'Ανάπτυξη': η λύση ή το πρόβλημα;

Αφορμή γι’ αυτή την ανάρτηση στάθηκε η κουβέντα που είχα με μια φίλη γύρω από το μεταναστευτικό. Η φίλη, ‘προοδευτικών’ πεποιθήσεων, ήταν εναντίον της αντιμετώπισης των μεταναστών που πλημμύρισαν την Ελλάδα ως κοινωνικών αποβλήτων, ως παιδιών ενός κατώτερου θεού. Δεν έφταιγαν οι ίδιοι για το ότι έφτασαν ως εδώ, ως την Ελλάδα, εξαθλιωμένοι , εξαχρειωμένοι, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη στις μαύρες ζωές τους. Ούτε και η λύση στο μεταναστευτικό πρόβλημα ήταν περισσότερα ‘προστατευτικά’ μέτρα, φράχτες, τάφροι ή οπλοφόροι συνοριοφύλακες. Για τη φίλη μου, η λύση ήταν να χτυπήσουμε το ‘κακό’, το πρόβλημα, στη ρίζα του. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει να δημιουργήσουμε ανάπτυξη στις χώρες προέλευσης των κακόμοιρων μεταναστών, έτσι ώστε να μη χρειάζεται να φύγουν από τους αφρικανικούς ή ασιατικούς παραδείσους τους πολιορκώντας τα σύνορά μας αλλά να μένουν εκεί και να ευημερούν. Εκ πρώτης όψεως, η λύση αυτή φαίνεται απλή και εύστοχη: αντί να κοιτάμε πώς να εμποδίσουμε τους μετανάστες να μπουν, να κοιτάξουμε πώς θα τους εμποδίσουμε να αφήσουν τις πατρίδες τους. Αυτό που η λύση αυτή πρότεινε, αυτό που οραματιζόταν, ήταν, τελικά, περισσότερη ‘ανάπτυξη’ ως λύση για τα προβλήματα που, αν το καλοσκεφτούμε, η ίδια η ήδη υπάρχουσα ‘ανάπτυξη’ προκάλεσε: προβλήματα όπως η εξουθένωση των φυσικών πόρων του πλανήτη, ιδίως όταν αυτοί οι πόροι κατοικοεδρεύουν σε χώρες όπως οι πατρίδες των μεταναστών μας, που αποτελούν ξέφραγα αμπέλια για κάθε λογής ‘επενδυτές’, αλλά και η εξουθενωτική εκμετάλλευση των ίδιων των ανθρώπινων πόρων του πλανήτη, όταν προσφέρονται σαν φτηνά εργατικά χέρια. Η όλη επιχειρηματολογία της φίλης μου, που με μια λάμψη ικανοποίησης στα μάτια προσπαθούσε να μου δώσει να καταλάβω πόσο απλά ήταν τα πράγματα αν κανείς ασπαζόταν την ‘αριστερή’ αυτή λύση απλόχερης διάδοσης της ανάπτυξης σε αυτούς τους ‘ριγμένους’ απ’ αυτή την άποψη λαούς, βασιζόταν στο αξίωμα ότι η πρωταγωνίστριά της, η ανάπτυξη, ήταν κάτι αναμφίβολα και αναντίρρητα καλό. Μάλλον η φίλη δεν είχε καθίσει ποτέ να αναρωτηθεί, παρά τις ‘αριστερές’ της ιδέες και τις ανθρωπιστικές της ανησυχίες,  τι σημαίνει, καταρχάς, ανάπτυξη, την οποία πολλοί στην Ελλάδα φαίνονται να μπερδεύουν, αφελώς και επιπόλαια, με την οικονομική ευημερία (γι’ αυτό και ακούμε καμιά πενηνταριά φορές τη μέρα σε δελτία ειδήσεων και πολιτικά στρογγυλά τραπέζια για την πολυπόθητη ‘ανάπτυξη’ και πώς θα φτάσουμε σ’ αυτήν). Ξεχνάνε ή αγνοούν ότι, σε αντίθεση με την απλή οικονομική ευημερία, η ‘ανάπτυξη’ αποτελεί ένα απίστευτο φαντασιακό γέννημα του καπιταλισμού όταν ήταν στα πολύ πάνω του, μια φρενήρη αναζήτηση του περισσότερου για το περισσότερο, έναν μαραθώνιο με αφετηρία τις ‘ανάγκες’ μας αλλά χωρίς καμία απολύτως γραμμή τερματισμού. Και είναι αυτός ένας μαραθώνιος που απ’ όπου περνάει σαρώνει περιβάλλον, ανθρώπους, λαούς ολόκληρους, που έρχονται ύστερα και αναπόφευκτα να μας χτυπήσουν την πόρτα. Η λύση δεν είναι να τους κάνουμε σαν τα μούτρα μας. Αλλά να κοιτάξουμε τα δικά μας τα μούτρα κάπως καλύτερα στον καθρέφτη για να αναρωτηθούμε αν, τελικά, το χρειαζόμαστε το καινούργιο smart phone. Θα είναι ένα πρώτο βήμα για την επίλυση του μεταναστευτικού.