17 Ιουν 2007

Περί δημοκρατίας



ΑΠΟΦΑΣΗ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ ΓΙΑ ΠΡΟΩΡΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ. «Ηθελα εξάντληση τετραετίας αλλά οι υπουργοί δεν αντέχουν», εξομολογήθηκε. Στα τέλη του Αυγούστου η ανακοίνωση για την Κυριακή 23 ή 30 Σεπτεμβρίου. Η δήλωση του πρωθυπουργού σε έγκυρο συνομιλητή του ήταν σαφής: Οι εκλογές θα γίνουν το φθινόπωρο, παρά την αρχική πρόθεση του ιδίου να εξαντλήσει την κυβερνητική θητεία. (Από τη σημερινή "Κυριακάτικη".)

Δεν πρόκειται να ψηφίσω. Είναι αρκετά χρόνια τώρα που δεν ψηφίζω. Κι αυτό διότι βαθιά μέσα μου πιστεύω στην άμεση δημοκρατία, στη δυνατότητα να αποφασίζουμε οι ίδιοι οι πολίτες για τα κοινά, και όχι μέσω μη ανακλητών 'αντιπροσώπων'. Η άμεση δημοκρατία είναι πλέον τεχνικά δυνατή μέσω internet και μπορεί να υλοποιηθεί ΚΑΙ θεσμικά, μέσω των κατάλληλων παρεμβάσεων και πρωτοβουλιών. Έχει σήμερα περισσότερο μέλλον παρά παρόν, σε αντίθεση με την αντιπροσωπευτική δημοκρατία που έχει περισσότερο παρελθόν παρά μέλλον. Και η οποία στηρίζεται επιπλέον σε σαθρά θεμέλια - που πάνω τους ανεγέρθηκαν τα σύγχρονα δυτικά πολιτικά συστήματα - που ποτέ δεν προβλημάτισαν σοβαρά τους σύγχρονους πολιτικούς επιστήμονες. Με εκφράζει απόλυτα ο Καστοριάδης όταν μιλά για τη μεταφυσική της αντιπροσώπευσης (κατ' επέκταση και της ίδιας της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, εφόσον τη θεμελιώνει): 'Υπάρχει μιά μεταφυσική της πολιτικής αντιπροσώπευσης, που καθορίζει τα πάντα, χωρίς ποτέ να εκφράζεται ή να διασαφηνίζεται. Ποιό είναι εκείνο το θεολογικό μυστήριο, η αλχημική εκείνη πράξη, που έχει σαν αποτέλεσμα, μιά Κυριακή κάθε πέντε ή εφτά χρόνια, η κυριαρχία μας να γίνεται ένα ρευστό που διατρέχει όλη τη χώρα, εισχωρεί στις κάλπες και ξαναβγαίνει το βράδυ στις οθόνες της τηλεόρασης, με την όψη «αντιπροσώπων του λαού» ή του Αντιπροσώπου του λαού, του μονάρχη που φέρει τον τίτλο «πρόεδρος»; Έχουμε εδώ μιά πράξη προφανώς υπερφυσική, που ποτέ δεν έγινε προσπάθεια να θεμελιωθεί ή έστω να εξηγηθεί’ (Η άνοδος της ασημαντότητας, Αθήνα, Ύψιλον, 2000, σελ. 199).

6 σχόλια:

Πέπε είπε...

Είμαι πολύ επιφυλακτικός ως προς τις απόψεις που εκφράζεις, φίλε Γεράσιμε.
Έχω δει μία μορφή άμεσης δημοκρατίας να εφαρμόζεται στα καντόνια της Ελβετίας. Στην Ελβετία ορισμένα θέματα ρυθμίζονται από εθνικούς νόμους και άλλα από τους ιδιαίτερους νόμους του κάθε καντονιού. Και καθώς ορισμένα καντόνια είναι πολύ μικρά, πλησιάζουν αρκετά το αρχαίο πρότυπο της πόλεως - κράτους. Από ό,τι θυμάμαι από περιγραφές ντόπιων (δεν έχω ειδικότερη παιδεία επί του θέματος), ο κάθε πολίτης έχει δικαίωμα να προτείνει ένα νομοσχέδιο προς ψήφιση, εφόσον μαζέψει κάποιο αριθμό υπογραφών (δηλαδή, ένας δεν μπορεί να προτείνει, αλλά αν μαζευτούν π.χ. εκατό -δεν ξέρω ποιο είναι το νούμερο- μπορούν).
Όμως αυτοί είναι λίγοι, και συνεννοούνται πιο εύκολα. Εμείς είμαστε δέκα τόσα εκατομμύρια πληθυσμός.

Ως προς το ίντερνετ: εδώ είναι κυρίως που διαφωνώ μαζί σου. Είναι ο χώρος που δίνει στον καθένα ένα βήμα, από το οποίο μπορεί να πει δημόσια ό,τι του καπνίσει, χωρίς κανείς να ελέγξει αν είναι στοιχειωδώς αρμόδιος να έχει γνώμη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα: εγώ δεν είμαι πολιτειολόγος, ούτε κατά διάνοιαν, αλλά γράφω μία γνώμη στη στήλη σου. Ανάλογα με τη δημοτικότητα της στήλης, είναι δυνατόν τη "γνώμη" μου να τη διαβάσουν χιλιάδες άνθρωποι. Αυτό δεν είναι δημοκρατία, είναι νηπιαγωγείο.

