Μπαμπά γιατί με χτύπησε;

Στη φωτογραφία βλέπουμε έναν πατέρα με το τρομαγμένο κοριτσάκι του στην αγκαλιά, αντιμέτωπους με τα ΜΑΤ. Σαφές το μήνυμα: ανυπεράσπιστος βιοπαλαιστής οικογενειάρχης απέναντι στην αστυνομική κτηνωδία, που βγήκε να διαμαρτυρηθεί για τα σκληρά κυβερνητικά μέτρα και βρέθηκε αντιμέτωπος με την ωμή κρατική καταστολή. Αν όμως το ψάξεις το πράγμα λίγο, αν πάρουμε δηλαδή τα πράγματα απ’ την αρχή – αν λέω, διότι στην Ελλάδα προτιμούμε να τα παίρνουμε απ’ το… τέλος προς την αρχή – θα μάθουμε, από το πρωτοσέλιδο δημοσίευμα της Ελευθεροτυπίας κάτω από τη φωτογραφία του κοριτσιού ή μάλλον της ‘μικρής Μελίνας’, ότι:

O πατέρας της, ο Ηλίας Βρεττάκος, μπορεί να είναι αντιπρόεδρος της ΑΔΕΔΥ, όμως στο Σύνταγμα την Κυριακή βρέθηκε χωρίς τη συνδικαλιστική του ιδιότητα. «Ηρθαμε οικογενειακά». Αφορμή για την αναίτια επίθεση που δέχτηκαν ήταν «απλά ότι βρισκόμασταν εκεί», όπως καταγγέλλουν και τα μέλη του κινήματος «Δεν Πληρώνω» που διοργάνωναν τη συγκέντρωση διαμαρτυρίας.

Ο αντιπρόεδρος της ΑΔΕΔΥ δηλαδή κατέβηκε την Κυριακή οικογενειακά με τη γυναίκα του και τα παιδιά του στο Σύνταγμα. Άφησε τη συνδικαλιστική του ταυτότητα στο σπίτι (Κυριακή άλλωστε), για να διεκδικήσει το δικαίωμά του, παρότι δημόσιος υπάλληλος, αμειβόμενος δηλαδή από το ελληνικό κράτος, να ‘Mην Πληρώνει’ διόδια, φόρους και άλλα τέτοια ‘χαράτσια’ στο ίδιο αυτό κράτος που τον πληρώνει. Και που την ίδια στιγμή, όλως συμπτωματικώς, καταρρέει οικονομικά. Πήγε δηλαδή αυτός ο άνθρωπος στο Σύνταγμα για να διεκδικήσει το δικαίωμά του να βάλει το λιθαράκι του στην κατάρρευση του κράτους-εργοδότη του μη πληρώνοντας φόρους και διόδια. Ενώ πριν λίγες μέρες, ως αντιπρόεδρος της ΑΔΕΔΥ, μπορεί να διαμαρτυρόταν – και θα διαμαρτυρόταν, η δουλειά του ως συνδικαλιστή αυτή είναι – για τις μειώσεις μισθών, τις απολύσεις, τις ‘εφεδρείες’ που επιβάλλει στον ίδιο και στους συναδέλφους του δημοσίους υπαλλήλους το ίδιο κράτος, που αδυνατεί να συλλέξει φόρους και διόδια προκειμένου να μπορεί να τους πληρώνει ως εργαζόμενούς του. Σαν να λέμε με το ένα χέρι, και ως αντιπρόεδρος της ΑΔΕΔΥ, ωρύομαι που το κράτος δεν μπορεί πλέον να με συντηρήσει ως εργαζόμενό του ως όφειλε και με το άλλο, ως πατέρας με το κοριτσάκι του αγκαλιά μπροστά στα ΜΑΤ, έχοντας φροντίσει να αφήσω τη συνδικαλιστική μου ιδιότητα σπίτι, αρνούμαι να του πληρώσω τους αναλογούντες σε εμένα και την οικογένειά μου φόρους. Και, στη ‘διαμαρτυρία’ αυτή, παίρνω μαζί μου, προφανώς για ένα μάθημα αγωγής του πολίτη που ‘Δεν Πληρώνει’ παρότι πληρώνεται από το κράτος ο ίδιος, και την κόρη μου. Τα συμπεράσματα, δικά σας. Το δικό μου; Εκεί που τελειώνει η λογική, αρχίζει η Ελλάδα.

