Παρακαλώ, συνεχίστε, αντέχω

Σήμερα το πρωί πέρασα μια βασανιστικά βαρετή και χαμένη ώρα σε μια συνέντευξη στην οποία με κάλεσαν μετά από ανταπόκρισή μου σε αγγελία ζήτησης εργασίας. Βρέθηκα μπροστά σε έναν πενηνταφεύγα, ιδιοκτήτη προφανώς της εμπορικής εταιρίας που αναζητούσε διευθυντές καταστημάτων της Θεσσαλονίκης. Ο άνθρωπος ήταν χαρακτηριστικός τύπος πενηντάρη επιχειρηματία που αισθάνεται κάπως επειδή μπορεί να μην έχει σπουδάσει κάτι και οφείλει να αποδείξει ότι έχει αποφοιτήσει από το πανεπιστήμιο της ζωής. Το οποίο βέβαια είναι αυτό στο οποίο κανείς δίνει τις "μάχες" του, ιδίως στον ιδιωτικό τομέα, εκτός βέβαια αν αποφασίσει να ζήσει την υπόλοιπη ζωή του ως "πρόβατο" στο δημόσιο (οι λέξεις σε εισαγωγικά δικές του). Όταν είδε και τις σπουδές κοινωνιολογίας στο βιογραφικό μου σημείωμα - το έχω παρατηρήσει και σε άλλες περιπτώσεις, λειτουργούν ως διεγερτικό, αφροδισιακό θα έλεγα - του άνοιξε η όρεξη ακόμα περισσότερο για να μου δώσει να αντιληφθώ, με νέα ορμή, ότι κι αυτός έχει σπουδάσει κοινωνιολογία στο ως άνω πανεπιστήμιο και με πρακτική εξάσκηση μάλιστα. Έκανε λοιπόν μια μεγάλη "ειγαγωγή" στην κουβέντα μας, διάρκειας περισσότερο από μισής ώρας, αναπτύσσοντάς μου τις θεωρίες του περί επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα, περί τεμπέληδων πτυχιούχων που τρώνε από τα έτοιμα των γονέων τους, περί έλλειψης αληθινών ανδρών σήμερα απ' ό,τι του είπαν και οι κοπέλες στο γραφείο, περί δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, περί άχρηστων ΑΕΙ τα οποία δεν ετοιμάζουν τους νέους για την αγορά εργασίας και άλλων πολλών. Κι εγώ σκεφτόμουν ότι ωραία όλα αυτά και εύστοχα, αλλά άμα ήθελα κουβεντούλα πήγαινα και με κανένα φίλο για καφέ. Η αγόρευσή του συνδύαζε κομπορρημοσύνη, φoυμαρολογία, κομπλεξισμό και πάνω απ' όλα βλακεία. Κάθε φορά που τολμούσα να τον διακόψω λέγοντας "ξέρετε, εγώ..." έσπευδε να διευκρινίσει ότι μιλάει γενικά και με έκανε ειλικρινά να αισθανθώ τύψεις που διέκοπτα τόσο ασυλλόγιστα τον οίστρο του.

Πρόκειται βεβαίως για άλλη μια περίπτωση ανθρώπου (έχω δει αρκετές μέχρι τώρα) που, εκμεταλλευόμενος τη θέση ισχύος του ως υποψήφιου εργοδότη και βρίσκοντας αναγκαστικά πρόθυμο κοινό (εμένα!), ξεσκάει για λίγο - ή και για πολύ, δυστυχώς - από την καθημερινή του ρουτίνα, επιδεικνύοντας τη ρητορική του δεινότητα και το πόσο large άνθρωπος είναι. Στο τελευταίο πεντάλεπτο μου δόθηκε η ευκαιρία να θέσω δυο-τρια ασήμαντα προφανώς για τον ίδιο ζητηματάκια όπως τα καθήκοντα της θέσης, το ωράριο και οι αποδοχές της. Έλαβα αόριστες αλλά και ταυτόχρονα πολλά υποσχόμενες απαντήσεις με την περαιτέρω υπόσχεση, κλείνοντας, να επικοινωνήσει μαζί μου μέσα σε λίγες μέρες για να ξαναπεράσω, ένα απόγευμα που θα έχει περισσότερο χρόνο (ΠΟΣΟ περισσότερο αναρωτιέμαι, τρέμω και μόνο που το σκέφτομαι!), για να τα πούμε λεπτομερέστερα.

Πείτε μου, υπάρχει πιο ωραίος και δυναμωτικός τρόπος να αρχίσει το σαββατοκύριακο;

Banana freedom

Στις 9 Νοεμβρίου 1989 κατέρρευσε το Τείχος του Βερολίνου. Ενθουσιώδεις Ανατολικογερμανοί πανηγύριζαν για μέρες την ένωσή τους με τους Δυτικούς συμπατριώτες τους και κυρίως την απελευθέρωσή τους από ένα καθεστώς βάναυσο, απάνθρωπο και καταπιεστικό. Επιτέλους, ύστερα από χρόνια αναμονής οι άνθρωποι αυτοί θα μπορούσαν να πραγματοποιήσουν τα πιο ακριβά τους όνειρα. Τι να ήταν άραγε που στερήθηκαν περισσότερο; Τι ονειρεύονταν να γευτούν το οποίο είχαν στερηθεί ανελέητα στα πέτρινα χρόνια του κομμουνισμού;

Όπως εύκολα μπορεί να αντιληφθεί κανείς παρακολουθώντας τηλεοπτικά ρεπορτάζ από εκείνο τον κοσμοϊστορικό Νοέμβρη, ευτυχείς Ανατολικογερμανοί κουβαλούσαν πλέον τα όνειρά τους, που τα είχαν βρει σε αφθονία στο Δυτικό Βερολίνο, με τις αρμαθιές. Αυτό που φάνηκε ότι τους είχε λείψει περισσότερο - και που έκανε αργότερα τους Δυτικούς συμπατριώτες τους να τους αποκαλέσουν υποτιμητικά 'Bananen' - δεν ήταν άλλο από τις μπανάνες. (Που δεν εισάγονταν στην Ανατολική Γερμανία.)

Αλλά, αν με ρωτήσετε, νομίζω ότι αυτό που τους έλειπε τελικά τόσα χρόνια δεν ήταν οι μπανάνες: ήταν το όραμα. Για τους ανθρώπους αυτούς, στην πρώην Ανατολική Γερμανία αλλά και άλλες πρώην κομμουνιστικές χώρες, η εμπορευματοποίηση του ερωτισμού, η λατρεία των υλικών αγαθών, ο πολιτικός μηδενισμός, η παθητικότητα και η ιδιωτικοποίηση (δηλαδή αυτό που έγινε μόδα ως cocooning, ο εγκλεισμός των ανθρώπων στα σπίτια τους μπροστά στις τηλεοράσεις) πήραν, με αστραπιαία ταχύτητα, τη θέση του φόβου και της ανελευθερίας που επικρατούσαν πριν. Η ελευθερία τους φοβάμαι ότι έγινε η καινούργια φυλακή τους, όπως ήταν ήδη για μας τους υπόλοιπους. Όσες μπανάνες κι αν φάμε, όσα προφιτερόλ, πανακότες και σοκολάτες κι αν καταβροχθίσουμε, δε γινόμαστε πιο ελεύθεροι. Μάλλον λιγότερο.

