23 Ιαν 2011

'Ανάπτυξη': η λύση ή το πρόβλημα;

Αφορμή γι’ αυτή την ανάρτηση στάθηκε η κουβέντα που είχα με μια φίλη γύρω από το μεταναστευτικό. Η φίλη, ‘προοδευτικών’ πεποιθήσεων, ήταν εναντίον της αντιμετώπισης των μεταναστών που πλημμύρισαν την Ελλάδα ως κοινωνικών αποβλήτων, ως παιδιών ενός κατώτερου θεού. Δεν έφταιγαν οι ίδιοι για το ότι έφτασαν ως εδώ, ως την Ελλάδα, εξαθλιωμένοι , εξαχρειωμένοι, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη στις μαύρες ζωές τους. Ούτε και η λύση στο μεταναστευτικό πρόβλημα ήταν περισσότερα ‘προστατευτικά’ μέτρα, φράχτες, τάφροι ή οπλοφόροι συνοριοφύλακες. Για τη φίλη μου, η λύση ήταν να χτυπήσουμε το ‘κακό’, το πρόβλημα, στη ρίζα του. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει να δημιουργήσουμε ανάπτυξη στις χώρες προέλευσης των κακόμοιρων μεταναστών, έτσι ώστε να μη χρειάζεται να φύγουν από τους αφρικανικούς ή ασιατικούς παραδείσους τους πολιορκώντας τα σύνορά μας αλλά να μένουν εκεί και να ευημερούν. Εκ πρώτης όψεως, η λύση αυτή φαίνεται απλή και εύστοχη: αντί να κοιτάμε πώς να εμποδίσουμε τους μετανάστες να μπουν, να κοιτάξουμε πώς θα τους εμποδίσουμε να αφήσουν τις πατρίδες τους. Αυτό που η λύση αυτή πρότεινε, αυτό που οραματιζόταν, ήταν, τελικά, περισσότερη ‘ανάπτυξη’ ως λύση για τα προβλήματα που, αν το καλοσκεφτούμε, η ίδια η ήδη υπάρχουσα ‘ανάπτυξη’ προκάλεσε: προβλήματα όπως η εξουθένωση των φυσικών πόρων του πλανήτη, ιδίως όταν αυτοί οι πόροι κατοικοεδρεύουν σε χώρες όπως οι πατρίδες των μεταναστών μας, που αποτελούν ξέφραγα αμπέλια για κάθε λογής ‘επενδυτές’, αλλά και η εξουθενωτική εκμετάλλευση των ίδιων των ανθρώπινων πόρων του πλανήτη, όταν προσφέρονται σαν φτηνά εργατικά χέρια. Η όλη επιχειρηματολογία της φίλης μου, που με μια λάμψη ικανοποίησης στα μάτια προσπαθούσε να μου δώσει να καταλάβω πόσο απλά ήταν τα πράγματα αν κανείς ασπαζόταν την ‘αριστερή’ αυτή λύση απλόχερης διάδοσης της ανάπτυξης σε αυτούς τους ‘ριγμένους’ απ’ αυτή την άποψη λαούς, βασιζόταν στο αξίωμα ότι η πρωταγωνίστριά της, η ανάπτυξη, ήταν κάτι αναμφίβολα και αναντίρρητα καλό. Μάλλον η φίλη δεν είχε καθίσει ποτέ να αναρωτηθεί, παρά τις ‘αριστερές’ της ιδέες και τις ανθρωπιστικές της ανησυχίες,  τι σημαίνει, καταρχάς, ανάπτυξη, την οποία πολλοί στην Ελλάδα φαίνονται να μπερδεύουν, αφελώς και επιπόλαια, με την οικονομική ευημερία (γι’ αυτό και ακούμε καμιά πενηνταριά φορές τη μέρα σε δελτία ειδήσεων και πολιτικά στρογγυλά τραπέζια για την πολυπόθητη ‘ανάπτυξη’ και πώς θα φτάσουμε σ’ αυτήν). Ξεχνάνε ή αγνοούν ότι, σε αντίθεση με την απλή οικονομική ευημερία, η ‘ανάπτυξη’ αποτελεί ένα απίστευτο φαντασιακό γέννημα του καπιταλισμού όταν ήταν στα πολύ πάνω του, μια φρενήρη αναζήτηση του περισσότερου για το περισσότερο, έναν μαραθώνιο με αφετηρία τις ‘ανάγκες’ μας αλλά χωρίς καμία απολύτως γραμμή τερματισμού. Και είναι αυτός ένας μαραθώνιος που απ’ όπου περνάει σαρώνει περιβάλλον, ανθρώπους, λαούς ολόκληρους, που έρχονται ύστερα και αναπόφευκτα να μας χτυπήσουν την πόρτα. Η λύση δεν είναι να τους κάνουμε σαν τα μούτρα μας. Αλλά να κοιτάξουμε τα δικά μας τα μούτρα κάπως καλύτερα στον καθρέφτη για να αναρωτηθούμε αν, τελικά, το χρειαζόμαστε το καινούργιο smart phone. Θα είναι ένα πρώτο βήμα για την επίλυση του μεταναστευτικού.