Κοινωνία πολιτών ή κοινωνία πελατών;

Η παρούσα φάση στην οποία βρέθηκε η Ελλάδα απαιτεί όσο ποτέ στο παρελθόν να γίνουν ρωμαλέες μεταρρυθμίσεις στην λειτουργία του κράτους, της οικονομίας, της αγοράς εργασίας, των πολιτικών κομμάτων. Αλλαγές και μεταρρυθμίσεις που θα βοηθήσουν τη χώρα να ξεπεράσει αγκυλώσεις που την κρατάνε ανεξέλικτη. Αυτές οι αλλαγές και μεταρρυθμίσεις δεν μπορούν να επιβληθούν από το ΔΝΤ, την ΕΕ ή άλλους συγκυριακούς τοποτηρητές. Ούτε και να προωθηθούν τυφλά από κυβερνήσεις. Απαιτούν στοχευμένη, συγκροτημένη δράση 'εκ των έσω', από τους ίδιους τους πολίτες της χώρας, οργανωμένους σε εθελοντικές οργανώσεις, ΜΚΟ ή άλλες μορφές συλλογικής σκέψης και δράσης. Δυστυχώς όμως στην Ελλάδα ποτέ δεν συγκροτήθηκε μια αξιοπρεπής κοινωνία πολιτών: μια κοινωνία δηλαδή απαρτιζόμενη από συνειδητοποιημένους πολίτες, που να μπορούν να σταθούν απέναντι τόσο στο κράτος όσο και στην αγορά, θέτοντας τις δικές τους προτεραιότητες, προβάλλοντας τις δικές τους ανάγκες, ως πολίτες. Αντ' αυτής, οι ψηφοφόροι των δυο κυρίως μεγάλων κομμάτων - και όχι μόνο - συγκρότησαν, μεταπολιτευτικά, μια κοινωνία πελατών: πελατών των δυο κομμάτων εξουσίας για 'διευκολύνσεις' ή 'εξυπηρετήσεις', πελατών του ίδιου του κράτους για επιδοτήσεις, επιδόματα, χρηματοδοτήσεις, πελατών της αγοράς μαζικών καταναλωτικών αγαθών για να επιδοθούν, ελλείψει άλλων ενδιαφερόντων και προτεραιοτήτων, σε εμμονική επιδεικτική κατανάλωση. Αυτό το πελατειακό τρίπτυχο σφράγισε, πολιτικά, κοινωνικά, πολιτιστικά, την μεταπολίτευση, καταδικάζοντας τους πολίτες της χώρας να διαβιούν σε μια χαρακτηριστικά αβαθή, ασυνάρτητη κοινωνική πραγματικότητα, έρμαιο των συγκυριών - και των συντεχνιών. Μια τέτοια κοινωνία όχι πολιτών αλλά πελατών, που αδυνατεί να διαμορφώσει ρεύματα, τάσεις, αιτήματα μεταρρυθμίσεων, ώστε να υποχρεώσει πολιτικούς και κόμματα να κινηθούν μαζί της προς άλλες κατευθύνσεις από αυτές που το κράτος και η αγορά επιβάλλουν, μοιραία βουλιάζει. Ή εκφυλίζεται σε ένα συνοθύλευμα μικροσυμφερόντων, που αναπόφευκτα αναδύονται, αναλαμβάνοντας πρωταγωνιστικό ρόλο σε 'αγώνες' μεμονωμένους, ιδιοτελείς, εν τέλει αντικοινωνικούς. Μπορεί αυτή η κοινωνία, που ποτέ δεν έγινε πολιτών, αλλά προτίμησε την εύκολη λύση των πελατειακών σχέσεων, να διασωθεί από το οικειοθελές ναυάγιο στο οποίο οδηγήθηκε από τις ίδιες της τις επιλογές;

