Αμερικανός φιλόσοφος, που ανήκει στον τύπο φιλοσόφου - χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτού του τύπου ο Nietzsche και ο Wittgenstein - που φαίνεται να μισεί ή εν πάσει περιπτώσει να αντιπαθεί τη φιλοσοφία αυτή καθ' εαυτή. Έτσι, τήρησε χαρακτηριστικά κριτική στάση απέναντι στους παραδεδομένους προβληματισμούς και στις καθιερωμένες ερωτήσεις και απαντήσεις της φιλοσοφικής σκέψης. Προσπάθησε να επαναπροσδιορίσει τον κοινωνικό ρόλο και τους στόχους της και τοποθετήθηκε κριτικά απέναντι στις αξιώσεις της φιλοσοφίας για κατάκτηση της απόλυτης αλήθειας και της επιστημολογίας για την εξ αντανακλάσεως κατανόηση από το νου του κόσμου μας. Η γνώση και η αλήθεια είναι κατ' αυτόν περισσότερο ζήτημα γλώσσας και λεξιλογίου που χρησιμοποιούμε. Έδωσε έμφαση στις πολιτικές και κοινωνικές δυνατότητες για ελεύθερη σκέψη και δράση που άνοιξαν ιστορικά και ανοίγουν στη σύγχρονη Δύση. Σε αυτό το σημείο βρίσκω ενδιαφέροντα κοινά σημεία μεταξύ του ίδιου και του "δικού μας" Καστοριάδη (που φέτος συμπληρώνονται δέκα χρόνια από τον θάνατό του), όσον αφορά στην ιστορική και κοινωνική σημασία και δυναμική της φιλοσοφίας με τις δυνατότητες που ανοίγει, ως μορφή σκέψης, για αμφισβήτηση και κριτική. Και στο κατά πόσον - συσχετίζοντας φιλοσοφία και δημοκρατία - αυτό το πολιτισμικό "προνόμιο" του δυτικού πολιτισμού τον καθιστά μοναδικό και ριζικά διαφορετικό από άλλους, οι οποίοι ποτέ δεν κληρονόμησαν δημοκρατία και φιλοσοφία από την Αρχαία Ελλάδα και τις δυνατότητες που αυτές παρέχουν για αμφισβήτηση και κριτική - αλλά ΚΑΙ αυτοκριτική.
Για τον Rorty: «Η φιλοσοφία είναι μια σκάλα πάνω στην οποία ανέβηκε η Δύση και έπειτα την πέταξε μακριά. Επαιξε σημαντικό ρόλο στο άνοιγμα του δρόμου για την εγκαθίδρυση δημοκρατικών θεσμών. Αυτό έγινε επειδή αυτή ευνόησε την εκκοσμίκευση της Δύσης, δείχνοντας πώς θα εμφανίζονταν τα πράγματα αν αφήναμε κατά μέρος τη θρησκευτική αποκάλυψη και αποδεχόμασταν ότι οι ανθρώπινες υπάρξεις εξαρτώνται από τις δικές τους πρωτοβουλίες και είναι ελεύθερες να διαμορφώνουν τους δικούς τους νόμους και τους δικούς τους θεσμούς, ξεκινώντας ξανά από το μηδέν. Σήμερα όμως η φιλοσοφία έχει μικρή σημασία στην πολιτική ζωή της Ευρώπης και της Αμερικής».
Εδώ σχετικό άρθρο του Θανάση Γιαλκέτση από τη σημερινή "Ελευθεροτυπία" (απ' όπου και το απόσπασμα).
13 σχόλια:
Γι' αυτό μου αρέσει η βόλτα στην μπλογκόσφαιρα. Μερικά ποστ σε κάνουν να σταματήσεις και να σκεφτείς. Ακόμη κι εγώ η αδαής, διάβασα για τον φιλόσοφο που έφυγε από τη ζωή και τόσοι λίγοι στην Ελλάδα τον γνωρίζουν. Δεν είναι εποχή για φιλοσόφους πια.
doratsirka να' σαι καλά, και χαίρομαι που σε έκανε να σταματήσεις και να σκεφτείς το post μου. Νομίζω αυτό είναι - πρέπει να είναι - και ο απλούστερος στόχος της φιλοσοφίας: να σταματήσουμε και να σκεφτούμε χωρίς καταναγκασμούς, καθωσπρεπισμούς και περιορισμούς. Και να μην ξεχνάμε αυτούς έκαναν αυτή τη στάση πρόταγμα ζωής, ιδίως όταν 'φεύγουν'.