Πάρτε το αλλιώς παιδιά

Με προβλημάτιζε από παλιά και διαρκώς περισσότερο με τον καιρό το πόσο δύσκολο στάθηκε, σε συνέδρια ή κοινωνικές εκδηλώσεις, να επικοινωνήσω με τους λεγόμενους πνευματικούς ανθρώπους. Προσοχή: όταν λέω πνευματικούς ανθρώπους δεν εννοώ μέντιουμ - αυτοί άλλωστε ειδικεύονται στην επικοινωνία παντός είδους. Εννοώ τους κοινώς λεγόμενους διανοούμενους, πανεπιστημιακούς και συγγραφείς, με αρκετούς από τους οποίους δε στάθηκα άξιος μέχρι τώρα να σταυρώσω 2-3 ανθρώπινες κουβέντες. Όχι με όλους βέβαια και όχι σε όλες τις περιπτώσεις αλλά με τους περισσότερους απ' όσους έχω μέχρι τώρα συναναστραφεί. Διαπίστωσα ότι οι άνθρωποι αυτοί πάσχουν από κοινωνική ανωριμότητα - είναι, θα έλεγα, κοινωνικά ανάγωγοι - και έχουν το αυτοαναφορικό φέρσιμο ενός μικρού παιδιού. Δεν έχουν μάθει δηλαδή ακόμα την αλφαβήτα της ανθρώπινης επικοινωνίας. Συνήθως δεν ενδιαφέρονται για το συνομιλητή τους και τα λεγόμενά του, αδυνατούν - και αυτό δεν κρύβεται - να τον δουν ως ισότιμο και ισάξιο συνάνθρωπό τους. Έφτασα έτσι στο συμπέρασμα ότι πολλοί απ' αυτούς τους ανθρώπους θεωρούν τόσο σπουδαία την προσωπική τους συνεισφορά στο πνευματικό θησαυροφυλάκιο της ανθρωπότητας που θεωρούν αυτονόητο - μάλλον ουδέποτε τους απασχόλησε - το να μην πολυσκοτίζονται για τους άλλους, "απλούς" ανθρώπους. Μια και αρκετοί φίλοι με εντάσσουν στην πρώτη και την τρίτη κατηγορία που προανέφερα - διανοούμενους και συγγραφείς - παρακαλώ θερμά για γρήγορη και αιφνιδιαστική ευθανασία αν ποτέ καταλήξω έτσι!

Ζούμε τις μικρές μας ιστορίες

Μόλις είδα, με μεγάλη καθυστέρηση από την πρώτη προβολή της, την ταινία Οι ζωές των άλλων. (Όσοι δεν την έχουν δει ακόμα ας σταματήσουν εδώ το διάβασμα!) Μου άρεσε το ότι μέσα στην απόλυτη μιζέρια, καταπίεση, αποταυτοποίηση και απανθρωπιά - ακόμα δηλαδή και στα χειρότερα κατσάβραχα - μπορεί να ανθίσει το μεγαλείο του ανθρώπου, το τελευταίο που θα περίμενε κανείς να συμβεί. Θυμίζω ότι στην ταινία πρόκειται για έναν υπάλληλο της Στάζι, της ανατολικογερμανικής μυστικής αστυνομίας, που μέσα στη μιάμιση ώρα που διαρκεί η ταινία μεταμορφώνεται από μηχανή παρακολούθησης σε Άνθρωπο. Και πρόκειται για μεταμόρφωση συγκλονιστική. Νομίζω ότι αφήνει τον θεατή υπερήφανο που ανήκει στο ανθρώπινο γένος που τελικά, παρά τα όσα λέγονται, έχει και τις καλές στιγμές του.

Ξέρετε, έχω κι εγώ όπως ο καθένας περάσει ανάλογες εμπειρίες. Παραδείγματος χάριν στο στρατό, σε στιγμές εντελώς ανυποψίαστες, που τις έβλεπα ξαφνικά να σπάζουν στη μέση σαν ξερά κλαδιά από μια ριπή ανθρωπιάς και μάλιστα από ανθρώπους που μέχρι εκείνη τη στιγμή δε θα περίμενα ότι πίσω απο το σκληρό τους πρόσωπο έκρυβαν κι ένα βαθιά ανθρώπινο. Αναρωτιέμαι αν αισθανθόμαστε μεγαλύτερο εσωτερικό πλούτο και ικανοποίηση απ' όταν ευεργετούμε κάποιον που ελάχιστα πια το περίμενε. Ευκαιρίες να ζήσουμε τέτοιες πλούσιες στιγμές μας δίνονται καθημερινά αλλά τις προσπερνάμε τρέχοντας πίσω από ένα ταξί ή το επόμενο ραντεβού. Η ζωή παραείναι τελικά μικρή για στιγμές ανθρώπινου πλούτου - που ζούμε ελάχιστες - και πολύ μεγάλη για όλα τ' άλλα. Πρόκειται για λίγες μεγάλες στιγμές στις πολλές μικρές μας ιστορίες που δεν πολυδιαφέρουν άλλωστε από τη μικρή ιστορία του πρωταγωνιστή της ταινίας.

Μικρό λεξικό για μικρές αγγελίες

Τα τελευταία χρόνια βρίσκομαι συνήθως χωρίς δουλειά, ημιαπασχολούμενος ή σε μια δουλειά που δε μου αρέσει. Έτσι, κοιτάζω συχνά τις μικρές αγγελίες ζήτησης εργασίας σε internet και εφημερίδες. Με τον καιρό, μέσα από τηλεφωνήματα και συνεντεύξεις, ανακάλυψα ότι σε αρκετές περιπτώσεις άλλα λένε και άλλα ζητάνε. Επομένως καλό είναι να διαθέτει κανείς πρόχειρο ένα μικρό λεξικό. Όσα βλέπει στις μικρές αγγελίες πολλές φορές δεν είναι αυτό που νόμιζε. Παρακάτω σας δίνω μερικά πρόχειρα παραδείγματα, αριστερά όπως τα βρίσκετε στις μικρές αγγελίες και δεξιά όπως θα μπορούσαν να είναι:

υπεύθυνος παραγωγής: εργάτης

χρηματοοικονομικός σύμβουλος ή
στέλεχος χρηματοοικονομικών υπηρεσιών: ασφαλιστής

υπεύθυνος εισπράξεων ή
υπάλληλος τμήματος εισπράξεων: δοσατζής

εκπαιδευτικός σύμβουλος: πλασιέ βιβλίων (αλλιώς γιατί ζητάτε βρε παιδιά και δίπλωμα οδήγησης;)