Μια κρίση όχι σαν όλες τις άλλες

Όλοι τα τελευταία δυο χρόνια στην Ελλάδα μιλάνε για την περίφημη κρίση χρεοκοπίας που μας βρήκε. Δεν γλυτώνεις από την χρεοκοπολογία, όπου και να κρυφτείς. Αργά ή γρήγορα, θα ακούσεις τα ίδια και τα ίδια: πώς μας έφτασαν οι πολιτικοί μας σε αυτά τα χάλια, πώς ‘έφαγαν’ κάποιοι άλλοι, πώς οι Γερμανοί δεν μας χωνεύουν και πόσα άλλα. Όμως αυτής της φοβερής κρίσης είχε νομίζω προηγηθεί μια άλλη, πολύ φοβερότερη. Κρίση χρεοκοπίας κι αυτή, αλλά άλλου είδους, για την οποία δεν φταίνε ούτε οι πολιτικοί, ούτε αυτοί οι άλλοι που ‘έφαγαν’, ούτε βεβαίως οι Γερμανοί. Για τι είδους κρίση μιλάω; Τρία παραδείγματα ακολουθούν:

Παράδειγμα πρώτο: σε έναν δρόμο λίγο πιο πέρα από εκεί που μένω έχει ένα πρατήριο βενζίνης. Δίπλα ακριβώς μια τράπεζα. Το πρατήριο, παρά τον περιορισμένο χώρο που διαθέτει, θέλει να ’ναι και πλυντήριο. Επειδή τα αυτοκίνητα που αναλαμβάνει το πλύσιμό τους δεν χωράνε στους μικρούς του χώρους, τα παρκάρει ολόκληρα πάνω στο πεζοδρόμιο, μπροστά ακριβώς από το ΑΤΜ της τράπεζας. Με αποτέλεσμα, κάθε φορά που πας να πάρεις χρήματα από το ΑΤΜ, να πρέπει να κάνεις σλάλομ ανάμεσα στα καλογυαλισμένα, παρκαρισμένα αυτοκίνητα. Φυσικά, κανείς δεν διαμαρτύρεται όσες φορές έχω βρεθεί εκεί: όλοι θεωρούν απόλυτα φυσιολογικό να καταχράται έτσι έναν δημόσιο χώρο ένα πρατήριο βενζίνης για να βγάλει περισσότερα κέρδη απ’ αυτά που οι χώροι του επιτρέπουν. Στην Ελλάδα άλλωστε ζούμε.

Παράδειγμα δεύτερο: στη γειτονιά μου έχει ένα πάρκο, που επειδή γύρω απ’ αυτό ζουν πολλές οικογένειες με μικρά παιδάκια, μάζευε, μέχρι πριν λίγο καιρό, μαμάδες, μπαμπάδες και παιδιά, έχοντας γίνει ένας άτυπος χώρος συνάντησης γονιών και παιδιών. Υπήρχαν και δυο ταμπέλες που απαγόρευαν τα σκυλιά εντός του, τις οποίες είχε τοποθετήσει ο Δήμος. Δεν πέρασε πολύς καιρός όμως από την τοποθέτησή τους και οι ταμπέλες μυστηριωδώς εξαφανίστηκαν, καθώς στην περιοχή, εκτός από παιδιά, διαβιούν και οικόσιτα σκυλιά. Τα οποία φαίνεται ότι, για κάποιους, έχουν προτεραιότητα έναντι των παιδιών. Από τότε το πάρκο έχει γίνει τόπος βόλτας σκυλιών κάθε ράτσας, γεμίζοντας ακαθαρσίες (μια και οι ιδιοκτήτες των σκύλων μπορεί μεν να ξεριζώνουν ταμπέλες, αλλά τα περιττώματα των αγαπημένων τους κατοικίδιων δεν τα πειράζουν). Ούτε και σε αυτή την περίπτωση αντέδρασε κανείς από τους πολλούς γονείς της περιοχής. Απλώς σταμάτησαν να πηγαίνουν στο πάρκο. Στην Ελλάδα άλλωστε ζούμε.

