Aυλαία

Έφυγε σήμερα ο Κώστας Αξελός, ένας μεγάλος διανοητής που από νωρίς στη ζωή του άπλωσε τα φτερά του και πέταξε στη Γαλλία, στο Παρίσι, προκειμένου να μπορέσει εκεί να τα κρατήσει ανοιχτά. Διότι αν έμενε στην Ελλάδα, πολύ δύσκολα θα μπορούσε να πετάξει όπως θα ήθελε. Μαζί με τον Κορνήλιο Καστοριάδη, τη Μιμίκα Κρανάκη, τον Κώστα Παπαϊωάννου, ο Αξελός επέλεξε, στα δύσκολα εκείνα προεμφυλιακά χρόνια που η Ελλάδα έβγαινε από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο για να μπει στον παραλογισμό ενός καταστροφικού εμφυλίου, να αφεθεί στην αγκαλιά της φιλοσοφίας, αυτής της επίμονης αλλά και υπομονετικής ερωμένης. Και δε γύρισε να κοιτάξει πίσω, όπως και οι άλλοι διακεκριμένοι διανοητές που έκαναν το Παρίσι πατρίδα των στοχασμών τους. Άραγε γιατί δεν μπόρεσε να τους κρατήσει η Ελλάδα τότε; Και γιατί ούτε καν τους γεννά σήμερα; Γιατί ακόμη και στη δική μας εποχή, την απαλλαγμένη από τα δεινά εκείνων των βασανισμένων καιρών, δεν ανθίζει η διανόηση στη χερσόνησο αυτή που λέγεται Ελλάδα, στην οποία πριν όχι και τόσες πολλές χιλιάδες χρόνια γεννήθηκε η ίδια η φιλοσοφία; Ο θάνατος του τελευταίου της γενιάς αυτής των μεγάλων ‘ξενιτεμένων’ διανοητών – εντός εισαγωγικών η λέξη ‘ξενιτεμένων’, διότι πραγματικά θα ήταν τολμηρό να θεωρήσουμε ότι η Ελλάδα θα μπορούσε ποτέ να γίνει ο τόπος τους – γεννά το καίριο ερώτημα: γιατί να μη μπορεί να ανθίσει στην Ελλάδα η μεγάλη σκέψη; Και λέω καίριο το ερώτημα διότι σήμερα, περισσότερο από ποτέ, σε αυτή τη ζαλισμένη εποχή, την ηθικά εκτροχιασμένη και πνευματικά σκουριασμένη, χρειάζεται η ρηξικέλευθη σκέψη που θα μας βγάλει από το βαθύ πηγάδι της παθητικότητας και της αδράνειας, ανοίγοντας μονοπάτια απάτητα. Αυτοί όμως που ανέκαθεν έσκαβαν και σκάβουν το τούνελ της απόδρασης από τη φυλακή της στερημένης βαθύτερων νοημάτων ζωής, οι μεγάλοι φιλόσοφοι, λάμπουν δια της απουσίας τους. Γι’ αυτό και ο θάνατος του Κώστα Αξελού σηματοδοτεί όχι μόνο το θάνατο ενός φιλοσόφου αλλά και την αυλαία μιας ολόκληρης εποχής. Ας ελπίσουμε ότι το έργο δεν ήταν μονόπρακτο.