σύμβουλος πωλήσεων ή
στέλεχος πωλήσεων: πωλητής, αλλά δεν το λένε πια έτσι γιατί ακούγεται τρέ μπανάλ

υπάλληλος γραφείου με άνεση στην τηλεφωνική επικοινωνία ή
υπάλληλος εξυπηρέτησης πελατών ή
υπεύθυνος προωθητικών ενεργειών ή
υπάλληλος τηλεφωνικής προώθησης χρηματοοικονομικών προϊόντων ή
υπεύθυνος ενημέρωσης πελατών: τηλεφωνικός πλασιέ

στέλεχος επιχειρηματικής ανάπτυξης ή
υπάλληλος διοικητικής υποστήριξης: παιδί για όλες τις δουλειές

48ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: εδώ παρκάρετε άφοβα

Κατέβηκα νωρίς το μεσημεράκι για μια βόλτα στο λιμάνι, στους χώρους του Φεστιβάλ. Προς μεγάλη μου απογοήτευση βρήκα τα πλακόστρωτα έξω από τα κτίρια των προβολών, του Mουσείου Kινηματογράφου αλλά και του Kitchen bar, κατειλημμένα από πολλά σταθμευμένα αλλά και διερχόμενα αυτοκίνητα και μηχανάκια. Και σα να μην έφτανε αυτό, υπήρχαν σε αρκετά σημεία και διατρητικά μηχανήματα που βρήκαν τις μέρες και το χώρο να ανοίξουν το πλακόστρωτο για έργα. Μιλάω δηλαδή για κυριαρχία αυτοκινήτων, μπουλντοζών και κομπρεσέρ σε βάρος των πεζών κινηματογραφόφιλων. Και αναρωτήθηκα: δεν σκέφτηκε κανείς υπεύθυνος, έστω για τις λίγες μέρες που διαρκεί το Φεστιβάλ, να προστατεύσει τους λιγοστούς χώρους και τους πολλούς πεζούς εντός του λιμανιού από τα μηχανάκια και τα αυτοκίνητα; Βέβαια, όταν λέω υπεύθυνος μιλάω για είδος ανθρώπου το οποίο τελεί υπό εξαφάνιση στην Ελλάδα και συνεπώς υπό προστασία, τόση μάλιστα προστασία που κανείς ποτέ δε μπορεί να βρει ΕΝΑΝ υπεύθυνο για ο, τιδήποτε.

Μια νέα γενιά

Αυτό το διάστημα - φέτος δηλαδή - διδάσκω κοινωνιολογία στους φοιτητές ενός κολεγίου. Τα μαθήματα γίνονται στα αγγλικά και αυτά τα παιδιά, 18 και 19 χρόνων, όσο να' ναι δυσκολεύονται να εκφραστούν στην ξένη γλώσα, αλλά όποτε δίνεται η ευκαιρία μου τα λένε χύμα και τσουβαλάτα στη μητρική. Αυτό που βρίσκω ανεκτίμητο στην επαφή μου με τ' αγόρια και τα κορίτσια αυτά που έχουν τα μισά μου χρόνια και με φωνάζουν "κύριε", είναι η βιοθεωρία τους. Η πρώτη εντύπωση που έχω είναι ότι τα παιδιά αυτά δε μασάνε. Δε γουστάρουν υποκρισίες, πολλές-πολλές ευγένεις και υπεκφυγές. Και έχουν απίστευτα δυνατές κεραίες, τίποτα δεν περνά τις συμπληγάδες τους αν δεν είναι αυθεντικό. Όταν, αντίθετα, τους μιλά κανείς ανυστερόβουλα και απροκάλυπτα, είναι όλο αυτιά. Με μια λέξη, και παρά τα όσα πίστευα μέχρι πρόσφατα, αυτά τα παιδιά είναι αυθεντικά. Ζούνε βέβαια ακόμα το σοκ της διαπίστωσης ότι ποτέ δεν πρόκειται να προσαρμοστεί η κοινωνία σε αυτούς και ότι δυστυχώς πρέπει αυτοί - και μάλιστα ο καθένας τους ξεχωριστά - να προσαρμοστούν στην κοινωνία. Έχουν και μεγάλη οργή έναντι των πολιτικών και της πολιτικής όπως την ξέρουμε γενικότερα. Θα ήθελαν να έχουν τη δυνατότητα να κάνουν τα πράγματα που κάνουν όπως ακριβώς θέλουν. Προτιμούν δηλαδή να αλλάξει ο κόσμος κατά πως τον θέλουν παρά να αλλάξουν οι ίδιοι στο παραμικρό. Πιστεύουν μάλιστα ακράδαντα και ειλικρινά ότι αυτό είναι δυνατό και μάλιστα όχι και τόσο δύσκολο, αρκεί να μην τους πολυφωνάζουν οι μεγάλοι, να μην τους πρήζουν με συμβουλές και να μην τους γεμίζουν υποχρεώσεις. Το θαυμάζω αυτό, για όσο αντέξουν βέβαια. Γιατί κάποια στιγμή όλοι μας συνειδητοποιήσαμε ότι αν δε νοθεύαμε τη νεανική προσωπικότητά μας και τα πιστεύω της, δεν θα επιβιώναμε. Αυτά τα παιδιά ακόμη δεν το έχουν καταλάβει αυτό και πραγματικά το χαίρομαι κι εγώ μαζί τους, απολαμβάνω τη σοφή τους άγνοια.

Παγκόσμια Ημέρα Χαιρετισμού

Σήμερα είναι η Παγκόσμια Ημέρα Χαιρετισμού. Απ' ό,τι έμαθα μπαίνοντας εδώ, πρόκειται για γιορτή που φιλοδοξεί να αποκτήσει παγκόσμιο χαρακτήρα και να συντελέσει στη συμφιλίωση των ανθρώπων. Για να συμμετάσχει κάποιος στον εορτασμό θα πρέπει να απευθύνει χαιρετισμό σε τουλάχιστον 10 άγνωστους συνανθρώπους του. Η 21η Νοεμβρίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Χαιρετισμού το 1973, με αφορμή την ισραηλινοαραβική διαμάχη. Σήμερα γιορτάζεται σε 180 χώρες.

Άντε λοιπόν, τι κάθεστε; Βγείτε να χαιρετίσετε! Υπ' όψιν: το blog ουδεμία ευθύνη φέρει αν όσοι άγνωστοι χαιρετίσετε αντιδράσουν με τρόπο που δείχνει ότι δεν γνωρίζουν τη γιορτή!