Παράδειγμα τρίτο: ο δρόμος ακριβώς μπροστά από εκεί που μένω είναι πεζόδρομος. Στην είσοδό του υπάρχουν δυο απαγορευτικά μαζί με το σχετικό σήμα που υποδεικνύει ότι κάποιος εισέρχεται σε πεζόδρομο. Παρ’ όλα αυτά, καθημερινά τον διασχίζουν αμέτρητα αυτοκίνητα: κυρίες με κινητά στα χέρια, μπαρμπάδες ή διάφοροι τύποι με τα χέρια κρεμασμένα στην πόρτα, φοιτήτριες ή φοιτητές επίσης με κινητά στα χέρια, μηχανάκια, μέχρι και φορτηγά. Και όλα αυτά παρότι δεν οδηγεί πουθενά, σε βγάζει σε έναν δρόμο στον οποίο μπορείς να βγεις κατευθείαν και πολύ πιο εύκολα, χωρίς να παρανομήσεις. Ας προστεθεί ότι στον πεζόδρομο παίζουν πολλές φορές παιδιά. Αλλά ούτε και σε αυτή την περίπτωση αντιδρά κανείς, παρά τους κινδύνους που τα παιδιά διατρέχουν. Μάλιστα, γονείς που καμιά φορά οι διερχόμενοι τους ρωτάνε πώς να πάνε κάπου, αντί να τους υπενθυμίσουν ότι έχουν μπει σε πεζόδρομο, σπεύδουν να τους… δώσουν χρήσιμες οδηγίες προς ναυτιλομένους. Στην Ελλάδα άλλωστε ζούμε.

Aυτή η κρίση δεν είναι των πολιτικών, των διεθνών κερδοσκόπων, των Ευρωπαίων που θέλουν να μας χρεοκοπήσουν. Είναι η δική μας κρίση, απ' την οποία πρέπει μόνοι μας να βρούμε διέξοδο, χωρίς τη βοήθεια της ΕΕ και του ΔΝΤ. Αλλιώς κινδυνεύουμε με πλήρη και ανεπανόρθωτη χρεοκοπία.

Les petits mouchoirs

Είδα χθες αυτή την γαλλική ταινία. Tαινία, που αφήνει κάποια ερωτήματα γύρω από τον σημερινό άνθρωπο και τις ανάγκες του, τις προτεραιότητές του, τα θέλω του. Το στόρι, με λίγα λόγια: μια παρέα ετοιμάζεται για τις καλοκαιρινές διακοπές. Όπως κάθε χρόνο, θα τους φιλοξενήσει ο 'λεφτάς' της παρέας στο εξοχικό του όπου θα κάνουν τις πλάκες τους, τις βόλτες με το σκάφος του και χίλια δυο άλλα. Όμως, πάνω που ετοιμάζονται για τη μεγάλη φυγή, συμβαίνει κάτι εντελώς αναπάντεχο. Έναν της παρέας, εκεί που γυρίζει από κάποιο ξενύχτι καβάλα στη βέσπα του, τον χτυπάει ένα φορτηγό. Και κυριολεκτικά από τη μια στιγμή στην άλλη, βρίσκεται στο νοσοκομείο, στην εντατική. Σάστισμα στην παρέα. Τώρα τι κάνουμε; Πάνε στο νοσοκομείο, τον βλέπουν, ύστερα ακολουθεί προβληματισμός: τραγικό αυτό που του συνέβη, αλλά να χάσουμε τις διακοπές για να μείνουμε στο προσκέφαλό του; Εν τέλει αποφασίζουν να φύγουν για το εξοχικό. Και, σιγά-σιγά, εκεί δίπλα στη θάλασσα, χώνονται, χάνονται στα δικά τους μικροζητήματα. Δυο άντρες της παρέας αναζητούν τις χαμένες τους αγάπες, δυο άλλοι έχουν ένα δικό τους ζητηματάκι, οι γυναίκες πάλι τα δικά τους. Και, κάπως έτσι, περνάνε οι μέρες. Με μικροεντάσεις, μικροψεματάκια, μικροκαυγαδάκια. Μέχρι τη στιγμή που έρχεται ένα τηλεφώνημα. Ο φίλος τους πέθανε. Μόνος, στο νοσοκομείο. Παγωμάρα. Ξεσπάσματα νεύρων. Ενοχές; Η ταινία κλείνει με την κηδεία του, όπου όλοι περνάνε και λένε μερικά λόγια συγκινημένοι για το τι άνθρωπος ήταν ο εκλιπών. Οι διακοπές τελείωσαν. Το ίδιο και η ζωή του φίλου τους. Όσο αυτοί ήταν διακοπές.

