Στη σκιά του 'πατερούλη'

Άραγε πώς είναι να ’σαι νεαρή κοπέλα και ο πατέρας σου να στέλνει το πρώτο σου αμόρε, που δεν ‘εγκρίνει’, στη... Σιβηρία για δέκα χρόνια; Όταν η μητέρα σου έχει ήδη αυτοκτονήσει; Και εκατομμύρια άλλοι οδηγούνται από τον άνθρωπο αυτόν που σε παίζει στην αγκαλιά του γεμίζοντάς σε φιλιά στην εξαθλίωση, την εξορία, τον θάνατο; Κάπως έτσι ξεκίνησε η ζωή της μοναχοκόρης του Ιωσήφ Στάλιν, Σβετλάνα, που μόλις πέθανε σε ηλικία 85 ετών. Μια ζωή, στην ΕΣΣΔ, κάτω από τις φτερούγες του ‘ατσαλένιου’ Στάλιν (αυτό σήμαινε, αυτό σηματοδοτούσε στη γλώσσα τους το προσωνύμιο ‘Στάλιν’), ετεροκαθορισμένη ευθύς εξαρχής και προορισμένη για μεγάλες περιδινήσεις. Αφού σπούδασε Ιστορία (η ίδια προτιμούσε τη Λογοτεχνία αλλά δεν άρεσε η επιλογή στον πατέρα της) άρχισε να εργάζεται σαν δασκάλα. Μετά τον θάνατο του πατέρα της το 1953 και ύστερα από λογιών περιπέτειες αναζήτησε, το 1967, πολιτικό άσυλο στις ΗΠΑ, όπου και έγινε δεκτή. Εδώ βλέπετε τη συνέντευξη Τύπου που έδωσε εισερχόμενη στη νέα της πατρίδα, προσπαθώντας να ‘ξεκαθαρίσει’ τη στάση της, την προέλευσή της, την ίδια την προσωπικότητά της.

Το ότι η πολυαγαπημένη κόρη του ισχυρότερου άνδρα (γνωστού και ως ‘πατερούλη’ τον καιρό της παντοδυναμίας του) της άλλοτε πανίσχυρης ΕΣΣΔ κατέφυγε στις ΗΠΑ για να ζήσει μια ζωή μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, μακριά από τα μέρη που γεννήθηκε και τον βασανισμένο λαό τους, συμβολίζει, ενσαρκώνει, εικονογραφεί από μόνο του και με πολύ δυνατό τρόπο ένα δράμα για γερά νεύρα που παίχτηκε σε πολλές πράξεις τον περασμένο αιώνα – ένα δράμα που λεγόταν ‘υπαρκτός σοσιαλισμός’. Ίσως το μεγαλύτερο πολιτικοκοινωνικό πείραμα στην σύγχρονη ανθρώπινη ιστορία, για να δοκιμαστεί στην ‘πράξη’ μια ιδεολογία του προπερασμένου αιώνα, του 19ου – ή ακόμα παλιότερη αν θυμηθούμε τον Γράκχο Μπαμπέφ την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης και την ‘Κοινωνία των Ίσων’ του. Μια ιδεολογία ισότητας, δικαιοσύνης, ανθρωπιάς, που, στην ‘εφαρμογή’ της, εξέθρεψε χειρότερες ανισότητες, αδικίες, βαναυσότητες, απ’ αυτές που γεννήθηκε να καταπολεμήσει. Αναμενόμενα, όλα αυτά, όταν χρησιμοποιούνται ζωντανά πειραματόζωα και μάλιστα του εντελώς απρόβλεπτου και ανεξέλεγκτου είδους ‘άνθρωπος’ για ένα τόσο φιλόδοξο, τόσο μεγαλεπήβολο, τόσο απόλυτο στις επιδιώξεις και στις προς τεκμηρίωση υποθέσεις του πείραμα.

Μετά την είσοδό της στις ΗΠΑ η Σβετλάνα, ζωντανή και ‘επώνυμη’ απόδειξη της οικτρής αποτυχίας του αντίπαλου δέους του δυτικού καταναλωτικού τρόπου ζωής – και αρκετά χρόνια πριν την οριστική πτώση του Τείχους του Βερολίνου, που σήμανε την τελειωτική, πανηγυρική νίκη του καταναλωτισμού, του καζινοκαπιταλισμού όπως εξελίχθηκε, απέναντι στο ατελείωτο γκρι του υπερφιλόδοξου αντιπάλου του –, χρησιμοποιήθηκε ως προπαγανδιστικό όπλο από τις ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια του περίφημου Ψυχρού Πολέμου. Έφτασε μέχρι και να γραφτεί στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, αφήνοντας οριστικά πίσω της το παρελθόν της. Στη συνέχεια παντρεύτηκε, έκανε τα παιδιά της, προσπάθησε να βρει εντός της κάποιες χαμένες ισορροπίες απέναντι στον δυσανάλογα, έξω από τα ανθρώπινα μέτρα ή εν πάση περιπτώσει τα δικά της μέτρα, δυσερμήνευτο πατέρα της. Παρέμενε όμως κυνηγημένη. Στοιχειωμένη από ένα φάντασμα που είχε σφραγίσει τα παιδικά της χρόνια, την εφηβεία της, που την είχε καταδικάσει σε μια διαφορετική, πολύ διαφορετική ζωή – πολυτάραχη αλλά και απολύτως προκαθορισμένη – απ’ αυτή που θα ζούσε αν, όπως έλεγε η ίδια, η μητέρα της είχε παντρευτεί έναν ξυλουργό. Άφησε πίσω της, με το θάνατό της, δυο κόρες. Η μια ζει στo Portland του Oregon ως Chrese Evans και προσεγγίστηκε χθες από το Associated Press, αλλά δε θέλησε να μιλήσει για τη μητέρα της. Η άλλη μελετά ένα ηφαίστειο, κάπου στην Ανατολική Σιβηρία.

ΥΓ: Η φωτογραφία της και οι πληροφορίες γύρω από τη ζωή της από σχετικό δημοσίευμα των New York Times, εδώ.