλιτέχνη. Θα προτιμούσαν να ακούσουν τις αναλύσεις του γηραιού Σεραφείμ Φυντανίδη στα δελτία ειδήσεων του ΣΚΑΪ ή να εμβαθύνουν στις απόψεις κάποιου επίσης γηραιού καθηγητού πανεπιστημίου στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, παρά να μπουν στο μπλογκ ενός νέου, σκεπτόμενου ανθρώπου. Θα προτιμούσαν να αγοράσουν το δέκατο έβδομο μυθιστόρημα της Μάρας Μεϊμαρίδη στην πεντηκοστή έκτη του έκδοση αμέσως μόλις εκδοθεί, από το πρώτο ενός οποιουδήποτε νέου συγγραφέα. Τι συμβαίνει; Απλώς, κάποιοι άνθρωποι στην Ελλάδα έχουν και απολαμβάνουν ισοβίως την ευκαιρία - τις ευκαιρίες - να εμφανίζονται στις τηλεοράσεις, στα αρχαία θέατρα, στις εφημερίδες, στις προθήκες των βιβλιοπωλείων και εν γένει να πρωταγωνιστούν στην επικαιρότητα, μέχρι τα βαθιά τους γεράματα. Μάλιστα και οι ίδιοι, ίσως από απληστία, από ματαιοδοξία, από κεκτημένη ταχύτητα ή απλώς από εγωισμό, το επιδιώκουν αδίστακτα. Άραγε φταίνε αυτοί, που θέλουν μέχρι και τον τάφο να βρίσκονται στην επικαιρότητα, ή όλοι οι υπόλοιποι που τους προβάλλουν αλλά και τους προτιμούν; Αυτοί δηλαδή που θα καθίσουν να τους ακούσουν στην τηλεόραση, που θα αγοράσουν τα μυθιστορήματά τους, τα cd τους και τα απομνημονεύματά τους; Γιατί άραγε το βιβλιαράκι που έβγαλε ο Γιάννης Παπαμιχαήλ για τη ζωή της Αλίκης Βουγιουκλάκη πουλάει πολύ περισσότερο από οποιονδήποτε νέο συγγραφέα; Γιατί μας αρέσει να μηρυκάζουμε τα πολιτιστικά προϊόντα και υποπροϊόντα - είτε πρόκειται για δημοσιογράφους και 'καλλιτέχνες', είτε για συγγραφείς, 'διανοούμενους' και κάθε καρυδιάς καρύδι- που μας σερβίρουν εδώ και δεκαετίες το ελληνικό και το διεθνές σταρ σίστεμ και μάλιστα αδιαμαρτύρητα; Γιατί είμαστε η μόνη χώρα από αυτές της περιοδείας της Μαντόνα στην οποία εξαντλήθηκαν τα εισιτήρια για τη συναυλία της;

Μήπως λειτουργούμε σαν κοπάδι; Μήπως μετατρέψαμε την Ελλάδα σε μια θεατρική σκηνή, στην οποία πάσης φύσεως γηραιοί ηθοποιοί - από τη Μαντόνα μέχρι τον Σεραφείμ Φυντανίδη - που αρνούνται να συμβιβαστούν με την ηλικία τους και με την ύπαρξη νεότερων ταλαντούχων ανθρώπων, απολαμβάνουν κάθε βράδυ την τελευταία τους παράσταση;