Ανυπακοή και ανυπακοή

Ανυπακοή: μια λέξη με πολλά πρόσωπα. Αυτή τη στιγμή, εδώ στη Θεσσαλονίκη, στο ΑΠΘ, φοιτητές δεν αφήνουν ούτε εργαζόμενους, συμβασιούχους, να μπουν στο πανεπιστήμιο – στο πανεπιστήμιό τους, όπως φαίνεται να το θεωρούν. Και το ίδιο συμβαίνει σε πάρα πολλές άλλες σχολές ανά την Ελλάδα. Τα πανεπιστήμια έχουν περάσει στα χέρια κάποιων φοιτητών που πιστεύουν ότι, κηρύσσοντας την απόλυτη κυριαρχία τους επάνω σε αυτά, εκφράζουν την ανυπακοή τους, τη διαφωνία τους με τις επιταγές της όποιας εξουσίας. Όλα αυτά μου θύμισαν ένα καλοκαίρι του 1999 που είχα βρεθεί στο Παρίσι, για ένα συνέδριο. Έκανα τότε ένα διδακτορικό σε ένα αγγλικό πανεπιστήμιο και με έξοδα του πανεπιστημίου είχα πετάξει για τη γαλλική πρωτεύουσα για το συνέδριο αυτό, παρά τα σκουριασμένα γαλλικά μου. Στις ελεύθερες, εκτός συνεδρίου ώρες μου, τριγυρνούσα στην μαγεύτρα πόλη, χορταίνοντας τα μάτια μου. Η αλήθεια, όταν βρεθείς στο Παρίσι, σε πιάνει μια τέτοια απληστία: γίνεσαι ολόκληρος ένα ζευγάρι μάτια, που αχόρταγα και αδιακρίτως ρουφάνε κάθε τι τριγύρω. Κάποια στιγμή, λοιπόν, αλητεύοντας, βρέθηκα έξω από μια σχολή, αν δεν κάνω λάθος καλών τεχνών, στο κέντρο της πόλης. Ήταν ένα παλιό διώροφο ή τριώροφο κτίσμα, πεντακάθαρο και φροντισμένο, με έναν κηπάκο εμπρός. Η καγκελόπορτα ήταν διάπλατα ανοιχτή και στ’ αυτιά μου έφτασαν μουσικές. Χωρίς να το πολυσκεφτώ (αν το πολυσκεφτόμουν δεν θα τολμούσα, τι δουλειά είχα άλλωστε) πέρασα την καγκελόπορτα και βρέθηκα στον κηπάκο. Από τα μπαλκόνια κρέμονταν φοιτητές που έραιναν με ροδοπέταλα – πού τα είχαν βρει τόσα πολλά; – τον κήπο και όσους ήταν εκεί, που σήκωναν τα χέρια να τα πιάσουν. Το θέαμα, η ‘βροχή’ από ροδοπέταλα – που ίσως τελικά να ’ταν και πολύχρωμα, λεπτά χαρτάκια, που σκόπευαν να περάσουν για πέταλα λουλουδιών –, με μια εξαιρετική μουσική υπόκρουση που είχαν προβλέψει να τα συνοδεύει, σε άφηνε με το στόμα ανοιχτό. Συνεπαρμένος από αυτό το αναπάντεχο χάπενινγκ που τόσο με είχε γοητεύσει, πήρα περισσότερο θάρρος και μπήκα μέσα, ανεβαίνοντας έναν-έναν τους ορόφους. Άλλωστε, πόρτες και παράθυρα ήταν ολάνοιχτα, σαν να σου έγνεφαν να μπεις, να πάρεις μέρος. Μέσα, νέα αγόρια και κορίτσια στόλιζαν με καλόγουστες δημιουργίες – χαρτοκατασκευές πάσης φύσεως και τεχνοτροπίας – τους χώρους, γελώντας και παίζοντας. Προφανώς τα παιδιά αυτά δεν ήταν Έλληνες φοιτητές. Προφανέστερα, αυτή ήταν μια εντελώς άλλου τύπου 'κατάληψη' από τις ελληνικές. Γιατί υπάρχουν χίλιοι δυο τρόποι να δείξεις, αν θες, ανυπακοή, να ξεχωρίσεις, να διαφέρεις. Ανάλογα, βέβαια, τον πολιτισμό σου.

