10 Ιουλ 2009

Free riders

ΕΛΕΓΚΤΕΣ εισιτηρίων αποκλειστικής απασχόλησης για τον περιορισμό του φαινομένου της λαθρεπιβίβασης στα αστικά λεωφορεία, τα τρόλεϊ, το τραμ, τον ηλεκτρικό και το Μετρό προσλαμβάνει, λέει, ο Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών της Αθήνας (ΟΑΣΑ). Οι περίπου 150 νέοι ελεγκτές κομίστρου αναμένεται να πιάσουν δουλειά από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, με κύριο στόχο να περιοριστεί η εισιτηριοδιαφυγή, η οποία εξελίσσεται σε μεγάλη πληγή για τα οικονομικά του ΟΑΣΑ. Μάλιστα. Κατευθείαν μου έρχεται στο νου η εικόνα νεαρών συνήθως κοριτσιών που, κατεβαίνοντας στο μετρό, τις βλέπει κανείς με το χέρι προτεταμένο να προσφέρουν το ακυρωμένο, χρησιμοποιημένο εισιτήριό τους στους καινούργιους επιβάτες. Το κάνουν αυτό στα πλαίσια μιας νέας μόδας, ‘έξυπνων’ μετακινήσεων με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Σύμφωνα με την κοσμοθεωρία πίσω απ’ τη μόδα αυτή κατ’ αυτόν τον τρόπο ‘ξεγελάμε’ το εγκαθιδρυμένο σύστημα χρήσης τραμ, μετρό, λεωφορείων χρησιμοποιώντας ένα εισιτήριο για να μετακινηθούν περισσότεροι του ενός επιβάτες. Αυτή η καινούργια μόδα μου θυμίζει ένα παμπάλαιο πολιτικοφιλοσοφικό ζητηματάκι, το περίφημο free rider problem, το οποίο εν ολίγοις θέτει το εξής ερώτημα: πόσο ηθικά αποδεκτή μπορεί να θεωρηθεί η συμπεριφορά κάποιου ο οποίος χρησιμοποιεί κοινόχρηστα αγαθά όπως εν προκειμένω οι μαζικές μεταφορές χωρίς να πληρώνει όπως υποχρεούται, εκμεταλλευόμενος το ότι οι περισσότεροι άλλοι πληρώνουν για ένα αγαθό το οποίο ο ίδιος μπορεί, εν συνεχεία, να απολαμβάνει τζαμπατζίδικα; Η συμπεριφορά αυτή μου φαίνεται βαθιά αντικοινωνική. Μου φαίνεται επίσης παρόμοια με τη νοοτροπία όσων προτιμούν, όταν πλησιάζουν εκλογές, να πάνε για μπάνιο αντί να ψηφίσουν, με το πρόσχημα ότι ‘όλοι ίδιοι είναι’ και την ακλόνητη βεβαιότητα ότι κάποιοι άλλοι θα μείνουν πίσω για να εκλέξουν κυβερνήσεις, νομάρχες, δημάρχους, ευρωβουλευτές, ιδρώνοντας πίσω από τα παραβάν όσο αυτοί απολαμβάνουν τις απλωτές τους. Όπως οι λαθρεπιβάτες των μέσων μαζικής μεταφοράς, έτσι κι αυτοί νιώθουν πιθανότατα ‘έξυπνοι’ που βρήκαν μια χαραμάδα, που ανακάλυψαν μια δυνατότητα να αποφύγουν εύσχημα τις υποχρεώσεις τους, αφήνοντας κάποια κορόιδα να κάνουν το καθήκον τους, να αγοράζουν εισιτήρια, να ψηφίζουν, να πληρώνουν φόρους. Κάνοντας έτσι χειρότερη τη ζωή και τη δική τους και των κορόιδων. Διότι βάζουν τους υπεύθυνους των μέσων μαζικής μεταφοράς να ασχοληθούν με την εισιτηριοδιαφυγή αντί με τη βελτίωση των προσφερόμενων μεταφορών, αφήνουν κάποιους άλλους να εκλέγουν θλιβερές κυβερνήσεις, επιφέρουν, με το να μην πληρώνουν τους φόρους τους, βαρύτερη φορολογία. Αλλά ως συνήθως με τους ‘έξυπνους’ στη χώρα αυτή, η εξυπνάδα τους δε φτάνει για να αναλογιστούν τις συνέπειες των πράξεών τους.

9 σχόλια:

Vassilis είπε...

και όμως, αντί να προσλαμβάνουμε κόσμο για να εκτελεί ελέγχους και να σπαταλούμε χρόνο και εργασία σε μη παραγωγικές δραστηριότητες, θα μπορούσε (;) να εφαρμοστεί η λύση των δωρεάν μέσων μεταφοράς όπως ήδη γίνεται στο εξωτερικό από το 1996.

