Μια έκθεση βιβλίου

Μόλις έκανα ένα πέρασμα από τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου, εδώ στη Θεσσαλονίκη. Συγκομιδή, το περίφημο δοκίμιο του Ζ.Ζ.Ρουσσώ "Περί επιστημών και τεχνών" με το οποίο πήρε μέρος και κέρδισε το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό της Ακαδημίας της Ντιζόν εν έτει 1750 απαντώντας στο ερώτημα του διαγωνισμού, αν "η πρόοδος των τεχνών και των επιστημών συνέβαλε στη διαφθορά ή στη βελτίωση των ηθών" αρνητικά. Υποστηρίζοντας ότι "οι επιστήμες, τα γράμματα και οι τέχνες απλώνουν γιρλάντες με άνθη στις σιδερένιες αλυσίδες που συνθλίβουν τους ανθρώπους, πνίγουν μέσα τους το αίσθημα της αρχέγονης ελευθερίας με την οποία φαίνονταν να έχουν γεννηθεί, τους κάνουν να αγαπήσουν τη σκλαβιά και τους μετατρέπουν σε ό, τι ονομάζουμε πολιτισμένους λαούς". Και ανοίγοντας έναν ολόκληρο κύκλο φιλοσοφικού προβληματισμού για τους αιώνες που ακολούθησαν γύρω από τον ανθρώπινο πολιτισμό, τον Διαφωτισμό του οποίου υπήρξε μια από τις μεγάλες και πολύ ιδιαίτερες φυσιογνωμίες, τον ίδιο τον σύγχρονο άνθρωπο. Προβληματισμό που μας καταδιώκει ακόμη, αμείλικτα, ιδίως μετά τις φρικαλεότητες του 20ου αιώνα, τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, τα γκούλαγκ.

Με τον Ρουσσώ ανά χείρας έκανα τις βόλτες μου στην έκθεση, πέφτοντας κάποια στιγμή πάνω σε μια παρουσίαση ενός βιβλίου του Θανάση Χειμωνά. Συζητούσε ο ίδιος με έναν κύριο από ένα περιοδικό ονόματι "Soul" και από κάτω, από το κοινό, παρενέβαινε και τον "ανέκρινε" ο Μένης Κουμανταρέας που καθόταν στην πρώτη σειρά καθισμάτων. Στάθηκα λίγο και παρακολούθησα. Αυτό που μου έκανε εντύπωση ακούγοντας ήταν πόσες φορές αναφέρθηκαν στον "συγγραφέα". Ο συγγραφέας εκείνο, ο συγγραφέας το άλλο, ο συγγραφέας εκεί, ο συγγραφέας παραπέρα. Να πω, ειρήσθω εν παρόδω, ότι ο Θανάσης Χειμωνάς μου είναι συμπαθέστατος. Φαίνεται ωραίος τύπος, με το χιουμοράκι του, μια χαρά παιδί. Αλλά όσο στεκόμουν  εκεί και τους παρακολουθούσα, μου φάνηκε πολύ "συγγραφέας", μιλούσε πολύ δηλαδή αυτός και άλλοι με μικρόφωνα ανά χείρας για τον ίδιο ως συγγραφέα (αν μπορεί να ζήσει από τα βιβλία του, σε ποιους απευθύνονται τα βιβλία του και άλλα τινά). Πράγμα που με έκανε να αναρωτηθώ αν ο Όργουελ ή ο Κάφκα (δυο αγαπημένοι) θα είχαν στη διάρκεια της ζωής τους αναφερθεί στους εαυτούς τους ως συγγραφείς όσες φορές το έκανε ο Θανάσης στη μια αυτή ώρα.

Άδικη η σύγκριση, βεβαίως. Και ο Θανάσης ήταν απλώς μια αφορμή για αυτές τις σκέψεις. Αλλά αναρωτιέμαι, για να το πω κάπως χοντρά, αν το παρακουράζουμε. Αναρωτιέμαι, τι από όλα αυτά θα αντέξει στον αμείλικτο, που δεν καταλαβαίνει από παρουσιάσεις και μικρόφωνα χρόνο. Και αν γνωρίζοντας κατά βάθος πολύ καλά ότι δεν θα αντέξουμε, αναλωνόμαστε σε γιρλάντες και άνθη, που θα 'λεγε και ο Ρουσσώ. Αν έχοντας επίγνωση ότι ζούμε σε μια εποχή που πολύ λίγα θα αφήσει πίσω της, κοιτάμε τουλάχιστον να το διασκεδάσουμε. Και, σε αυτό το κλίμα, μια μπυρίτσα θα την έπινα με τον Θανάση. Αλλά όχι ως "συγγραφέα".