Και μαμά και σέξι;

Με αφορμή αυτή την ανάρτηση φίλιου blog θα ήθελα να ανοίξω για λίγο το φάκελο νέα μητέρα. Ή σκέτα μητέρα. Και να διηγηθώ μια μικρή ιστορία, που περιγράφει κάτι που προσωπικά βλέπω σαν σημείο των καιρών και θα έλεγα προβληματίζει: πριν μερικές εβδομάδες μας κάλεσε η από κάτω στην πολυκατοικία για τα γενέθλια της κόρης της, που έκλεινε τα δυο, στον κοινόχρηστο χώρο της πολυκατοικίας, έναν μικρό κήπο. Ας σημειωθεί παρακαλώ ότι πριν πολύ λίγους μήνες η κοπέλα αυτή είχε ξαναγίνει μανούλα γεννώντας και ένα αγοράκι, οπότε θεωρείτο, αν όχι λεχώνα, τουλάχιστον μια πολύ νέα μανούλα. Πήγαμε λοιπόν με τα δικά μας τα μωρά με τη γυναίκα μου και, κάποια στιγμή, να 'σου και η νέα μανούλα να κάνει την εμφάνισή της στο πάρτι: με άψογο κομμωτηριακό μαλλί, σούπερ μίνι, εικοσάποντα τακούνια (στην αρχή την πέρασα για άλλη με τόσο απότομο ύψος που είχε πάρει), βάψιμο σε σημείο επίσης μη αναγνωρίσεως (που σε συνδυασμό με το νέο της ύψος με έκαναν να αναρωτιέμαι αρκετή ώρα αν ήταν αυτή ή όχι) και ύφος συμμετέχουσας σε δεξίωση στον Αστέρα της Βουλιαγμένης και όχι σε παιδικό πάρτι στον κηπάκο της πολυκατοικίας. Και δεν ξέρω - πείτε με γκρινιάρη, παλαιών αρχών αν θέλετε, ιδιότροπο, περίεργο - αλλά αυτή η αισθητική, αυτή η άποψη του ‘κοιτάξτε με καλέ, εξακολουθώ να είμαι σούπερ γκόμενα κι ας γέννησα μόλις’ με ξενερώνει, παρότι άνδρας, απίστευτα. Μου φαίνεται κάπως, πώς να το πω, αταίριαστη: μου φαίνεται αταίριαστο μια νέα μαμά ή μια μαμά σκέτο να θέλει να 'ναι και σέξι και μάλιστα τόσο εξόφθαλμα. Δε λέω, καλή η γυναικεία απελευθέρωση, καλύτερο ακόμα να αισθάνεται άνετα και όμορφα μια γυναίκα και να θέλει να νιώθει και επιθυμητή αν, παρότι παντρεμένη και νέα μητέρα, αυτό χρειάζεται. Μήπως όμως όλα αυτά είναι κάπως, πώς να το πω, άστοχα; Σε ό, τι με αφορά, ομολογώ ότι κάθε φορά που πέφτω πάνω σε μια τέτοια κατάσταση - και τελευταία πέφτω όλο και συχνότερα -, αναρωτιέμαι, μεταξύ αστείου και σοβαρού: μα που πήγαν τέλος πάντων οι παλιές καλές μαμάδες;

