Όταν βραβεύονται οι 'καλύτεροι' (βάζετε όσα εισαγωγικά θέλετε)

Πριν λίγες μέρες ανακοινώθηκαν τα κρατικά λογοτεχνικά βραβεία. Ταυτόχρονα με τους νικητές ανακοινώθηκαν και οι… υποψήφιοι. Κάτι που, νομίζω, δείχνει αδιαφάνεια. Δείχνει μαγείρεμα. Δείχνει – δυστυχώς, ακόμα και στο χώρο του πολιτισμού – διαπλοκή. Δείχνει δηλαδή όλα αυτά στα οποία μας έχει συνηθίσει το ελληνικό κράτος, αλλά που δεν θα περίμενε κανείς να δει και στο χώρο της λογοτεχνίας. Αν κοιτάξουμε λίγο παραέξω, θα δούμε ότι σε διεθνή βραβεία, σημαντικότερα και με μεγαλύτερη απήχηση απ’ ό, τι τα δικά μας τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας, όπως τα βραβεία Nobel ή – για να έρθουμε στο χώρο της λογοτεχνίας – τα περίφημα βρετανικά Booker, καιρό πριν ανακοινωθεί ο νικητής δημοσιοποιείται η short list (που οι ευρηματικοί εγκέφαλοι του υπουργείου μας του Πολιτισμού μετέφρασαν ως ‘βραχύς κατάλογος’ για να τον δημοσιοποιήσουν ταυτόχρονα με τους νικητές). Και αυτό γίνεται για προφανείς λόγους. Μεταξύ άλλων:

- Για να φανεί ότι αναζητούνται ανοιχτά και με διαφάνεια οι καλύτεροι, οι οποίοι τιμούνται και παίρνουν αξία μπαίνοντας σε μια short list από την οποία θα βραβευτεί ο αξιότερος.

- Για να αποδειχθεί – και αυτό χρειάζεται να αποδεικνύεται ασταμάτητα – ότι πρόκειται για έναν θεσμό βραβείων ζωντανό, που βρίσκεται σε ανοιχτή, αδιαμεσολάβητη επαφή και αλληλεπίδραση με την κοινωνία και τους δημιουργούς που βραβεύονται για τις προσπάθειές τους.

- Για να ανοιχτούν, να υποβληθούν οι υποψήφιοι σε κρίση και αξιολόγηση από το ευρύτερο ενδιαφερόμενο κοινό, όπως επιβάλλει η αντιμετώπιση της λογοτεχνικής δημιουργίας σαν κτήμα και υπόθεση όλων και όχι λίγων και ‘εκλεκτών’.

- Για να εκτιμηθεί και να ανταμειφθεί η προσπάθεια που κατέβαλαν όσοι κρίθηκαν άξιοι για υποψήφιοι και να τους γνωρίσει καλύτερα το κοινό, παρότι ένας μόνο μεταξύ τους θα στεφθεί νικητής.

Όλα αυτά όταν μιλάμε για ανοιχτούς θεσμούς και ανοιχτές κοινωνίες. Όχι για έναν θεσμό κλειστό, μυστικοπαθή, όπως τα κρατικά λογοτεχνικά βραβεία, που στερεί, με έναν πραγματικά διεστραμμένο τρόπο, τους ίδιους τους βραβευόμενους από την αληθινή τους αξία ως δημιουργών, καθιστώντας τους άθελά τους κομμάτι ενός αναξιοκρατικού απολιθώματος.