Free riders

ΕΛΕΓΚΤΕΣ εισιτηρίων αποκλειστικής απασχόλησης για τον περιορισμό του φαινομένου της λαθρεπιβίβασης στα αστικά λεωφορεία, τα τρόλεϊ, το τραμ, τον ηλεκτρικό και το Μετρό προσλαμβάνει, λέει, ο Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών της Αθήνας (ΟΑΣΑ). Οι περίπου 150 νέοι ελεγκτές κομίστρου αναμένεται να πιάσουν δουλειά από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, με κύριο στόχο να περιοριστεί η εισιτηριοδιαφυγή, η οποία εξελίσσεται σε μεγάλη πληγή για τα οικονομικά του ΟΑΣΑ. Μάλιστα. Κατευθείαν μου έρχεται στο νου η εικόνα νεαρών συνήθως κοριτσιών που, κατεβαίνοντας στο μετρό, τις βλέπει κανείς με το χέρι προτεταμένο να προσφέρουν το ακυρωμένο, χρησιμοποιημένο εισιτήριό τους στους καινούργιους επιβάτες. Το κάνουν αυτό στα πλαίσια μιας νέας μόδας, ‘έξυπνων’ μετακινήσεων με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Σύμφωνα με την κοσμοθεωρία πίσω απ’ τη μόδα αυτή κατ’ αυτόν τον τρόπο ‘ξεγελάμε’ το εγκαθιδρυμένο σύστημα χρήσης τραμ, μετρό, λεωφορείων χρησιμοποιώντας ένα εισιτήριο για να μετακινηθούν περισσότεροι του ενός επιβάτες. Αυτή η καινούργια μόδα μου θυμίζει ένα παμπάλαιο πολιτικοφιλοσοφικό ζητηματάκι, το περίφημο free rider problem, το οποίο εν ολίγοις θέτει το εξής ερώτημα: πόσο ηθικά αποδεκτή μπορεί να θεωρηθεί η συμπεριφορά κάποιου ο οποίος χρησιμοποιεί κοινόχρηστα αγαθά όπως εν προκειμένω οι μαζικές μεταφορές χωρίς να πληρώνει όπως υποχρεούται, εκμεταλλευόμενος το ότι οι περισσότεροι άλλοι πληρώνουν για ένα αγαθό το οποίο ο ίδιος μπορεί, εν συνεχεία, να απολαμβάνει τζαμπατζίδικα; Η συμπεριφορά αυτή μου φαίνεται βαθιά αντικοινωνική. Μου φαίνεται επίσης παρόμοια με τη νοοτροπία όσων προτιμούν, όταν πλησιάζουν εκλογές, να πάνε για μπάνιο αντί να ψηφίσουν, με το πρόσχημα ότι ‘όλοι ίδιοι είναι’ και την ακλόνητη βεβαιότητα ότι κάποιοι άλλοι θα μείνουν πίσω για να εκλέξουν κυβερνήσεις, νομάρχες, δημάρχους, ευρωβουλευτές, ιδρώνοντας πίσω από τα παραβάν όσο αυτοί απολαμβάνουν τις απλωτές τους. Όπως οι λαθρεπιβάτες των μέσων μαζικής μεταφοράς, έτσι κι αυτοί νιώθουν πιθανότατα ‘έξυπνοι’ που βρήκαν μια χαραμάδα, που ανακάλυψαν μια δυνατότητα να αποφύγουν εύσχημα τις υποχρεώσεις τους, αφήνοντας κάποια κορόιδα να κάνουν το καθήκον τους, να αγοράζουν εισιτήρια, να ψηφίζουν, να πληρώνουν φόρους. Κάνοντας έτσι χειρότερη τη ζωή και τη δική τους και των κορόιδων. Διότι βάζουν τους υπεύθυνους των μέσων μαζικής μεταφοράς να ασχοληθούν με την εισιτηριοδιαφυγή αντί με τη βελτίωση των προσφερόμενων μεταφορών, αφήνουν κάποιους άλλους να εκλέγουν θλιβερές κυβερνήσεις, επιφέρουν, με το να μην πληρώνουν τους φόρους τους, βαρύτερη φορολογία. Αλλά ως συνήθως με τους ‘έξυπνους’ στη χώρα αυτή, η εξυπνάδα τους δε φτάνει για να αναλογιστούν τις συνέπειες των πράξεών τους.