Βέβαια απ' την άλλη θα μου πείτε ότι εδώ στην Ελλάδα κάθε μέρα τη γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Χαιρετισμού. Εγώ για παράδειγμα πολύ συχνά, και ιδίως όταν οδηγώ, ανταλλάσσω χαιρετισμούς με αγνώστους, αλλά με τα δάχτυλα λίγο περισσότερο απλωμένα απ' ό,τι στον συνήθη χαιρετισμό...

Ημερολόγιο διακοπών μέρος ΙΙΙ: Νότια Γαλλία

Με μεγάλη καθυστέρηση ανεβάζω το τρίτο και τελευταίο μέρος - χρωστούμενο από τον Αύγουστο - του ημερολογίου των καλοκαιρινών μου διακοπών. Σκέφτηκα ότι θα ήταν, αν μη τι άλλο, μια ευχάριστη καλοκαιρινή ανάσα μέσα στο βροχερό Νοέμβρη. Λοιπόν, μέναμε στη Vence, μια μικρή πόλη στη Γαλλική Ριβιέρα, πολύ κοντά στη Νίκαια, γνωστή για τους καλλιτέχνες, ποιητές και ζωγράφους που πέρασαν από αυτή. Η Vence αποδείχτηκε εκτός από καλλιτεχνούπολη και η ακριβότερη σε σχέση με τη διαμονή μας τόσο στην Ιταλία όσο και στην Ισπανία. Εν πάση περιπτώσει, το γύρω ορεινό τοπίο ήταν καταπράσινο και πανέμορφο, γεμάτο με πολύ γραφικά μεσαιωνικά χωριουδάκια που θα δείτε και στις φωτογραφίες. Μετά τη γερανοκρατούμενη Καταλονία - θυμίζω ότι στην Καταλονία συναντήσαμε μεγάλη οικοδομική δραστηριότητα και πολλούς οικοδομικούς γερανούς, που δεν επέτρεπαν να βγάλει κανείς μια αξιοπρεπή φωτογραφία - επιτέλους στην καταπράσινη και γραφικότατη Vence ηρέμησαν και ευχαριστήθηκαν ομορφιές τα ματάκια μας. Μου έκανε επίσης μεγάλη εντύπωση η καθαριότητα στους δρόμους, στα πεζοδρόμια, παντού, σε βαθμό που άρχισα κάποια στιγμή να ψάχνω να εντοπίσω ΕΝΑ σκουπιδάκι έτσι για να πω ότι να, και οι Γάλλοι τα ίδια με μας. Αλλά του κάκου. Υπήρχαν βέβαια και αρνητικά, όπως τα απίστευτα μποτιλιαρίσματα στους αυτοκινητόδρομους, με ακινητοποιημένα αυτοκίνητα από τον ένα σταθμό διοδίων στον άλλο. Θετική εντύπωση μου έκανε επίσης η ευγένεια όλων, ακόμα και των ανθρώπων στα διόδια που σε κάθε συναλλαγή μας έλεγαν "μερσί, ορεβουάρ" με πλατύ και ζεστό χαμόγελο. Δεν ήταν η πρώτη μου φορά στη Γαλλία αλλά μερικά πράγματα τα χαίρεται κανείς και τα βλέπει σαν να είναι η πρώτη φορά, ιδίως όταν γυρίζει με το αυτοκίνητό του. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα θέλησα να δω πώς τα πάμε εμείς εδώ από ευγένεια στα διόδια. Άρχισα λοιπόν να ευχαριστώ τους υπαλλήλους στα κουβούκλια αλλά, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, εισέπραττα με το "ευχαριστώ" μου μια αδιάφορη φάτσα ως απάντηση. Τέλος πάντων, κάθε λαός με τα καλά και τα στραβά του. Γιαα να περάσουμε στις φωτογραφίες περικαλώ:


H θέα από το παράθυρο του δωματίου όπου μέναμε.


Περπατώντας στα γραφικά - και πεντακάθαρα - χωριουδάκια που σας έλεγα.


Να κι ένα όμορφο σιντριβάνι. Το μόνο που με χάλασε ήταν τα εστιατόρια που έκλειναν γύρω στις τρεις και ξανάνοιγαν οκτώ ή οκτώμισι, με αποτέλεσμα όποιος δεν είχε φροντίσει να φάει - έχοντας πρώτα βρει τραπέζι - μέχρι την ώρα που έκλειναν, να μένει το μεσημέρι νηστικός! Με κάτι τέτοια με έπιανε ομολογώ μια κάποια νοσταλγία και ονειρευόμουν ο έρημος, πειναλέος βαλκάνιος σουβλάκια και άλλα τέτοια φολκλόρ.


Κοιτάξτε τώρα τι έφτιαξαν οι κερατάδες οι Γάλλοι ακόμη και πάνω στον οδικό κόμβο. Έχουν μεράκι οι άνθρωποι, δε μπορείτε να πείτε! By the way, γεμάτη η Γαλλία (αλλά και η Ισπανία και η Ιταλία) από τέτοιους κόμβους αντί για σηματοδότες. Προσοχή: προτεραιότητα έχει αυτός που κινείται εντός του κόμβου! ;-)


Στα ψηλά της Villefranche-sur-Mer.


Ψάχνοντας για μια παραλία στο Saint-Jean-Cap-Ferrat όπου σύχναζε και ο Ελύτης ...


...καταλήξαμε τελικά εδώ. Καλή η θάλασσα, καλύτερη απ' ό,τι περίμενα, και χωρίς πολύ κόσμο.


Αυτό που μου έκανε αρνητική εντύπωση, όπως θυμάμαι και στην Ισπανία, ήταν ότι είχαν τις γραμμές του τρένου για πολλά χιλιόμετρα δίπλα στη θάλασσα, με αποτέλεσμα - πιστεύω - να καταστρέφεται η ακτογραμμή.


Στο Μονακό. Με έκπληξη διαπίστωσα ότι ένας καφές που ήπιαμε στο Μονακό - σε ένα καφέ που αναρωτιόμουν: "τώρα θα μπω ή θα μου φωνάξουν που πας κακομοίρηηηη" - οι τιμές ήταν δε θα πω καλύτερες - μην τρελαθούμε κιόλας - αλλά αναπάντεχα ίδιες με της Θεσσαλονίκης και μάλλον καλύτερες από της πανάκριβης πλέον Αθήνας.


Και μια ακόμη άποψη του Μονακό. Όπως φαίνεται και στην προηγούμενη φωτογραφία, ωραίο το Μονακό αλλά πολύ πολυκατοικία βρε παιδί μου! Αν όλες αυτές οι πολυκατοικίες ήταν αντιπαροχές του Ρενιέ, no wonder που τώρα τα παιδάκια του ζούνε ζωή και όρνιθα.


Α, και όποιος υπήκοος δεν κάθεται καλά, τρώει και μια μπάλα στην κεφάλα άμα λάχει!


Για περάστεεε, για περάστεεε, πολλά βάζετε πολλά κερδίζετε!