Το πολίτευμα που έχουμε είναι μια χαρά, βρίσκω. Στις γενικές του γραμμές τουλάχιστον. Αν κάποιος νομίζει ότι δεν κυβερνώμαστε σωστά, τότε το πρόβλημα είναι τα πρόσωπα που εκλέγουμε. Και αν δεν εκλέγουμε τα σωστά πρόσωπα, οι αιτίες πρέπει να αναζητηθούν αφενός στην παιδεία μας (τα σχολεία πάνε από το κακό στο χειρότερο, είμαι δάσκαλος και το ξέρω πρώτο χέρι) και αφετέρου στη μαζική ενημέρωση.

gerasimos είπε...

Πέπε η μορφή άμεσης δημοκρατίας της Ελβετίας δεν είναι αυτό που εννοούσα. Περισσότερο η Αρχαία Αθήνα, από τα ήδη υπάρχοντα ιστορικά παραδείγματα. Αλλά κατά βάση μιλάω γιά μια καινούργια μορφή άμεσης δημοκρατίας, που δεν θα υποχρεούται να ακολουθήσει την ιστορική πεπατημένη.

Ως προς το ίντερνετ αλλά και γενικότερα: δε νομίζω ότι κανένας από τους εκλεγμένους βουλευτές-πολιτικούς είναι 'στοιχειωδώς αρμόδιος' να μιλάει επί παντός επιστητού, όπως κάνουν κατά κανόνα. Αλλά αυτό δεν έχει και τόση σημασία. Δεν υπάρχουν 'ειδικοί' και 'εμπειρογνώμονες' στα κοινά, σε θέματα δηλαδή που μας αφορούν όλους, σε ζητήματα που όλοι βιώνουμε καθημερινά. Άλλο αν μας σεβίρουν τους πολιτικούς ως τέτοιους. Η ουσία και το πνεύμα της δημοκρατίας είναι ότι ακριβώς δίνεται στον καθένα ένα βήμα από το οποίο μπορεί να πει δημόσια ό,τι του καπνίσει, όπως λες. Ο έλεγχος για το αν είναι 'αρμόδιος' να έχει γνώμη - ποτέ και για κανέναν δεν θα έβαζα τη λέξη γνώμη εντός εισαγωγικων, και εδώ εντοπίζω την εντονότερη διαφωνία μας - είναι μη δημοκρατική τακτική. Όλοι δικαιούνται να έχουν γνώμη σε μία δημοκρατία για τα πάντα. Δημοκρατία σημαίνει κράτος του δήμου, δηλαδή των πολλών και όχι των λίγων 'επαγγελματιών' που πουλάνε φύκια για μεταξωτές κορδέλες

Giasafox είπε...

gerasimos said...

Δημοκρατία σημαίνει κράτος του δήμου, δηλαδή των πολλών και όχι των λίγων 'επαγγελματιών' που πουλάνε φύκια για μεταξωτές κορδέλες.
-------------

Γεράσιμε το έχει πει πιό γλαφυρά ο Μπέρναρντ Σω:

"Δημοκρατία είναι όταν η κυβέρνηση δε διορίζεται από μια χούφτα διεφθαρμένων αλλά εκλέγεται από την αστοιχείωτη πλειοψηφία"

Το κακό στην ιστορία είναι το ότι η πλειοψηφία ήταν, είναι και θα είναι αστοιχείωτη.
Το καλό έγκειται στο γεγονός ότι πληρώνει τα δικά της λάθη και όχι των άλλων.

Κωστής

gerasimos είπε...

Giasafox έτσι ακριβώς. Αυτή την αστοιχείωτη πλειοψηφία έχουμε, με αυτήν θα δουλέψουμε.

Πέπε είπε...

Γεια σου και πάλι, Γεράσιμε (και φίλοι). Η σύντομη και οπωσδήποτε αποσπασματική εικόνα μου από τη δημοκρατία της Ελβετίας έδειχνε και άλλα κοινά με την Αθηναϊκή Δημοκρατία. Αλλά αφού προτείνεις κάτι καινούργιο, δε θα επεκταθώ.

Ως προς το ίντερνετ και το δικαίωμα γνώμης όμως, είχα μόλις σήμερα μία εμπειρία-σφαλιάρα, και σας καλώ να τη μοιραστείτε μαζί μου. Υποθέτω ότι γνωρίζετε το μπλογκ της Αμαλίας Καλυβίνου. Στην τελευταία της ανάρτηση υπάρχουν αυτή τη στιγμή 1700-τόσα σχόλια. Αν κάνετε μία πολύ γρήγορη περιδιάβαση, κάπου προς την αρχή του τέλους θα βρείτε μία σειρά από εκτενή σχόλια στα Ισπανικά, τα Τούρκικα και άλλες πιο εξωτικές γλώσσες. Διαβάστε από εκείνο το σημείο μέχρι το τέλος, να δείτε τι έχουν γράψει ορισμένοι άνθρωποι. Και πείτε μου: αν δημοκρατία είναι να δίνεται στον καθένα ένα βήμα για να πει ό,τι του καπνίσει, τότε πιστεύετε ότι είμαστε ώριμοι για κάτι τέτοιο;
Και αυτό είναι το πιο ακραίο παράδειγμα που έχω πρόσφατο. Όχι όμως το μόνο. Λασπομαχίες έχω δει και σε πολλά άλλα μπλογκ και φόρουμ, στημένα από σοβαρούς ανθρώπους με σοβαρές και υγιείς προθέσεις, που όμως πάνε κάποιοι και τα μαγαρίζουν.

gerasimos είπε...

πέπε η σύντομη απάντηση είναι ότι όχι, δεν είμαστε ώριμοι για κάτι τέτοιο. Ίσως γι'αυτό και ο Καστοριάδης έλεγε ότι η δημοκρατία είναι το κατ' εξοχήν τραγικό καθεστώς.