Ανακύκλωση

Καμιά φορά γελάω όταν βλέπω μαζικές επιθέσεις σε πολιτικούς, βουλευτές, κυβερνώντες εν γένει, ως αποκλειστικών υπευθύνων για πάσης φύσεως  δεινά, στραβά κι ανάποδα. Γελάω γιατί κοιτάζοντας λίγο παραπέρα, λίγο παραδίπλα από πολιτικά γραφεία και κομματικά φυτώρια, ατενίζοντας την ίδια την κουλτούρα του νεοέλληνα, στα πιο κομβικά της σημεία και πρόσωπα, τα πράγματα δεν φαίνονται να αλλάζουν. Ή, μάλλον, αλλάζουν προς το... αρχαιότερο. Εδώ μια ακόμη συνέντευξη με τον Γιάννη Πάριο, εκεί ο Σεραφείμ Φυντανίδης με μια ακόμη εκπομπή, λίγο παραπέρα ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου σε μια ακόμη εκτέλεση με την κυριακάτικη εφημερίδα. Δεινόσαυροι δηλαδή, συμπαθέστατοι κατά τα άλλα, αλλά δεινόσαυροι none the less, που αρνούνται όχι μόνο να εξαφανιστούν αλλά και να αποσυρθούν από την πρώτη γραμμή του μετώπου της αναγνωρισιμότητας. Τυχαία βεβαίως τα πρόσωπα, καθόλου τυχαία όμως η αέναη, επαναλαμβανόμενη επιστροφή του παρελθόντος ως σήμερα, ως αύριο: αν υποθέσουμε ότι κάποιος είχε φύγει στα τέλη της δεκαετίας του ’80 από την Ελλάδα και επέστρεφε σήμερα, θα ένιωθε πολύ άνετα. Θα έβλεπε γνωστά του, οικεία πρόσωπα να μονοπωλούν τα πόστα, τα στασίδια της δημοσιογραφίας, της πολιτικής βεβαίως αλλά και του πολιτισμού. Θα τα έβλεπε να ανακυκλώνονται σε έναν ατέρμονο κύκλο επιστροφής των τετριμμένων ως ‘κλασικών’, με ελαφρώς διαφορετική κάθε φορά συσκευασία, ώστε να μην προδίδεται η αρχαιότητά τους. Θα έβλεπε έναν τόπο που είχε μείνει πεισματικά, ναρκισσιστικά, ίδιος. Διότι όταν μια χώρα δεν παράγει – όχι με την αυστηρά οικονομική έννοια της λέξεως αλλά την βαθύτερη, την ριζικότερη, την πολιτισμική της έννοια –, τι κάνει; Ανακυκλώνει. Και δεν ανακυκλώνει βεβαίως στα τυφλά. Προτιμά υλικά τα οποία αντέχουν και δεν ανθίστανται στις συνεχείς ανακυκλώσεις, καθότι εύκαμπτα και εύπλαστα, αβλαβή και αθόρυβα. Κάποτε, κριτικοί διανοητές όπως οι Αντόρνο και Χορκχάιμερ μιλούσαν για τη βιομηχανία της μαζικής κουλτούρας ή τη βιομηχανία του θεάματος. Πλέον, στην Ελλάδα δικαιούμαστε να μιλήσουμε για μια πολύ πιο εξελιγμένη πολιτιστική βιομηχανία: για μια γερά εδραιωμένη βιομηχανία ανακύκλωσης. Η οποία μπορεί να μην υφίσταται, να μη λειτουργεί εκεί που πραγματικά χρειάζεται, όπως στα απορρίμματα, αλλά στα υψίπεδα του πολιτισμού, της κουλτούρας, των αξιών, ανοίγει καινούργιους δρόμους για την ατελεύτητη επαναφορά του δοκιμασμένου σαν αδοκίμαστου, του πεπαλαιωμένου σαν καινοτόμου.