Ριζοσπαστική ιδέα, οικονομικά όμως εφικτή μέσα από χορηγίες και καλύτερη κατανομή των φορολογικών εσόδων, και συνάμα οικολογική καθώς από ότι έχουν δείξει ορισμένες μελέτες μακροπρόθεσμα οι πολίτες αφήνουν το αυτοκίνητο και προτιμούν τα Δημόσια Μέσα Μεταφοράς.

Ψιλά γράμματα για την Ελλάδα; Ίσως. Όμως όχι και ανέφικτα αν υπάρχει η κατάλληλη βούληση.

Γεράσιμε sorry για το σεντόνι, αλλά η ανάρτησή σου "πυροδότησε" την εκτροπή αυτής της ιδέας από το μυαλό μου στο ... πληκτρολόγιο.
Ορισμένα links για όσους ενδιαφέρονται :

http://www.freepublictransport.org/index.php?option=com_content&view=article&id=3&Itemid=6

http://en.wikipedia.org/wiki/Category:Towns_and_cities_with_zero-fare_transport

gerasimos είπε...

'Ριζοσπαστική ιδέα, οικονομικά όμως εφικτή μέσα από χορηγίες και καλύτερη κατανομή των φορολογικών εσόδων': εφόσον δεν υπάρχει φοροδιαφυγή...

HearNothing είπε...

το free rider problem είναι αμιγώς οικομικής αντίληψης πρόβλήμα και δεν έχει νομίζω να κάνει με ηθική, αντικοινωνική συμπεριφόρά ή με πολιτικοφιλοσοφικό πρόβλημα..
οι δημοσιες συκοινωνίες στην ελλάδα είναι αρκετά ακριβές για την ποιοτητα που προσφέρουν (αν όχι στην Αθήνα τότε στην υπόλοιπη Ελλάδα δεν αξίζει το αντίτιμο, ελεγκτές δεν μπαίνουν ποτέ όταν το λεωφορείο είναι γεμάτο και όταν ειναι άδειο μπαίνουν 3 μαζί)...
απόλυτη ορθολογικότητα όπου δεν υπάρχει to free rider problem δεν πρόκειται να υπάρξει και οι εταιρείες το ξέρουν αυτό ειδικά αν είναι δημόσιος φορέας...αν γίνουν ποδηλατόδρομοι και μειωθεί η ζητηση για δημόσιες μεταφορές να δείτε που θα σταματήσουν να κυνηγάνε τη νέα μόδα του τζαμπατζή...πολύ σημαντικο και αυτό που λεει ο βασίλής

gerasimos είπε...

HearNothing εγώ το συνάντησα το ζήτημα αυτό ως κοινωνιολόγος, τόσο σε ένα μεταπτυχιακό όσο και κατά τη διάρκεια του διδακτορικού μου. Και το βρίσκω - όπως και το παρόμοιο ζήτημα των free riders της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, που προτιμούν να πάνε για μπάνιο όταν έρχεται η ώρα να ψηφίσουν στις εκλογές - εξόχως κοινωνιολογικό ως πρόβλημα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι διεκδικώ καμία 'αποκλειστικότητα'. Όσο για τις ακριβές εκτός Αθηνών δημόσιες συγκοινωνίες στις οποίες αναφέρθηκες, στη Θεσσαλονίκη τουλάχιστον όπου ζω τα τελευταία χρόνια (παρότι Αθηναίος) τα πενήντα λεπτά που κοστίζει το εισιτήριο του λεωφορείου δεν τα βρίσκω καθόλου υπερβολικά ως αντίτιμο για να διασχίσεις ολόκληρη την πόλη - όπως επί παραδείγματι με το δρομολόγιο υπ' αριθμ. 14, που χρησιμοποιώ συχνά.

ippoliti_ippoliti είπε...

Ως καθημερινός επιβάτης των μέσων μαζικής μεταφοράς, κάτοχος κάρτας, όταν διαθέτω κι αξιοποιώ εισιτήρια του μετρό, τα προσφέρω σε ανθρώπους που κρίνω ανήμπορους.
Υπάρχει Γεράσιμε και μία άλλη οπτική. Είναι αυτή που εγώ συμμερίζομαι και υιοθετώ ως συμπεριφορά. Το αντίτιμο του ενός εισιτηρίου αφού καλύπτει 1.30 ώρα μετακίνηση, δεν αυξάνει το έλλειμα των ΜΜΜ.
Αρκετές κατηγορίες πληθυσμού όπως οι καλυπτόμενοι από τα προνοιακά επιδόματα (260 νομίζω ευρώ μηνιαίως), οι συνταξιούχοι ΟΓΑ και αρκετοί άλλοι (316 ευρώ μηνιαίως), ναι δεν μπορούν να καλύπτουν συχνή κι όχι καθημερινή μετακίνηση με τα ΜΜΜ.
Μου φαίνεται πάντως πως όχι μόνο σήμερα που μέσω των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης σε όλη την Ευρώπη κι όχι μόνο στη χώρα μας, το δημόσιο χρήμα δηλαδή οι πληρώνοντες φόρο, δηλαδή οι μισθωτοί, δημιουργούν υποδομές και ...ιδιωτικές επιχειρήσεις κάποιων άλλων που δεν συμμετέχουν στην άμεση φορολογία, μοιάζει, κατά τη γνώμη μου πάντα, ελαφρώς παραπλανητικό να θεωρούμε ότι μάι τέτοια συμπεριφορά είναι τουλάχιστον αντικοινωνική και το περισσότερο απολίτικη και "εξυπνακίστικη".
Καλό βράδυ

