ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ η θρησκεία στην Ευρώπη; Η συζήτηση γύρω από το κεντρικό αυτό ερώτημα είναι αρκετά ζωηρή σε μια στιγμή που έχει παράλληλα αναπτυχθεί έντονος προβληματισμός για την αθεΐα με την έκδοση σειράς βιβλίων που έχουν γίνει best-sellers (ορισμένα και στην Ελλάδα), άρθρων, διαλέξεων, συνεδρίων. Έτσι στον ευρωπαϊκό χώρο φαίνεται να διαμορφώνονται δύο αντιφατικές τάσεις: η μία, που οδηγεί σε βαθύτερη θρησκευτικότητα και η δεύτερη, σε διευρυνόμενη αμφισβήτηση, όχι μόνο της θρησκείας αλλά και του Θεού, της ύπαρξης του Θεού. Η αμφισβήτηση αυτή εκφράζεται από ιδιαίτερα σοβαρούς επιστήμονες, όπως π.χ. ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης R. Dawkins, κ.ά. Η θέση ότι η θρησκεία (ή θρησκευτικότητα) επιστρέφει στην Ευρώπη εκφράζεται από πολλές πλευρές, επιστημονικές, πολιτικές, κ.λπ. Το επιχείρημα είναι ότι η Ευρώπη ακολουθεί το παράδειγμα των Ην. Πολιτειών, όπου κυριαρχούν διάφορα θρησκευτικά δόγματα στο κοινωνικό, πολιτικό σύστημα και την εκλογική διαδικασία και που επιχειρούν να επεκτείνουν την επιρροή τους ακόμα και στον χώρο της εκπαίδευσης και επιστήμης με την αμφισβήτηση της «θεωρίας της εξέλιξης» (απόψεις για την «ευφυή δημιουργία»- intelligent creation, κ.λπ.). Έτσι εκτιμάται από ορισμένους ότι η περίοδος της «κοσμικότητας» (secularism) στην Ευρώπη φθάνει στο τέλος της. Αν και η θέση αυτή δεν φαίνεται να υποστηρίζεται από τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, υπάρχουν ωστόσο δύο παράμετροι που φαίνεται να ευνοούν κάτι τέτοιο. Πρώτον, η εντεινόμενη δραστηριότητα του Ισλάμ ως θρησκευτικής (και ενίοτε πολιτικής) δύναμης στον περίγυρο αλλά και στο εσωτερικό της Ευρώπης. Το φαινόμενο αυτό ενεργοποιεί άλλα θρησκευτικά μορφώματα και κυρίως του χριστιανισμού στον ευρωπαϊκό χώρο. Δεύτερον, το τέλος των μεγάλων ουτοπικών ιδεολογιών, τέλος που έχει δημιουργήσει ένα κενό στην Ευρώπη (και όχι μόνο) που για ορισμένα κοινωνικά στρώματα μπορεί ή τείνει να καλυφθεί από την επιστροφή στην ουτοπία της θρησκείας. Αυτές οι τάσεις δεν είναι βεβαίως εντελώς άσχετες με την ενίσχυση των ακροδεξιών εθνικιστικών κομμάτων στην Ευρώπη και την αμφισβήτηση των δύο κεντρικών παραμέτρων του ευρωπαϊκού πολιτιστικού μορφώματος: του ορθολογισμού και της κοσμικότητας...
Του Π.Κ. Ιωακειμίδη (καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Δ.Σ. του ΕΛΙΑΜΕΠ), από ΤΑ ΝΕΑ.