8 σχόλια:

Locus Publicus είπε...

Aνάπτυξη στις χώρες προέλευσης των κακόμοιρων μεταναστών σημαίνει στην ουσία ανάπτυξη του Τρίτου Κόσμου. Ο οποίος δυστυχώς, δεν είναι μόνον υπανάπτυκτος γιατί τον εκμεταλλεύτηκε η Δύση μονάχα, αλλά γιατί μετα την πολιτική του απελευθέρωση ακολουθεί και ο ίδιος πολιτικές μιμητισμού του δυτικού τρόπου ζωής και παραγωγής.

Παρέκαμψε στρατηγικά το αγροτικό στάδιο (απ' οπου ξεκινά η κάθε ανάπτυξη), και πήγε απευθείας σε άλλα μεταγενέστερα στάδια ανάπτυξης που δεν του ταριάζουν. Η Ινδία για παράδειγμα πήγε απευθείας στη δημιουργία καποιου Silicon Valley και όχι σε αγροτική μεταρρύθμιση. Το Μεξικό έφτιαξε ζώνες αφορολόγητης εργασίας για μεταποίηση προιόντων αντί να μοιράσει γή στους πολίτες του. Το Πακιστάν έφτιαξε εναν τεράστιο στρατό και πυρηνικά αντί για αγροτικές δουλειές. Και οι ελίτ του κάθε αφρικανικού κράτους βρήκε την εύκολη διέξοδο της εκποίησης πρώτων υλών και εθνικών πόρων, αντί για απλές αγροτικές ενασχολήσεις. Ολος ο πλούτος του Τρίτου κόσμου συγκεντρώνεται απο μια μικτή εθνική ελίτ, και δεν ανακυκλώνεται σε εσωτερικό εμπόριο, αλλά σε κατανάλωση εκτός εθνικών συνόρων. Ακομα και οι πόλεμοι, είναι αποτελέσματα της σχέσης των τοπικών ελίτ με τις δυτικές χώρες.

Υπάρχουν συγκεκριμένες σοβαρές προτάσεις (και όχι ουτοπιστικες αερολογίες) πραγματικής ανάπτυξης για τον Τρίτο Κόσμο, αλλα οι σχέσεις εξουσίας στο εσωτερικό του δεν τις επιτρέπουν. Θα χρειαστούμε πολύ χώρο και χρόνο για να τα συζητήσουμε όλα αυτά.

Και έτσι, το θέμα της λαθρομετανάστευσης, προσωπικά το βλέπω άλυτο. Η λύση του μεταναστευτικού στην Ελλάδα και αλλού, αν υπάρχει, δεν κινείται δυστυχώς σε δημοκρατικά πλαίσια. Και εφόσον αυτά δεν μπορούν να συζητηθούν για ευνόητους λόγους, λύση εγώ στο πρόβλημα δεν βλέπω.

gerasimos είπε...

Δυστυχώς, αντί για όλα τα υπέροχα ιδεώδη πάνω στα οποία και μέσω των οποίων οικοδομήθηκε ο δυτικός πολιτισμός, την ελευθερία σκέψης και έκφρασης, το habeas corpus, την ανεκτικότητα, τη δημοκρατία, η Δύση εξάγει στους λαούς αυτούς (και αυτοί εισάγουν ευχαρίστως) το παθιασμένο κυνήγι του κέρδους και του χρήματος, όπλα, την αρρωστημένη δίψα για εξουσία, τη στρατοκρατία, τη διαφθορά, τη στυγνή εκμετάλλευση φτηνών εργατικών χεριών. Δημιουργώντας μια θλιβερή καρικατούρα της σε πολλές τέτοιες χώρες, που μπήκαν απευθείας και χωρίς το παραμικρό αντίβαρο στο πάρτι του σημερινού πλανητικού καζίνο. Γι' αυτό, όπως λέω και στο ποστ, η λύση στα προβλήματα που δημιούργησε η ανάπτυξη ΔΕΝ είναι περισσότερη 'ανάπτυξη'.

takis είπε...

Αν η ανάπτυξη της οικονομίας δεν συνοδεύεται απο ανάπτυξη της δημοκρατίας θα έχει όλα τα επικίνδυνα χαρακτηριστικά που αναφέρονται προηγουμένως.