gerasimos είπε...

Όπως το δει κανείς. Πάντως τα εισιτήρια παραμένουν φθηνότερα από ένα πακέτο τσιγάρα ή άλλα είδη 'πρώτης ανάγκης' για πολλούς συνταξιούχους. Και εν πάση περιπτώσει μιλούσα για νεότερους ηλικιακά τζαμπατζήδες, τους οποίους βλέπω καθημερινά όχι μόνο στο μετρό αλλά και στα λεωφορεία ή αλλού, όπως στο τραμ και οι οποίοι πολλές φορές όταν μπαίνει κανένας ηλικιωμένος και τύχει να κάθονται, κοιτάνε από το παράθυρο για να μην τους ζητηθεί να σηκωθούν. Για να ξεφύγουμε απ' όλα αυτά μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρουσα η πρόταση του Βασίλη για δωρεάν μεταφορές, κάτι που ήδη νομίζω συμβαίνει με κάποια λεωφορειάκια δήμων. Αλλά για να συμβεί σε ευρύτερη κλίμακα θα έπρεπε να πληρώνουν όλοι οι φορολογούμενοι ενδεχομένως αυξημένους φόρους, κάτι που δε θα συνέβαινε ποτέ στην Ελλάδα της σκανδαλωδώς μεγάλης φοροδιαφυγής. Επιστρέφουμε δηλαδή στο ίδιο πρόβλημα, των free riders και στο ερώτημα κατά πόσον οι πολίτες αυτής της χώρας λειτουργούν ως πολίτες και όχι ως ιδιώτες, όταν σχεδόν οι μισοί δεν μπαίνουν καν στον κόπο να ψηφίσουν στις εκλογές...

Fandis Bastounis είπε...

Το εισιτήριο κόστιζε 0,50 λεπτά και αυξήθηκε στο 1 ευρώ, μέσα σε μια μέρα. Από τότε κι εγώ δίνω το εισιτίριο στους επόμενους.

Η κυβέρνηση μπορεί να πάει να πάρει λεφτά από τις τράπεζες, από τις 17 παραβάσεις που έχουν τιμωρηθεί με δικαστική απόφαση αλλά δεν εφαρμόζονται. Μόνο από την παράνομη επιβολή τέλους σε κατάθεση υπέρ τρίτου (ζητούν παράνομα από 1,20 ως 2 ευρώ) τα πρόστιμα είναι 500 εκατομμύρια.

Ανώνυμος είπε...

Οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι που κυκλοφορούν με το μετρό έχουν πληρώσεις τόσους φόρους που κανονικά θα έπρεπε οχι μόνο οι ιδιοι αλλά και τα παιδιά τους να κυκλοφορούν δωρεάν!

gerasimos είπε...

Το ενιαίο εισιτήριο κοστίζει ένα ευρώ γιατί δίνει τη δυνατότητα να μετακινηθεί κανείς με όποια μέσα επιθυμεί για μιάμιση ώρα. Πριν με τα 50 λεπτά δεν υπήρχε αυτή η δυνατότητα. Πριν τα ρίξουμε όλα στις (όντως) κακές τράπεζες καλό θα ήταν να δούμε και τις δικές μας υποχρεώσεις ως πολίτες και να θυμηθούμε ότι σε σχέση με χώρες του εξωτερικού οι Έλληνες - ακόμα και οι μισθωτοί και συνταξιούχοι - φορολογούνται πολύ ελαφρά. Στο ποστ έκανα έναν παραλληλισμό μεταξύ α) τζαμπατζήδων στα ΜΜΜ, β) φοροφυγάδων και γ) όσων πάνε για μπάνιο αντί να ψηφίζουν στις εκλογές, στους οποίους αναφέρθηκα συνολικά ως free riders. Αλλά μάλλον δεν έγινε αντιληπτός o προβληματισμός μου αυτός.