Βρήκα εξαιρετικά επίκαιρο τα παραπάνω άρθρο ως αφορμή προβληματισμού πάνω στον πολιτικό και κοινωνικό ρόλο της θρησκείας και των θρησκευτικών αντιλήψεων στη σύγχρονη πολυπολιτισμική Ευρώπη. Έχει νομίζω ιδιαίτερο ενδιαφέρον το ότι όλα αυτά συμβαίνουν στη Γηραιά Ήπειρο του Καρτεσιανού ρασιοναλισμού, του Διαφωτισμού και φυσικά της εκκοσμίκευσης, στην ήπειρο όπου οι λέξεις ελευθερία, δημοκρατία και ανεκτικότητα απόκτησαν πρωτοφανές στην ιστορία της ανθρωπότητας βάθος: στην Ευρώπη του "θανάτου του Θεού" που πρώτος ίσως κατέγραψε ο Νίτσε ήδη από το 19ο αιώνα και της σταδιακής εγκατάλειψης της θρησκευτικής αυθεντίας που αντικαταστάθηκε από την αυθεντία της επιστήμης και της τεχνολογίας. Μήπως αυτή η διαφαινόμενη επιστροφή στη θρησκεία σηματοδοτεί και μια γενικότερη οπισθοδρόμηση του σύγχρονου ανθρώπου όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά ήδη εδώ και αρκετό καιρό στις ΗΠΑ; Αν οι δυτικές κοινωνίες αρχίζουν να επιστρέφουν στη θρησκεία ενώ τα ήδη θεοκρατικά καθεστώτα των χωρών του Ισλάμ καθίστανται ακόμα πιο φονταμενταλιστικά στην αυξανόμενη αντιπαράθεσή τους με τη Δύση, νομίζω ότι έχουμε πρόβλημα.
17 σχόλια:
Νομίζω πως σωστά στις ΗΠΑ είναι στραμένοι εδώ και καιρό στη θρησκεία αφου η πλειοψηφία των Αμερικανών δουλεύουν από το πρωί μέχρι το βράδυ και που καιρός να ανοίξουν και κάνα βιβλίο...
Όσο για την Ευρώπη,ελπίζω να μη συμβεί το ίδιο γιατί αυτό θα σημαίνει πως ο κόσμος απελπίστηκε από τους ατελέσφορους αγώνες του για καλύτερη ζωή και περιμένει την εξ ουρανού βοήθεια!
Πάντως (παρενθετικά)χάρηκα που ακουσα τον Καρβέλα (που δεν τον είχα καθόλου σε εκτίμηση)να κάνει δηλώσεις περί της θρησκευτικότητας των ανθρώπων και την ηλιθιότητα που χαρακτηρίζει τα σταυροπροσκυνήματα Χριστιανων και Μουσουλμάνων.
Ελπίζω μόνο να μην έχει προβλήματα με τους φανατικούς αγιατολάδες...
syneas καλώς μας ήρθες. Ελπίζω κι εγώ να μην αμερικανοποιηθεί κι άλλο η Ευρώπη ΚΑΙ σ' αυτό τον τομέα. Αλίμονο αν περιμένουμε από μισαλλόδοξες ουτοπίες όπως η θρησκεία να μας δώσουν λύσεις σε ζητήματα όπως η συνύπαρξη με άλλες κουλτούρες. Όσο για τον Καρβέλα τι να πω... αυτό που με κουράζει μ' αυτό τον τύπο είναι ότι δεν κουράστηκε τα τελευταία είκοσι χρόνια να επαναλαμβάνει πόσο μεγάλος μουσουργός θα αποδείκνυε ότι είναι αν για χάρη του άτιμου του χρήματος δεν αναγκαζόταν να παράγει μουσικά σκουπίδια. Τον βρίσκω εμμονομανιοκαταθλιπτικό απ' αυτή την άποψη.
Αναζήτηση νοήματος μέσω της θρησκείας...
Δεν θα με πείραζε τόσο αν δεν είχε τόσο πολύ να κάνει με τελετουργικά, παραδόσεις, ανάγκη του "ανήκειν" σε γνώριμες ομάδες και πάρα πολύ φόβο για την "άλλη πλευρά".
athanasia για μένα η θρησκεία συνιστά βαθύτατη πηγή αποξένωσης από τον εαυτό του τόσο για τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά όσο και για την ίδια την κοινωνία. Αλλά δε μπορώ να επεκταθώ σ' αυτό εδώ.
Η στροφή στη θρησκεία δεν είναι απαραίτητα κάτι κακό. Το θέμα είναι προς ποια θρησκεία! Αν είναι στη θρησκεία του Φραγκίσκου της Ασίζης ... καλοδεχούμενη η στροφή!
Αν είναι προς τη θρησκεία τύπου τηλευαγγελιστών στις ΗΠΑ ... καλύτερα να μείνουμε άθεοι!