Εδώ μια παραλία την οποία προτιμούν για τις διακοπές τους πολλά μέλη του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος.


Περπατώντας στη Νίκαια.


Εδώ η είσοδος του ξενοδοχείου που μέναμε στις Κάννες. Κομματάκι ακριβούτσικο αλλά δε βαριέσαι, μια ζωή την έχουμε.


Κι εδώ το ξενοδοχείο. Α, να διευκρινίσω ότι όταν είπα πριν "μέναμε" εννοούσα σε κάτι παγκάκια απ' όξω για να ξαποστάσουμε από τον ποδαρόδρομο στην τεράστια ομολογουμένως παραλία.


Άσπρα καράααβια τα όνειρά μας, άσπρα καράααβια τα όνειρα, άσπρα καράααβια τα όνειρά μας.

O θάνατος δε μένει πια εδώ

Πριν λίγο καιρό έχασα ένα πολύ κοντινό μου πρόσωπο. Μπαίνοντας και βγαίνοντας στα νοσοκομεία και συνομιλώντας με συγγενείς, γιατρούς, νοσηλευτές, ασθενείς ήταν σα να ανακάλυπτα την ύπαρξη ενός άλλου κόσμου. Ο κόσμος αυτός ποτέ δεν είχε τύχει μέχρι τώρα της προσοχής μου. Μέχρι αυτή τη στιγμή όταν έβλεπα ρεπορτάζ στην τηλεόραση για ιατρικά θέματα άλλαζα κανάλι και όταν διάβαζα για θέματα υγείας στην εφημερίδα γύριζα σελίδα. Σκέφτηκα λοιπόν ότι στην καθημερινότητά μας η αρρώστια αλλά και ο ίδιος ο θάνατος έχουν εξοριστεί τόσο πολύ, σε ένα σύμπαν τόσο μακρινό, που όταν μας υπενθυμίσουν ακόμα και με τον διακριτικότερο τρόπο την παρουσία τους, χτυπώντας μας πολύ απαλά την πόρτα, αιφνιδιαζόμαστε. Η εμφάνισή τους μας προκαλεί πρωτίστως αμηχανία αλλά και σύγχυση, φόβο ακόμα ίσως και θυμό που μας επισκέφτηκαν από τόσο μακριά και τόσο απροειδοποίητα. Κάπως σαν ανεπιθύμητοι μακρινοί συγγενείς, που είχαμε χρόνια και χρόνια να τους δούμε, και μια ωραία ημέρα τους βλέπουμε ξαφνικά να στέκουν στο κατώφλι μας, περιμένοντας να μας αγκαλιάσουν. Και αντιδρούμε όπως ένα τρομαγμένο παιδί, που ταράζεται μέσα στο ανέμελο παιχνίδι του. Φοβάμαι ότι ο σύγχρονος άνθρωπος βυθίζεται σε μια παιδικότητα, αφέλεια και ανωριμότητα. Έχει μετατραπεί σε ένα πλάσμα εξαρτημένο από το αυτόματο μηχάνημα ανάληψης επιθυμιών και αναγκών το οποίο συνιστούν για τον ίδιο οι νέες τεχνολογίες διασκέδασης, επικοινωνίας και καλοπέρασης. Ο κοινωνιολόγος Zygmunt Bauman είπε πριν χρόνια ότι ο σύγχρονος καπιταλισμός στηρίζεται για τη διαιώνισή του στην επικράτηση, μέσα μας, της φροϋδικής αρχής της ηδονής και όχι βέβαια της αρχής της πραγματικότητας. Μας ενθαρρύνει να μυρίζουμε όμορφα πράγματα, να τρώμε νοστιμιές, να χαϊδεύουμε όμορφες, λείες επιφάνειες ή ακριβά ρούχα αντλώντας ηδονή, να θέλουμε να βλέπουμε μόνο όμορφες γυναίκες και άνδρες και να αποστρέφουμε το βλέμμα μας από δυσάρεστα θεάματα. Μας καταδικάζει να ζούμε μόνο όμορφες, ανώδυνες εμπειρίες χωρίς την αρρώστια ή το θάνατο. Ο θάνατος, η εμπειρία του θανάτου αλλά και της αρρώστιας χαλάνε το σκηνικό της ομορφιάς και οφείλουν να αγνοηθούν και να περιθωριοποιηθούν.

Παγκόσμια Ημέρα Φιλοσοφίας

Όπως και πολλοί άλλοι "ριγμένοι" αυτής της ζωής - περιβάλλον, ποίηση, πολιτισμός, ανθρώπινα δικαιώματα, γυναίκα (αν και για τη γυναίκα διατηρώ κάποιες επιφυλάξεις) - έτσι και η φιλοσοφία απέκτησε την Παγκόσμια Ημέρα της: η 15η Νοεμβρίου καθιερώθηκε πλέον ως Παγκόσμια Ημέρα Φιλοσοφίας.

Εδώ ένα αρκετά ενδιαφέρον εορτολόγιο Παγκόσμιων Ημερών, στο οποίο βλέπω ότι η 14η Μαρτίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Μπριζόλας και Πεολειχίας, που είναι η ανδρική εκδοχή της Ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου, και γι' αυτό το λόγο εορτάζεται ακριβώς ένα μήνα μετά την επέτειο του Αγίου. Επίσης, μαθαίνω ότι η 19η Νοεμβρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Δημόσιας Τουαλέτας, η 20η Νοεμβρίου Παγκόσμια Ημέρα Εκβιομηχάνισης της Αφρικής (ίσως έτσι εξηγείται γιατί η εκβιομηχάνιση στην Αφρική προχωράει με τόσο αργούς ρυθμούς, διότι ασχολούμαστε με αυτή μόνο μια φορά το χρόνο), η 21η Νοεμβρίου Παγκόσμια Ημέρα Χαιρετισμού (η γιορτή αυτή φιλοδοξεί να συντελέσει στη συμφιλίωση των ανθρώπων παγκοσμίως και για να συμμετάσχει κάποιος στον εορτασμό θα πρέπει να απευθύνει χαιρετισμό σε τουλάχιστον 10 άγνωστους συνανθρώπους του), η 20η Αυγούστου Παγκόσμια Ημέρα κατά των Κουνουπιών και η 12η Οκτωβρίου Παγκόσμια Ημέρα Αυγού. Α, και για όσους σας εκνευρίζουν οι Παγκόσμιες Ημέρες, θυμίζω ότι η 16η Νοεμβρίου είναι η Διεθνής Ημέρα Ανεκτικότητας!

Ζωνιανά

Αυτό κι αν ήταν... ταξίδι! Από τη χώρα του ανατέλλοντος ηλίου του αμέσως προηγούμενου post, στην... Άγρια Δύση. Κι όλο αυτό χωρίς καν να σηκωθώ από την καρέκλα μου.



Στη φωτογραφία παράνομοι της περιοχής, ενώ προσπαθούν να αποφύγουν τον έλεγχο από τις αρχές.