Απο την άλλη, δεν μπορούμε να απλοποιούμε το θέμα της ανάπτυξης αρνούμενοι την εξέλιξη της τεχνολογίας (οχι στο smartphone ας πούμε)

Στις σημερινές συνθήκες παγκοσμιοποίησης της οικονομίας τα θέματα αυτά θα πρέπει να εξετάζονται και επιλύονται σε παγκόσμιο επίπεδο απο κοινού.(βλ.πχ. τα θέματα περιβάλλοντος)
Αλλά αυτό είναι πρωτόγνωρο και οχι εύκολο να γίνει.

Το μετανευστικό δεν είναι άλυτο.
Απο μία άποψη είναι αποτέλεσμα δημοκρατικού ελλείματος στις χώρες που το παράγουν και έλλειψη προσαρμοστικότητας στις χώρες υποδοχής.
Πρόοδος μπορεί να υπάρξει και στα δύο.
Σίγουρα όμως είναι πολύπλοκο και δύσκολο.

Προς το παρόν στο Ελλαδιστάν χτίζουμε τον εντυπωσιακό φράχτη σαν ξόρκι για όλα τα κακά.

gerasimos είπε...

Τάκη η εξέλιξη της τεχνολογίας από μόνη της δε λέει ούτε σημαίνει απολύτως τίποτα: το να εξελίσσεις μονομερώς και με ραγδαίους ρυθμούς ένα εργαλείο ξεχνώντας στην πορεία τη δουλειά για την οποία αρχικά το χρειάστηκες ούτε σε εξελίσσει μαζί με το εργαλείο ούτε και τη δουλειά σου κάνει απαραίτητα καλύτερα. Η τεχνολογία αναπτύσσεται υπερτροφικά και μονόπλευρα σε σχέση με τον ‘πατέρα’ της άνθρωπο, έχοντας αποκτήσει μια δική της δυναμική, που, εν τέλει, κάθε άλλο παρά απλοποιεί ή διευκολύνει το οτιδήποτε.

Meropi είπε...

Ο Τρίτος Κόσμος πράγματι χρειάζεται ανάπτυξη, για να σταματήσουν οι πολίτες του να τον εγκαταλείπουν. Σωστή ανάπτυξη όμως. «Δώσε σ’ έναν πεινασμένο ένα ψάρι και θα τον ταΐσεις για μια ημέρα. Μάθε του να ψαρεύει και θα τον ταΐσεις για μια ζωή». Η βοήθεια λοιπόν που χρειάζεται να δοθεί στον Τρίτο Κόσμο πρέπει κυρίως να επικεντρωθεί στην εκπαίδευση και στην υγεία. Η εκπαίδευση δε πρέπει να έχει ως σκοπό τη βελτίωση της παραγωγικότητας και την ενίσχυση των μικρών παραγωγών τόσο στον αγροτικό τομέα, όσο και στο βιομηχανικό ή μάλλον το βιοτεχνικό τομέα. Η δημιουργία μεγάλων βιομηχανικών μονάδων εξυπηρετεί περισσότερο τη Δύση που εκμεταλλεύεται τα φτηνά εργατικά χέρια, παρά τους ίδιους τους πολίτες του Τρίτου Κόσμου.
Υ.Γ. Και σε κάθε περίπτωση, μέχρι να πετύχουμε την επαρκή ανάπτυξη του Τρίτου Κόσμου, ώστε να «ταϊζει» τους πολίτες του, κάτι δεν πρέπει να κάνουμε και για τη φύλαξη των συνόρων μας, όταν μάλιστα δεν μπορούμε να απορροφήσουμε άλλους λαθρομετανάστες? Αυτή το ερώτημα απευθύνεται στη φίλη σου, βέβαια, και όχι σε σένα.

gerasimos είπε...

Μερόπη για μένα δεν υπάρχει σωστή και λάθος ανάπτυξη, απ' τη στιγμή που δεν έχουμε καν καθίσει να σκεφτούμε τι σημαίνει καταρχάς 'ανάπτυξη', τι συνεπάγεται, πώς και γιατί γεννήθηκε ως ιδεώδες.

Panos είπε...

Συμφωνώ, Γεράσιμε με το σκεπτικό σου για την 'ανάπτυξή'. Δυστυχώς, η Αριστερά, παγκοσμίως αλλά και -ακόμα περισσότερο- στην Ελλάδα φαίνεται εντελώς ανίκανη να αρθρώσει μια εναλλακτική συνολική πολιτική πρόταση και αρκείται σε ένα καταγγελτικό λόγο που καταντάει κουραστικός. Το τελευταίο 'επίτευγμα' είναι η θεατρική παράσταση στη Νομική. Είναι θλιβερό που δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι το μόνο που καταφέρνουν είναι να σιγοντάρουν τον ΛΑΟΣ.

gerasimos είπε...

Πάνο αυτό ακριβώς πιάνει το επόμενο ποστ...