το θέμα δεν είναι αν επιστρέφουμε στη θρησκεία, αλλά σε τι θρησκεία πιστεύουμε
υγ αυτό θα πει παρέμβαση!
Καλησπέρα Γεράσιμε μου,
Κατ' αρχάς θέλω να σε ευχαριστήσω που με παρέπεμψες στην ανάρτηση του Allu Fun Marx. Τη διάβασα και μου άρεσε (πιο βαθιά από τη δική μου).
Τώρα όσον αφορά τη θρησκεία. Μεγάλο θέμα, ανεξάντλητο. Συμφωνώ ότι ο άθρησκος είναι πιο βαθύς γνώστης του εαυτού του. Ό,τι πράττει το πράττει με ελεύθερη βούληση απαλλαγμένη από φόβο τιμωρίας ή ελπίδα επιβράβευσης...στην άλλη ζωή. Έχουν όμως ένα πλεονέκτημα οι θρήσκοι. Έχουν κάτι πέρα από τον εαυτό τους να αρπαχτούν σε δύσκολες στιγμές. Σε μια τέτοια δύσκολη στιγμή που πέρασα με το γιο μου, έπιασα τον εαυτό μου να παρακαλά την Παναγία να είναι καλά το παιδί μου. Εκείνη τη στιγμή ανακουφιζόμουν με αυτή την επίκληση, αν και κατά βάθος ήξερα ότι δεν ήταν παρά μια προσπάθεια να πιαστώ από μια ουτοπία.
Την καληνύχτα μου
ασκαρ δε βλέπω πολλούς Φραγκίσκους να κυκλοφορούν ανάμεσά μας.
κανατάκι μου καλό σε τι πιστεύουμε γενικότερα, θα έλεγα εγώ.
μερόπη αυτό το πλεονέκτημα που λες: ότι έχουν κάτι πέρα από τον εαυτό τους να αρπαχτούν σε δύσκολες στιγμές, δεν είναι παρά η ίδια η κοινωνία.
Συγνώμη που σας στρίμωξα και τους τρεις σε ένα σχόλιο, αλλά με έχει μπερδέψει τελεταία ο μπλόγκερ με τις συνεχείς αλλαγές.
Φανταστικό ποστ και όντως πολύ επίκαιρο. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια συντηρητική στροφή και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη .
Δυστηχώς . Αρχίζουν οι ανασφάλειες και γυρίζουμε στον θεό και στις εκλλησίες αντί να αντιμετωπίσουμε τα όποια προβλήματα . Κρίμα.
Ευτηχώς απο πιτσιρίκος . ξέφυγα απο οποιαδήποτε ''θρησκευτικά'' ιδεώδη !!!
Το έχω ψάξει χρόνια τώρα, τι είναι θεός και τι είναι θρησκεία. Πολλές φορές βρέθηκα σε σύγχυση. Αρκεί να σας πω ότι παντρέφτηκα με πολιτικό γάμο, αλλά βάφτισα το παιδί μου στην εκκλησία. Μήπως είμαι διχασμένη προσωπικότητα; Πάντως νομίζω ότι όσο περνούν τα χρόνια, ο καθένας βρίσκει το θεό μέσα του! Νομίζω ότι εκεί κατοικεί και από εκεί μας προστατεύει. Η προσευχή και η πίστη δεν είναι παρά μόνο οι δίαυλοι επικοινωνίας με τη δύναμη αυτή που κατοικεί μέσα μας και που πολλές φορές δεν την γνωρίζουμε, γιατί δεν μας αφήνει η βασανιστική καθημερινότητα.
Την Κυριακάτικη καλημμέρα μου.
Καλά το καλημέρα το ...σκότωσα!
Αλλά τώρα που το είδα δεν ξέρω να το διαγράψω γι΄αυτό κάνω αυτή την επισήμανση μη βγάλει κανένα ..μάτι!
Στην Δύση η θρησκευτικότητα κάνει κύκλους.Μετά από ένα διάστημα έξαρσης της το τελευταίο διάστημα υπάρχει μια αντίστροφη πορεία και γι΄ αυτό και συναντούν διεθνή αποδοχή βιβλία σαν του Ντόκινς,του Ονφρέ ή του Σαμ Χάρις.