"Κι είμαστε ακόμα Ζωνιανοί....στη σκηνή...σαν ροκ συγκρότημα...κι αν μας αντέξει το σχοινί...θα φανεί....στο χειροκρότημα..." θα μπορούσε να λέει το τραγούδι. Γιατί; Διότι στην εποχή μας υπάρχουν, μεταξύ άλλων, δυο ειδών κοινωνίες και μορφές σκέψης αλλά και δράσης: οι παραδοσιακές και οι νεωτερικές. Για να μη μακρηγορώ, λέω αμέσως ότι υπάρχει τουλάχιστον μια πολύ σημαντική διαφορά μεταξύ τους. Σπεύδω εδώ να διευκρινίσω ότι πρόκειται για διαφορά ποιοτική βέβαια αλλά όχι απαραίτητα αξιακή, δε συνιστά δηλαδή κριτήριο για να αποφασίσουμε ποια κοινωνία ή μορφή συμπεριφοράς είναι προτιμότερη, αν αυτό θα ήταν ποτέ δυνατό. Η διαφορά είναι η εξής: στις παραδοσιακές κοινωνίες οι άνθρωποι κοινωνικοποιούνται ούτως ώστε να σκέπτονται και να λειτουργούν διότι έτσι θα σκέπτονταν και θα λειτουργούσαν και οι γονείς τους, οι γονιοί των γονιών τους, κοκ. Με δυο λέξεις, ό,τι πράττουν γίνεται - και γίνεται κοινωνικά αποδεκτό - διότι "έτσι γινόταν πάντα". Σε αυτές τις κοινωνίες το παρελθόν - οι αξίες, οι θεσμοί, τα ήθη του - βαραίνει πολύ περισσότερο στις πλάτες των νεότερων μελών τους, και συνιστά τον κύριο παράγοντα αξιολόγησης των πράξεών τους και της όλης παρουσίας τους στην κοινωνία.
Αντίθετα, στις νεωτερικές κοινωνίες οι άνθρωποι ενθαρρύνονται να σκέπτονται και να δρουν ορθολογικά. Αυτό σημαίνει ότι λειτουργούν με κύριο κριτήριο την επιλογή, στη βάση της αποδοτικότητας, συγκεκριμένων μέσων για την επίτευξη εξίσου συγκεκριμένων στόχων. Νομίζω ότι τα Ζωνιανά, όπως και άλλες περιοχές της ας πούμε περιφερειακής Ελλάδας, συνιστούν μια παραδοσιακή μικρή κοινωνία. Και με βάση αυτή τη διαπίστωση μπορεί κανείς να δει και να κρίνει με μεγαλύτερη ίσως κατανόηση, συμπάθεια ή και έντονο σκεπτικισμό τα όσα διαδραματίζονται εκεί τον τελευταίο καιρό.

Στη χώρα του ανατέλλοντος ηλίου

Όχι, δεν πρόκειται για την Ιαπωνία αλλά για την Ελλάδα του ΠΑΣΟΚ: του Γιωργάκη και του Ευάγγελου. Σήμερα άνοιξαν οι κάλπες για να υποδεχτούν τα ορμητικά κοινωνικά ρεύματα υπέρ του ενός ή του άλλου. Ως άνθρωπος άσχετος με το ΠΑΣΟΚ και την παραδοσιακή πολιτική σκηνή της χώρας μας, μπορώ να εκφράσω 2-3 ανοιχτές κρίσεις σχετικά με τους δυο τους:

Με τον μεν Γιωργάκη είχα πάντα την εντύπωση ότι σα να έλεγε από μέσα του: "όχι, δε θα αφήσω το μαγαζάκι του πατέρα μου, την οικογενειακή επιχείρηση που μου κληροδότησε ως αγαπημένο του γιο, να πέσει στα χέρια ξένων". Κάτι τέτοιο θα ήταν για τον ίδιο, πιστεύω, σα να κήρυσσε πτώχευση και να έβγαζε την οικογενειακή επιχείρηση στο σφυρί. Δε μου άρεσε και η στρατηγική του στη βάση της υπεράσπισης του ΠΑΣΟΚ ενάντια στην υπονόμευση από "ξένα κέντρα" και "συμφέροντα" που επιθυμούν την αποσάρθρωση, διάσπαση και διαμελισμό του. Νομίζω ότι αυτά τα "ξένα κέντρα" και τα "συμφέροντα" που χρόνια ατελείωτα τώρα μας φθονούν και μας ζηλεύουν εμάς τους πτωχούς ιθαγενείς εδώ στο ταπεινό Ελλάντα, έχουν καταβαραθρώσει και το επίπεδο του δημόσιου διαλόγου σε αυτή την πτωχή πλην τίμια χώρα. Αναρωτιέμαι, δε βρέθηκε τόσα χρόνια ένας να πει: "φτάνει πια βρε παιδιά με το κυνήγι φαντασμάτων, ας καθίσουμε σ' ένα τραπέζι να συζητήσουμε με ουσιαστικά επιχειρήματα επί πραγματικών ζητημάτων";

Με τον δε Βενιζέλο έχω την εντύπωση ότι ως ζογκλέρ προσπαθεί να κρατήσει ταυτόχρονα πάρα πολλές μπάλες στον αέρα, και δεν τα καταφέρνει πάντα και τόσο καλά. Προσπαθεί να τα έχει καλά και με την εκκλησία, και με τους διανοούμενους, και με τα ΜΜΕ, και με τους bloggers, και, και, και... πάει λέγοντας. Και το κυριότερο, δεν είμαι καθόλου σίγουρος για το πόσο συγκροτημένος είναι εν τέλει ένας άνθρωπος ως προσωπικότητα όταν προσπαθεί να συμπορεύεται με τόσο ετερόκλητους μεταξύ τους φορείς, χωρίς να φαίνεται να τολμά να κάνει τις αναπόφευκτες επιλογές του μεταξύ τους, επιλέγοντας κάποιους που του πάνε περισσότερο. Πρόσφατα ρωτήθηκε για μια φράση του που δεν άρεσε σε πολύ κόσμο και απάντησε ότι, αφού θεωρήθηκε λάθος από τόσο κόσμο ε, τότε θα ήταν και λάθος. Πιστεύω ότι ένας ηγέτης - όπως δε φοβόταν να πράξει ο συνεπώνυμός του πριν ένα αιώνα - οφείλει να τολμά να πάει κόντρα στον κόσμο, και ο Ευάγγελος Βενιζέλος δε με έχει πείσει ακόμα ότι μπορεί, ότι έχει το θάρρος να το κάνει αυτό.