Οι πέντε ανεξήγητα δημοφιλέστερες αναρτήσεις μου

Κυρίες και κύριοι που περνάτε από τα μέρη μας: να σας ενημερώσω ότι ποτέ δεν ήμουν υπέρ των μετρήσεων παντός είδους γι' αυτό και δεν είχα 'μετρητή' στο blog αυτό. Έλα όμως που η ακούραστη η Google έβαλε από μόνη της ένα πράγμα που λέγεται 'Στατιστικές' και σε αναγκάζει (όλοι έχουμε ένα μικρόβιο ματαιοδοξίας μέσα μας που δε θέλει πολύ για να μας... αρρωστήσει) να βλέπεις πώς πάνε οι αναρτήσεις σου. Δηλαδή πόσο δημοφιλείς είναι. Με έκπληξη λοιπόν διαπίστωσα ότι οι πέντε δημοφιλέστερες από περισσότερες από πεντακόσιες αναρτήσεις του blog στα περισσότερα από τέσσερα χρόνια λειτουργίας του δεν ήταν αυτές που θα διάλεγα εγώ, πλην, ίσως, μιας. Ας προσπαθήσω λοιπόν να εξηγήσω τα ανεξήγητα:

Νούμερο ένα (μακράν) το Άλλος για Ολλανδία; Πώς να εξηγήσω την εμπορική επιτυχία αυτού του όχι τόσο ευχάριστου ποστ; Ίσως επειδή μιλούσε για κάποια πράγματα που έρχονταν, δηλαδή τη μετανάστευση στην οποία οδηγούμαστε οι Έλληνες οι μη οργανωμένοι σε κομματικές νεολαίες ή γερουσίες; Ίσως πάλι επειδή ήταν αυτοβιογραφικό, κατ' ουσίαν αφηγούμουν τη ζωή μου εργασιακά από τότε που επέστρεψα στην Ελλάδα από τα εξωτερικά - και πάντα ένα 'άνοιγμα' τραβάει το μάτι του άλλου; Όπως και να 'χει, αυτό ήταν ένα ποστ που έφυγε από τα χέρια μου σε στιγμή μεγάλου βρασμού περισσότερο σαν εκτόνωση παρά για να πει κάτι. Ίσως να 'ναι και το μοναδικό από τα πέντε που θεωρώ ότι αξίζει τέτοια επιτυχία, μόνο και μόνο γι' αυτό.

Νούμερο δυο το Ελλάδα 2033. Αυτό είναι το πλέον απίστευτο για μένα ως προς το πόσο ψηλά έφτασε σε προτιμήσεις. Ήταν ένα ποστ γραμμένο στο πόδι (μα εντελώς όμως) που ακριβώς επειδή γράφτηκε στο πόδι έριξα κι έναν 'πιασάρικο' τίτλο για να σώσω ό, τι σωζόταν. Φάνηκε όμως ότι ένας 'πιασάρικος' τίτλος είναι τελικά όντως πιασάρικος. Για να μην τα πολυλογώ ήταν ένα ποστ που δε μου άρεσε (δε μου άρεσε είπα σταματήστε να το ψάχνετε!) αλλά φαίνεται ότι συνέβη κάτι που δεν φανταζόμουν. Τι ακριβώς, ποτέ δε θα μάθω.