Το πρόβλημα είναι σήμερα η εξαρση του μουσουλμανικού φονταμενταλισμού που πέραν της θρησκευτικής του δομής έχει και όλα τα χαρακτηριστικά μιας σαφούς και επιθετικής αντίθεσης στα ιδανικά και τις αξίες που εμφανίζει ο δυτικός πολιτισμός.
-Μάμα: "Διάβασε παιδί μου θρησκευτικά!"
-Γιος: "Όχι! Δεν θα έπρεπε να μας διδάσκουν αυτές τις αηδίες!"
-Μαμά: "Αυτά λες και στην "θρησκευτικού" σου και σε πετάει από την τάξη!".
-Γιος προς τον μικρό αδελφό του: "Αχ, μπέμπη μακάρι όταν θα μεγαλώσεις εσύ, να μην υπάρχουν θρησκείες, ούτε θρησκευτικά"...
Φοβάμαι όμως, πως τότε θα αρκεί να έχεις λευκό δέρμα και ξανθά μαλλιά για να είσαι εχθρός του Ισλάμ.
Συμφωνώ και με την Μαριάννα, ο Θεός είναι μέσα μας.
Καλό είναι να λέμε και κανένα "Ευχαριστώ τον Θεό", όχι μόνο "Βοήθα Παναγιά".
Καλημέρα Γεράσιμε με τα ωραία ποστ. Βρε εσύ καλά κάνεις και προσπαθείς να μας προβληματίσεις. Παίρνουμε όμως από προβληματισμό εμείς;;; Δυστυχώς οι Έλληνες (οι περισσότεροι, όχι όλοι) δεν είχαν απομακρυνθεί ποτέ από την ουτοπία που περιγράφεις κι έτσι δεν υπάρχει θέμα επιστροφής..Δεν είδες τι έγινε με τις ταυτότητες;;; Σκότος... Δεν πιστεύουμε μόνο σε ουτοπίες, αλλά θέλουμε να το επιδεικνύουμε κιόλας. Μπας και δεν το μάθει ο Θεούλης και δεν μας έχει ετοιμάσει καλή θέση στον Παράδεισο της Ψευδαίσθησης μας...
fpboy πιστεύω ότι η οικογένεια παίζει μεγάλο ρόλο στο τι απόψεις διαμορφώνει κανείς σε τέτοια θέματα.
marianaonice νομίζω ότι στην Ελλάδα η πολιτική βάφτιση είναι ακόμα λίγο πιο δύσκολη και πολύπλοκη από τον πολιτκό γάμο.
αθεόφοβε το πρόβλημα είναι και το τι έχει να αντιπροτείνει ο δυτικός πολιτισμός ενάντια στον φονταμενταλισμό: αν είναι μόνο μια παγκοσμιοποημένη ποπ κουλτούρα η πιο σύγχρονα όπλα.
σπιτόγατα ελπίζω μόνο να μην τους κάνει θρησκευτικά παπάς, όπως σ' εμάς όταν πήγαινα στο λύκειο.
μάνια εννοείται ότι μιλάμε για εκκοσμικευμένς κοινωνίες. Στην Ελλάδα συζητάμε ακόμα τον διαχωρισμό κράτους-εκκλησίας.
Το γεγονός ότι φοβόμαστε να αντιμετωπίσουμε- να συζητήσουμε, να σκεφτούμε- το θέμα της θρησκείας(το οποίο για μένα δεν είναι πάντα σχετικό με το Θεό), δείχνει πόσο πνευματικά ανάπηροι είμαστε, πόσο ανώριμοι..Και ακόμη περισσότερο το γεγονός ότι έχουμε κομματιάσει την αντίληψή μας σε "ταμπέλες" -Χριστιανός, Μουσουλμάνος,Βουδιστής, Φυσικός,Θεολόγος...και τόσα άλλα- αποπνέοντας μισαλλοδοξία και επιλέγοντας "στρατόπεδο". Η πραγματική ελευθερία είναι να "κινήσε" χωρίς κανένα περιορισμό ανάμεσα σε όλα αυτά.
cyberego δε θα έλεγα ότι είναι τόσο φόβος που επικρατεί αλλά έλλειψη στοχαστικότητας που θα επέτρεπε και μια πιο ελεύθερη "κίνηση" όπως λες.
Δημοσίευση σχολίου