Νίκος Εγγονόπουλος 1907-1985

Ο Νίκος Εγγονόπουλος, ποιητής, ζωγράφος, κριτικό και ζωηρό πνεύμα, από τους κύριους εκπροσώπους της λεγόμενης γενιάς του '30 και εκφραστής του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα, γεννήθηκε στην Αθήνα ακριβώς 100 χρόνια πριν, στις 21 Οκτωβρίου του 1907. Παντρεύτηκε δύο φορές και απέκτησε δύο παιδιά, ένα γιο και μια κόρη. Εργάστηκε, μεταξύ άλλων, κυρίως στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων και στο ΕΜΠ. Λέει ο Μίλτος Σαχτούρης για τον Εγγονόπουλο στα χρόνια της Κατοχής: "Εκείνη την εποχή ο Εγγονόπουλος έμενε σ' ένα ισόγειο στην αρχή της οδού Κυψέλης, που το πάτωμά του ήτανε ακόμα χώμα, ένα πρώην γκαράζ, και δίπλα είχε ένα άλλο γκαράζ κι έζησε εκεί πέρα ο καημένος, όμως ήταν γερός, είχε γερή κράση, αν ήταν άλλος θα είχε πεθάνει σε σπίτι με πάτωμα από χώμα." Επίσης, λέει ότι "μιλούσαμε πάντα στον πληθυντικό ο ένας στον άλλον, γιατί συνήθιζε να λέει ο Εγγονόπουλος ότι τους Έλληνες πρέπει να τους προσέχει κανείς, γιατί πρώτα σου κάνουν το τραπέζι και μετά όταν φτάσουν στο φρούτο σου βαράνε και καρπαζιά". Έλεγε ο Εγγονόπουλος ότι το "πρόβλημα είναι τι είδος Έλληνας είσαι· και αν είσαι καλός, πόση αντοχή έχεις, για να μη σε αφανίσουν οι κακοί...".

Ο άνθρωπος ήταν στο κέντρο της δημιουργίας του: "Στο έργο μου ο άνθρωπος έχει τον μεγαλύτερο ρόλο. Για τον άνθρωπο ζωγραφίζω. Ο άνθρωπος είναι το θέμα μου.(...) Αλλά εδώ θα πρέπει να εξηγήσουμε τι είναι τέχνη. Πολλοί γελαστήκανε και της αποδώσανε άλλα καθήκοντα: άλλοι θέλησαν η τέχνη να υπακούει σε νόμους, άλλοι ζήτησαν λογής λογής αρετές. Ποιο όμως είναι το σωστό; Το σωστό είναι σ' ένα έργο τέχνης να υπάρχει η ανθρώπινη παρουσία." Υπερασπιζόταν την ασυναρτησία που έβλεπαν πολλοί στον υπερρεαλισμό υποστηρίζοντας ότι η ίδια η ζωή είναι ασυνάρτητη: "Η ζωή είναι ασυνάρτητη. Αυτή είναι η πραγματικότητα που δεν καταλαβαίνουν οι ορθολογιστές. Τη βαθιά αντίληψη της ζωής την βλέπουμε στο μειδίαμα των κούρων, το γεμάτο μειλίχια, λεπτή ειρωνεία...".

Η τέχνη του ήταν γι' αυτόν δίαυλος επικοινωνίας με τους συνανθρώπους του: "Για τον άνθρωπο δημιουργούμε... Για να του δώσουμε διέξοδο από τη μοναξιά του. Δύναμη να καταργήσει τη μόνωσή του. Επικοινωνία. Αυτό είναι ό,τι προσφέρει η τέχνη...". Και καλοί είναι εκείνοι που υπηρετούν όπως έλεγε την τέχνη "με το αίμα τση καρδίας". Αλλά η τέχνη ήταν γι' αυτόν και αξεχώριστη από τη ζωή, τέχνη και ζωή ήταν ένα: "Δεν γράφω, ζω. Τα ποιήματα γράφονται με τη ζωή μας."

Ο Νίκος Εγγονόπουλος πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του σε συνθήκες οικονομικής ανέχειας και πέθανε το 1985 από ανακοπή καρδιάς, έχοντας προηγουμένως υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση που του στοίχισε το ένα του πόδι.

Καταλήψεις

Αυτό τον καιρό όπως και πέρσι βλέπω τις καταλήψεις των σχολείων από γυμνασιόπαιδα και λυκειόπαιδα. Δε γνωρίζω, ούτε μπορώ να φανταστώ, τους λόγους για τους οποίους αποφάσισαν τα παιδιά να πάρουν το νόμο στα χέρια τους - γιατί αυτό κάνουν - και να κλείσουν τα σχολεία. Εγώ στην ηλικία τους δεν το έκανα και δε θα το έκανα, και όχι γιατί ήμουν ποτέ σπασίκλας. Απλά από μικρός θεωρούσα καλύτερο να κουβεντιάζω με όλους με επιχειρήματα, ακόμα και για τα πιο ακραία προβλήματα, και όχι με βρισιές ή χρήση βίας. Η κατάληψη για μένα όπως και η βία -γιατί η κατάληψη είναι μια μορφή βίας - δε συνιστά επιχείρημα, απλά σύμπτωμα των καιρών μας και της υποκουλτούρας των Ελλήνων. Στην Ελλάδα υφιστάμεθα τη δικτατορία του παρορμητισμού, του ενθουσιασμού. Ό,τι γίνεται παρορμητικά και ενθουσιωδώς όπως οι καταλήψεις, αυτόματα αξίζει τον κόπο. Γιατί; Γιατί Έλληνες είμαστε βρε αδερφέ, και σε αντίθεση επί παραδείγματι με τους κρυόκωλους Ευρωπαίους, είμαστε παρορμητικοί. Γι' αυτό και δεν πολυγουστάρουμε τον πολύ διάλογο, τα πειστικά επιχειρήματα αλλά και την πολλή ευγένεια: δε μας βγαίνουν αυθόρμητα, άρα είναι ψεύτικα και ουστ από δω. Ό,τι βγαίνει από τα βάθη της κάποιες φορές επαρχιακής ψυχής μας και θεωρείται γνήσιο είναι και καλό. Ό,τι απαιτεί βαθύτερη σκέψη, προβληματισμό και γενικά μας στεναχωρεί και μας δυσκολεύει διαόλου πράμα θα' ναι.

ΚΑΒΑΦΕΙΑ 2007

Ορισμένες πρόχειρες εντυπώσεις από το παραπάνω συνέδριο-αφιέρωμα στον Κορνήλιο Καστοριάδη στο οποίο και συμμετείχα, τώρα που το έχω ακόμη φρέσκο: την πρώτη μέρα (Παρασκευή 2/11) μου άρεσε όπως μίλησε ο Σεραφείμ Φυντανίδης για το φίλο του όπως είπε Καστοριάδη αποκαλύπτοντας ότι ο Καστοριάδης απεβίωσε (έως τότε νόμιζα από επιπλοκές μετά από εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς) από ενδονοσοκομειακή λοίμωξη. Επίσης μου άρεσε ο χαρακτηρισμός "πνευματικά βαθύπλουτος" που χρησιμοποίησε ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος (πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών νομίζω) για τον Καστοριάδη.