Αυτό που αναρωτιέται κάποιος, μετά από την ύπαρξη τέτοιων ανθρώπων είναι αν θα έχουμε την ευκαιρία να ξαναδούμε αντίστοιχους. Κι αυτό γιατί πιστεύω ότι τα ενδιαφέροντα των νεοτέρων ανθρώπων εστιάζονται σε πιο χαμηλά αντικείμενα από τη διανόηση. Πάντως δεν θεωρώ ότι δεν υπάρχουν τέτοια άτομα, αλλά κάτι υπάρχει που αποσπά την προσοχή και κατευθύνει κάπου αλλού. Φταίνε πολλά μάλλον!
chris δυστυχώς για μας δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω μαζί σου, ως προς τα σημερινά ενδιαφέροντα των νέων ανθρώπων. Η διανόηση είναι εκτός μόδας. Εντός είναι όποιο gadget μας κάνει να ξεχνιόμαστε, να αποβλακωνόμαστε και να καταναλώνουμε ακόμη περισσότερο.
Τα πάντα πρέπει να κινούνται με ένα μέτρο. Ό,τι υπάρχει για να βοηθάει τον άνθρωπο είναι μόνο για να τον βοηθάει και όχι να γίνεται αυτοσκοπός! Χρειάζεται προσοχή στις καταχρήσεις! Ποτέ καμμία κατάχρηση δεν αποδείχθηκε ωφέλιμη!
Έτσι ακριβώς. Όχι μόνο τσιφτετέλι και ελαφρολαϊκά, ας ακούσουμε π.χ. και λίγο jazz ή Mozart. Όχι μόνο ποδόσφαιρο και τηλεόραση, ας ανοίξουμε και κανα βιβλίο. Αν τα πει αυτά κανείς θα τον πουν 'κουλτουριάρη', ενώ πρόκειται απλώς για κάποιον που βαρέθηκε τη μονοτονία και ζητάει λίγη ποικιλία.
Είναι, άραγε, έτσι, βρε Γεράσιμε; Μήπως είμαστε πολύ απαισιόδοξοι και αρνητικοί έναντι της εποχής μας;
Μήπως ήταν πάντα λίγοι ή, εν πάση περιπτώσει, ακριβώς τόσοι όσοι και σήμερα, οι διανοούμενοι, οι φιλόσοφοι, οι καλλιτέχνες;
Αν τυχόν έχω δίκηο, τότε η διαφορά της εποχής μας με άλλες, προηγούμενες, δεν είναι διαφορά ουσίας, αλλά βιτρίνας και προβολής. Ποσοτικά και ποιοτικά, είναι τέτοιες οι συνθήκες και τα μέσα σήμερα, ώστε προβάλλουν κατ' εξοχήν το ευτελές, το εύκολο, το επιφανειακό και μας δημιουργείται η εσφαλμένη εντύπωση ότι μόν αυτό υφίσταται, ότι για όλα τα υψηλότερα οι καιροί και οι φορείς έχουν παρέλθει... ενώ δεν είναι έτσι! Υπάρχουν, δουλεύουν, δημιουργούν, στοχάζονται - εις πείσμα, ασφαλώς! - κι απλώς εμείς πρέπει να κοπιάσουμε λίγο περισσότερο, μέχρι να τους ανακαλύψουμε μέσα στον συρμό, στον συρφετό, στην οχλοβοή...
Υ.Γ. : Για jazz όποτε θέλεις, ό,τι θέλεις... Αρκεί νάναι κλασική... Είμαι ακόρεστος, εν προκειμένω!!!
