Στη Σπιναλόγκα

Στην τηλεόραση και γενικότερα στα ΜΜΕ (Μέσα Μαζικής Εξημέρωσης) αυτό που μου κάνει περισσότερο εντύπωση δεν είναι τα σκουπίδια που σερβίρονται υπό μορφή κουτσομπολάδικου, ριάλιτι σόου και όσα άλλα μπορεί να ξέρετε. Αυτό που πραγματικά μου φαίνεται πρωτοφανές είναι το πόσο εύκολα μανουβράρεται – μανουβράρεται συναισθηματικά, συνειδησιακά, και όπως αλλιώς θέλετε – ο άμορφος όγκος των τηλεθεατών από τους υπεύθυνους των σταθμών και τις επιλογές τους. Για παράδειγμα, φέτος άρχισε να προβάλεται ένα ‘ποιοτικό’ σίριαλ – ο χαρακτηρισμός σε αντιδιαστολή με όλα τα υπόλοιπα μη ποιοτικά προγράμματα – για το νησί που στα παλιά τα χρόνια στέλνονταν οι λεπροί. Και ξαφνικά σαν να αφυπνίστηκε η ανθρωπομάζα που παρακολουθεί όλα αυτά τα σίριαλ για να βρει ανάμεσά τους το ‘καλό’ και θυμήθηκε τους δύστυχους αυτούς παρίες, τα ήθη και έθιμα άλλων εποχών, που από τη μια μέρα στην άλλη έγιναν ξανά επίκαιρα. Τι δείχνει αυτό; Μα ότι η πραγματική, ωμή δύναμη της τηλεόρασης δεν φαίνεται στα τηλεσκουπίδια, με τα οποία απλώς γελάμε και αλλάζουμε κανάλι ή τα παρακολουθούμε αλλά ελαφρά τη καρδία. Η ολοκληρωτική της δύναμη – με την έννοια που η λέξη αυτή χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει καθεστώτα τύπου ναζισμού ή σοβιετικού σταλινισμού – αποκαλύπτεται όταν φοράει ‘τα καλά της’, όταν χώνει βαθιά το χέρι της στον ψυχισμό, στις προσλαμβάνουσες του τηλεθεατή. Τότε τον κάνει πραγματικά δικό της, επιβάλλοντας αυτά που οι ιθύνοντες νόες της – οι υπεύθυνοι προγράμματος και άλλα ακριβοπληρωμένα, λιγότερο ή περισσότερο επιτυχημένα στελέχη ή σωστότερα ανθρωποδαμαστές, που τολμούν να βάλουν το κεφάλι τους στο στόμα του λιονταριού-τηλεθεατή, για να τον κάνουν στη συνέχεια να σταθεί στα δυο του πόδια – επέλεξαν για να ταΐσουν τα πεινασμένα για θέαμα και, πλέον, εξημερωμένα θηρία-τηλεθεατές. Ξέρουν ότι το τεράστιο κοινό τους περιμένει πλέον από την τηλεόραση να καλύψει κάθε του ανάγκη, τόσο για χαμηλού επιπέδου θεάματα όσο και για ‘ποιότητα’, αρκεί να τηρείται μια βασική, στοιχειώδης προϋπόθεση: να μη χρειαστεί να σηκωθεί από τον καναπέ του. Αρκεί να μη χρειαστεί να ζήσει τη ζωή του, που θα γινόταν πολύ δύσκολη αν αναγκαζόταν να ψάχνει μόνο του για τροφή, να παίρνει αποφάσεις μόνο του, να κάνει μόνο του τις επιλογές του. Η άνευ όρων εξημέρωση μπορεί να του έθιξε λιγάκι την υπερηφάνεια, την αυτοκυριαρχία και τον αυτοσεβασμό που κάποτε είχε αλλά έκανε και κάνει όλα τα άλλα τόσο, μα τόσο εύκολα. Αρκεί το κοινό μας να πατήσει ένα κουμπί και παραδίδει τα ηνία στην στοργική αυτή μητέρα, που δεν ζητάει τίποτα απ’ αυτό παρά μόνο την ψυχή του. Νομίζω ότι οι περιθωριοποιημένοι, οι στιγματισμένοι από τις προκαταλήψεις της εποχής τους λεπροί της πραγματικής, όχι της τηλεοπτικής Σπιναλόγκας, ήταν πιο ελεύθεροι.