Τη δεύτερη και τρίτη μέρα ήταν οι επιστημονικές εισηγήσεις. Εδώ να πω ότι θα ήταν καλό, πιστεύω, αν υπήρχαν και λιγότερο επιστημονικές εισηγήσεις και προσεγγίσεις, ούτως ώστε να "άνοιγε" το συνέδριο και κατ' επέκταση και η προβολή του Καστοριάδη στην Ελλάδα σε μεγαλύτερα ακροατήρια. Γενικά πεποίθησή μου είναι ότι καλή η ερμηνεία και άγιος ο σχολιασμός, αλλά το τελευταίο που μας λείπει σήμερα είναι αυτή η οπισθοδρομική σκέψη που, ερμηνεία στην ερμηνεία, επιστρέφει και αναζητά λύσεις και απαντήσεις για ΣΗΜΕΡΙΝΑ προβλήματα στο μακρινό παρελθόν. Αυτό που λείπει σήμερα είναι η φρέσκια, καινούργια σκέψη πάνω στην εποχή μας και τα προβλήματά της. Και αυτό είναι ένα καθήκον που έθεσα στον εαυτό μου, να ξεκινήσω (όπως και έκανα σήμερα) ένα δεύτερο βιβλίο με απλές, καθαρές σκέψεις πάνω στην εποχή μας, την τεχνολογία, το internet, και πολλά άλλα ζητήματα: βιβλίο που σίγουρα θα περιέχει υλικό και από αυτό το blog και τις κουβέντες μας.

Εν πάση περιπτώσει, το Σάββατο 3/11 περιείχε 16 εισηγήσεις, πράγμα που έκανε αρκετά κουραστική την προσεκτική παρακολούθηση όλων αυτών των εισηγήσεων, που η κάθε μια είχε βέβαια το δικό της περιεχόμενο και ενδιαφέρον. Εγώ μίλησα την Κυριακή αλλά θεώρησα ασφαλώς αυτονόητο να τιμήσω τους προηγηθέντες συνομιλητές παρακολουθώντας σχολαστικά όλες τις ομιλίες, επιστημονικές και μη, από την έναρξη του συνεδρίου την Παρασκευή. Μου άρεσε ιδιαίτερα η εισήγηση του Αλέκου Θεοδωρίδη (λέκτορα φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Θράκης) για την έννοια της θνητότητας στον Καστοριάδη σε συσχετισμό με την απόκρυψη του θανάτου στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες. Επί παραδείγματι στην Αθήνα, απ' όσο ξέρω τουλάχιστον, οι νεκροί αποκρύβονται μέχρι και την κηδεία από τους οικείους τους και δεν επιτρέπεται πλέον η μεταφορά τους στο σπίτι για να τους "κλάψουν" οι δικοί τους, γεγονός ενδεικτικό της τυποποίησης ακόμη και του ίδιου του θανάτου.

Επίσης θυμάμαι τη φράση του Τάκη Θεοδωρόπουλου ( του συγγραφέα) ότι διαβάζει τη λογοτεχνία ως φιλοσοφία και τη φιλοσοφία ως λογοτεχνία. Μου άρεσε και ο ποιητής-δημοσιογράφος-συγγραφέας Νίκος Σταμάτης τόσο για την εισήγησή του, όσο και ως άνθρωπος, αλλά και ο ποιητής-δημοσιογράφος Γιώργος Δουατζής ως παρουσία. Οξυδερκή βρήκα και την εισήγηση της Αλεξάνδρας Δεληγιώργη, καθηγήτριας φιλοσοφίας του ΑΠΘ.

Τέλος, θετική μου φάνηκε η συμμετοχή αρκετών νέων ανθρώπων - οργανωμένων ορισμένοι στην ομάδα "Αυτονομία ή βαρβαρότητα" - που έδινε άλλη φρεσκάδα και πνοή στο συνέδριο. Α, ξέχασα να πω ότι το συνέδριο πραγματοποιήθηκε στο αμφιθέατρο Λεων. Ζέρβας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.

ΥΓ1: Μόλις ξεκουραστώ λίγο από το συνέδριο και το ταξίδι επιστροφής θα απoκριθώ στα σχόλια του προηγούμενου post σε σχόλιο σε αυτό το post.
YΓ2: Και η περίληψη της εισήγησης (αντί για απόσπασμα) που ζήτησε η Βασιλική Νευροκοπλή:
Κορνήλιος Καστοριάδης: ριζικό φαντασιακό και αυτονομία

Η φιλοσοφία της ιστορίας του Καστοριάδη μπορεί να συνοψιστεί σε τρεις απλές λέξεις: ‘Ιστορία ίσον δημιουργία’. Επιτρέπει την ανάδυση άλλων μορφών εντός του ιστορικού χρόνου και στον ίδιο τον Καστοριάδη να διατυπώσει την άποψη ότι «η Θεία Κωμωδία είναι άλλη από την Οδύσσεια και η καπιταλιστική κοινωνία άλλη από τη φεουδαρχική».[1] Αυτή η θεώρηση του χρόνου και της ιστορίας τον οδήγησε να συμπεράνει πολιτικά ότι η επικράτηση του καπιταλιστικού φαντασιακού ποτέ δεν συνέστησε ιστορική αναπόδραστη αναγκαιότητα αλλά αντιθέτως καθαρά συγκυριακή ιστορική εξέλιξη. Η θεώρηση της ιστορίας από τον Καστοριάδη ως κοιτίδα της ex nihilo - δηλαδή εκ του μηδενός - αδάμαστης ανθρώπινης δημιουργίας, του επέτρεψε απ' την άλλη να μιλήσει και για το περίφημο ιστορικό πρόταγμα της αυτονομίας[2], Αυτό το πρόταγμα απαιτεί τη ριζική αλλαγή του modus vivendi και του «ούτως είναι» της ανθρωπότητας. Όπως ο καπιταλισμός, έτσι και το ίδιο δεν ήταν ποτέ ιστορικά αναπόδραστο. Άρα, ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός έχει ήδη από την Αναγέννηση και ύστερα, καταστεί υπεύθυνος να το διατηρήσει ζωντανό.
[1] Η Φαντασιακή Θέσμιση της Κοινωνίας, Αθήνα, Ράππα, 1988, σελ.284. (Ιδιαίτερα σημαντική για την κατανόηση της θεώρησης του χρόνου από τον Καστοριάδη είναι η ενότητα – από την οποία και η παραπομπή – ‘Χρόνος και Δημιουργία’, σελ. 284-94.)
[2] Το οποίο γεννήθηκε μέσα από τη φιλοσοφία και τη δημοκρατία στην Αρχαία Ελλάδα και αναγεννήθηκε στην Ευρώπη της Αναγέννησης.