:-))
Συμφωνώ κι επαυξάνω. Πιστεύω ότι έτσι είναι! Το θέμα είναι ότι δυσκολεύεται κάποιος για να ξεχωρίσει κάτι το ποιοτικό. Ίσως πρέπει να ενεργοποιηθούν τα αισθητήρια αναγνώρισης στον υπέρτατο βαθμό για να αποφεύγονται οι συγχύσεις. Τρανό παράδειγμα η τηλεόραση: το μεγαλύτερο ποσοστό αποτελείται από ρύπους και όχι κάτι που θα είναι εποικοδομητικό. Όταν βλέπεις ότι κάποιες παρουσιάστριες (ο νοών νοείτω) θεωρούν ότι η δουλειά τους είναι να ειρωνεύονται, από εκεί καταλαβαίνεις εκτός από το δικό τους επίπεδο, ποιο είναι και εν γένει το επίπεδο των μέσων ενημέρωσης. Μεγάλη συζήτηση που τελικά δεν οδηγεί και πουθενά....
Αστεροειδή πιστεύω ότι σε αντίθεση με παλαιότερες εποχές, στην εποχή μας ζούμε την επανάσταση των ΜΜΕ. Ποτέ άλλοτε δεν ήταν τόσο εύκολη και γρήγορη η μαζική (και όταν λέω μαζική εννοώ να βλέπω στην απέναντι πολυκατοικία τέσσερα διαμερίσματα να φωτίζονται από το φως της τηλεόρασης που δείχνει το ΙΔΙΟ κανάλι) μετάδοση πληροφοριών (μέσω ίντερνετ, τηλεόρασης, ραδιοφώνου κτλ.). Και έχω την αίσθηση ότι ΑΥΤΗ η επανάσταση έγινε σε βάρος της ποιότητας των μαζικά μεταδιδόμενων πληροφοριών. Τρώμε το παραμύθι του 'αυτά θέλει ο κόσμος' που το διαδίδουν άνθρωποι τόσο αφελείς που πιστεύουν ότι ο 'κόσμος' είναι κατά μέσο όρο τόσο χαμηλής νοημοσύνης που προτιμά να βλέπει όλη μέρα ποδόσφαιρο και 'Λάμψη' αντί π.χ. ντοκιμαντέρ ή δεκάδες άλλα πιο ενδιαφέροντα πράγματα. Κλασική περίπτωση αυτοεκπληρούμενης προφητείας εκ μέρους τους.
chris συμφωνώ, όπως φαίνεται και στο σχόλιό μου στον αστεροειδή.
εξαιρετικό το ποστ σου...
να πω την αλήθεια, προτιμώ τους φιλοσόφους από τους μετα-φιλοσόφους.
Αν δεν ασχοληθούν οι φιλόσοφοι με τις αφηρημένες ιδέες, την οντολογία, (εννοείται με την πεποίθηση της ύπαρξης μιας μη αντικειμενικής και αιώνιας αλήθειας), τότε ποιος θα το κάνει; για τα κοινωνικά θέματα, την εγκυρότητα των θεσμών και των πολιτευμάτων, ας ασχοληθούν κοινωνιολόγοι, πολιτικοί σχολιαστές , εθνολόγοι, κλπ... ο ρόλος της φιλοσοφίας θεωρώ είναι η ενασχόληση με το άβατο και το μη "πραγματιστικό".
Αυτά για τον Rorty, για σένα πολλά ευχαριστώ...
bebelac εγώ ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Να πω μόνον ότι υπάρχει και μια 'γκρίζα ζώνη'-σύμφυρμα κοινωνιολογίας και πολιτικών επιστημών από τη μία και φιλοσοφίας από την άλλη. Λέγεται κοινωνική και πολιτική θεωρία και τοποθετείται με φιλοσοφικά 'υποψιασμένο' λόγο πάνω στους θεσμούς, σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα.
θεωρω υποχρεωση την επισκεψη μου απο δω για να δηλωσω οτι εκτιμω και ενδιαφερομαι για το blog σου που εχω ξεχωρισει, ασχετα αν δεν συμμετεχω ενεργα.
Μου επιτρεπεις να μη παρω θεση στο post για προσωπικους λογους.
etalon σ'ευχαριστώ για την εκτίμηση και το ενδιαφέρον και για τα καλά σου λόγια.
:-)
Δημοσίευση σχολίου