21 Ιουν 2011

Πόλεμος του Κόλπου: είκοσι χρόνια μετά


Πριν είκοσι χρόνια, Φεβρουάριο του 1991, έπεφτε η αυλαία του Πολέμου του Κόλπου. Και, ταυτόχρονα, σηκωνόταν η αυλαία της εποχής της παγκοσμιοποίησης για τα παγκόσμια τηλεοπτικά δίκτυα. Ήταν η πρώτη φορά, στη σύγχρονη ιστορία, που μια ένοπλη σύγκρουση την παρακολουθούσαν, από την τηλεόραση, άνθρωποι σε κάθε γωνιά της γης άσχετοι με αυτήν. (Ακόμα και στην Ελλάδα, όλα τα νεοσύστατα ιδιωτικά κανάλια είχαν απεσταλμένους στη Βαγδάτη, που κάλυπταν λεπτό προς λεπτό όσα συνέβαιναν.) Θα μπορούσε να πει κανείς βέβαια ότι το πετρέλαιο, μήλο της έριδος αυτής, αφορούσε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Όμως δεν ήταν αυτό η πραγματική αιτία πίσω από την πρωτοφανή, παγκόσμια τηλεοπτική κάλυψη των συρράξεων. Αιτία της τεράστιας αυτής κάλυψης ήταν ότι η ανθρωπότητα έμπαινε και μιντιακά - αφού είχε ήδη μπει πολιτικά και οικονομικά - στην εποχή του 'παγκόσμιου χωριού', που κάθε του γειτονιά όφειλε να ξέρει τι συμβαίνει σε κάθε άλλη, όσο μακριά κι αν ήταν. Ασχέτως αν την επηρέαζε άμεσα. Ασχέτως αν, τελικά, την ενδιέφερε. Αυτή ήταν μια πρωτιά. Ο Πόλεμος του Κόλπου είχε μια ακόμη πρωτιά, χαρακτηριστική κι αυτή της εποχής που ξεκινούσε. Η αναπαραγωγή, η αναμετάδοση του γεγονότος ήταν σημαντικότερη από το ίδιο το γεγονός. Από κάποια στιγμή και ύστερα, ο Πόλεμος του Κόλπου ήταν περισσότερο ένα τηλεοπτικό γεγονός παρά πραγματικός πόλεμος. Κάποιοι μάλιστα υποστήριξαν ότι δεν ήταν ποτέ πραγματικός πόλεμος, παρά μόνο στην τηλεοπτική του κάλυψη. Όπως και να 'χει, ήταν μια ένοπλη σύγκρουση που φάνηκε να διαδραματίζεται περισσότερο στους δέκτες των τηλεοράσεων παρά με πραγματικά πυρά μεταξύ πραγματικών ανθρώπων. Και αν υπήρχαν πραγματικά πυρά, με πραγματικούς νεκρούς και τραυματίες, ήταν τόσο μακριά από την πραγματικότητα των τηλεθεατών που παρακολουθούσαν ανά την υφήλιο που το μόνο που έμενε ήταν όσα εντυπωσιακά έβλεπαν στις τηλεοράσεις από τους βομβαρδισμούς στη νυχτερινή Βαγδάτη. Ο Πόλεμος του Κόλπου ήταν ο τελευταίος 'παραδοσιακός' πόλεμος - αν ήταν πόλεμος - και ο πρώτος μιας νέας εποχής. Ήταν το πρώτο παγκόσμιο γεγονός που πριν το ΥouΤube, πριν το Τwitter, πριν το Facebook, έφτανε σε δισεκατομμύρια ανθρώπους περισσότερο σαν θέαμα και λιγότερο σαν πόλεμος. Αλλά όχι το τελευταίο.

Δεν υπάρχουν σχόλια: