ΚΑΒΑΦΕΙΑ 2007

Ορισμένες πρόχειρες εντυπώσεις από το παραπάνω συνέδριο-αφιέρωμα στον Κορνήλιο Καστοριάδη στο οποίο και συμμετείχα, τώρα που το έχω ακόμη φρέσκο: την πρώτη μέρα (Παρασκευή 2/11) μου άρεσε όπως μίλησε ο Σεραφείμ Φυντανίδης για το φίλο του όπως είπε Καστοριάδη αποκαλύπτοντας ότι ο Καστοριάδης απεβίωσε (έως τότε νόμιζα από επιπλοκές μετά από εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς) από ενδονοσοκομειακή λοίμωξη. Επίσης μου άρεσε ο χαρακτηρισμός "πνευματικά βαθύπλουτος" που χρησιμοποίησε ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος (πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών νομίζω) για τον Καστοριάδη.

Τη δεύτερη και τρίτη μέρα ήταν οι επιστημονικές εισηγήσεις. Εδώ να πω ότι θα ήταν καλό, πιστεύω, αν υπήρχαν και λιγότερο επιστημονικές εισηγήσεις και προσεγγίσεις, ούτως ώστε να "άνοιγε" το συνέδριο και κατ' επέκταση και η προβολή του Καστοριάδη στην Ελλάδα σε μεγαλύτερα ακροατήρια. Γενικά πεποίθησή μου είναι ότι καλή η ερμηνεία και άγιος ο σχολιασμός, αλλά το τελευταίο που μας λείπει σήμερα είναι αυτή η οπισθοδρομική σκέψη που, ερμηνεία στην ερμηνεία, επιστρέφει και αναζητά λύσεις και απαντήσεις για ΣΗΜΕΡΙΝΑ προβλήματα στο μακρινό παρελθόν. Αυτό που λείπει σήμερα είναι η φρέσκια, καινούργια σκέψη πάνω στην εποχή μας και τα προβλήματά της. Και αυτό είναι ένα καθήκον που έθεσα στον εαυτό μου, να ξεκινήσω (όπως και έκανα σήμερα) ένα δεύτερο βιβλίο με απλές, καθαρές σκέψεις πάνω στην εποχή μας, την τεχνολογία, το internet, και πολλά άλλα ζητήματα: βιβλίο που σίγουρα θα περιέχει υλικό και από αυτό το blog και τις κουβέντες μας.

Εν πάση περιπτώσει, το Σάββατο 3/11 περιείχε 16 εισηγήσεις, πράγμα που έκανε αρκετά κουραστική την προσεκτική παρακολούθηση όλων αυτών των εισηγήσεων, που η κάθε μια είχε βέβαια το δικό της περιεχόμενο και ενδιαφέρον. Εγώ μίλησα την Κυριακή αλλά θεώρησα ασφαλώς αυτονόητο να τιμήσω τους προηγηθέντες συνομιλητές παρακολουθώντας σχολαστικά όλες τις ομιλίες, επιστημονικές και μη, από την έναρξη του συνεδρίου την Παρασκευή. Μου άρεσε ιδιαίτερα η εισήγηση του Αλέκου Θεοδωρίδη (λέκτορα φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Θράκης) για την έννοια της θνητότητας στον Καστοριάδη σε συσχετισμό με την απόκρυψη του θανάτου στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες. Επί παραδείγματι στην Αθήνα, απ' όσο ξέρω τουλάχιστον, οι νεκροί αποκρύβονται μέχρι και την κηδεία από τους οικείους τους και δεν επιτρέπεται πλέον η μεταφορά τους στο σπίτι για να τους "κλάψουν" οι δικοί τους, γεγονός ενδεικτικό της τυποποίησης ακόμη και του ίδιου του θανάτου.

Επίσης θυμάμαι τη φράση του Τάκη Θεοδωρόπουλου ( του συγγραφέα) ότι διαβάζει τη λογοτεχνία ως φιλοσοφία και τη φιλοσοφία ως λογοτεχνία. Μου άρεσε και ο ποιητής-δημοσιογράφος-συγγραφέας Νίκος Σταμάτης τόσο για την εισήγησή του, όσο και ως άνθρωπος, αλλά και ο ποιητής-δημοσιογράφος Γιώργος Δουατζής ως παρουσία. Οξυδερκή βρήκα και την εισήγηση της Αλεξάνδρας Δεληγιώργη, καθηγήτριας φιλοσοφίας του ΑΠΘ.

Τέλος, θετική μου φάνηκε η συμμετοχή αρκετών νέων ανθρώπων - οργανωμένων ορισμένοι στην ομάδα "Αυτονομία ή βαρβαρότητα" - που έδινε άλλη φρεσκάδα και πνοή στο συνέδριο. Α, ξέχασα να πω ότι το συνέδριο πραγματοποιήθηκε στο αμφιθέατρο Λεων. Ζέρβας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.

ΥΓ1: Μόλις ξεκουραστώ λίγο από το συνέδριο και το ταξίδι επιστροφής θα απoκριθώ στα σχόλια του προηγούμενου post σε σχόλιο σε αυτό το post.
YΓ2: Και η περίληψη της εισήγησης (αντί για απόσπασμα) που ζήτησε η Βασιλική Νευροκοπλή:
Κορνήλιος Καστοριάδης: ριζικό φαντασιακό και αυτονομία

Η φιλοσοφία της ιστορίας του Καστοριάδη μπορεί να συνοψιστεί σε τρεις απλές λέξεις: ‘Ιστορία ίσον δημιουργία’. Επιτρέπει την ανάδυση άλλων μορφών εντός του ιστορικού χρόνου και στον ίδιο τον Καστοριάδη να διατυπώσει την άποψη ότι «η Θεία Κωμωδία είναι άλλη από την Οδύσσεια και η καπιταλιστική κοινωνία άλλη από τη φεουδαρχική».[1] Αυτή η θεώρηση του χρόνου και της ιστορίας τον οδήγησε να συμπεράνει πολιτικά ότι η επικράτηση του καπιταλιστικού φαντασιακού ποτέ δεν συνέστησε ιστορική αναπόδραστη αναγκαιότητα αλλά αντιθέτως καθαρά συγκυριακή ιστορική εξέλιξη. Η θεώρηση της ιστορίας από τον Καστοριάδη ως κοιτίδα της ex nihilo - δηλαδή εκ του μηδενός - αδάμαστης ανθρώπινης δημιουργίας, του επέτρεψε απ' την άλλη να μιλήσει και για το περίφημο ιστορικό πρόταγμα της αυτονομίας[2], Αυτό το πρόταγμα απαιτεί τη ριζική αλλαγή του modus vivendi και του «ούτως είναι» της ανθρωπότητας. Όπως ο καπιταλισμός, έτσι και το ίδιο δεν ήταν ποτέ ιστορικά αναπόδραστο. Άρα, ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός έχει ήδη από την Αναγέννηση και ύστερα, καταστεί υπεύθυνος να το διατηρήσει ζωντανό.
[1] Η Φαντασιακή Θέσμιση της Κοινωνίας, Αθήνα, Ράππα, 1988, σελ.284. (Ιδιαίτερα σημαντική για την κατανόηση της θεώρησης του χρόνου από τον Καστοριάδη είναι η ενότητα – από την οποία και η παραπομπή – ‘Χρόνος και Δημιουργία’, σελ. 284-94.)
[2] Το οποίο γεννήθηκε μέσα από τη φιλοσοφία και τη δημοκρατία στην Αρχαία Ελλάδα και αναγεννήθηκε στην Ευρώπη της Αναγέννησης.