Νούμερο τρία το Ημερολόγιο διακοπών μέρος ΙΙΙ: Νότια Γαλλία. Εντάξει αυτό κάπως το καταλαβαίνω. Δεν πολυταξιδεύουμε οι κάπως κολλημένοι με τη χώρα μας Έλληνες εκτός συνόρων και κυρίως δεν ταξιδεύουμε απακετάριστοι, δηλαδή με το αυτοκίνητό μας και όχι με γκρουπ. Βάλε και τη Νότια Γαλλία που από εποχής Μπριζίτ Μπαρντό έγραφε ωραιότατα στο φακό (έχει κάτι η άτιμη πώς να το κάνουμε - η Νότια Γαλλία ε) και να 'σου μια εισπρακτική (σε επισκέψεις) επιτυχία. Αυτό το ποστ μου άρεσε γιατί μου άρεσαν αυτά που περιέγραφε ζώντας τα. Και συνιστώ στους ουκ ολίγους που φάνηκε να άρεσε και σ' αυτούς να βγουν με το αυτοκινητάκι τους από τους ελληνικούς καρόδρομους έτσι, για αλλαγή (αλλά γυρίστε πίσω ε;).

Νούμερο τέσσερα το εξυπνακίστικο αλλά που προσωπικά πέρασα καλά γράφοντάς το Γιατί δεν μου αρέσει το Πάσχα. Μάλλον δεν αρέσει και σε άλλους και εκεί να οφείλονται οι τόσες ματιές που του έλαχαν του πασχαλινού αυτού μποναμά; Εν πάση περιπτώσει, υπάρχουν αρκετές, να μην πω πολλές (να μην πω... πάρα πολλές) άλλες αναρτήσεις που θεωρώ ανώτερες της συγκεκριμένης, αλλά αυτή φάνηκε να είχε κάτι που δεν είχαν άλλες. Τί δεν ξέρω αλλά εξακολουθεί να μη μου αρέσει το Πάσχα και τη συγκεκριμένη ανάρτηση την έχω βαρεθεί πιο πολύ κι απ' το Πάσχα.

Νούμερο πέντε το Γιάννης Μπουτάρης εναντίον όλων, ανεβασμένο προεκλογικά στις τελευταίες δημοτικές εκλογές. Ένα ποστ που μου άρεσε αλλά δεν το θεωρούσα και τόσο σπουδαίο. Ίσως βέβαια να 'ναι σπουδαίος ο κυρ Γιάννης ο Μπουτάρης και το ποστ να του έκλεψε λίγη λάμψη. Ή αλλιώς να έπεσε το ποστ σε μια συγκυρία που το ευνόησε. Όπως και να 'χει ούτε αυτό το ποστ θα το συμπεριελάμβανα στα καλύτερά μου. Αλλά το κοινό είχε άλλη άποψη. Και, ως γνωστόν, ποτέ μην τα βάζετε με το κοινό. Θα βγείτε, από μια τέτοια αντιπαράθεση, με λιγότερο από δαύτο (με λιγότερο κοινό) και δεν το θέλετε, εκτός αν είστε του εναλλακτικού ρεπερτορίου (προσωπικά ακόμα το ψάχνω).

Η άμεση δημοκρατία δεν πάει διακοπές

Αφορμή γι’ αυτές τις σκέψεις, ένα τριήμερο άμεσης δημοκρατίας στο ΑΠΘ που ξεκινά αύριο. Και η επιστροφή χθες των Αγανακτισμένων στο Σύνταγμα και τις άλλες αγανακτισμένες πλατείες. Η επιστροφή από τις καλοκαιρινές διακοπές. Σύνθημά τους, πριν και μετά τις διακοπές, η άμεση δημοκρατία: ένα σύνθημα που εμπνέει, γοητεύει, ξεσηκώνει. Η άμεση δημοκρατία έχει εμπνεύσει όχι μόνο τη λαϊκή συνέλευση της πλατείας Συντάγματος αλλά και τους μεγαλύτερους διανοητές, όπως τον Κορνήλιο Καστοριάδη, που τη θεωρούσε και τη μοναδική δημοκρατία που άξιζε αυτό το όνομα. Για τον Καστοριάδη η αντιπροσωπευτική δημοκρατία δεν ήταν παρά μια ολιγαρχία που στηριζόταν στη γερά εδραιωμένη μεταφυσική της αντιπροσώπευσης, στην πεποίθηση δηλαδή ότι με κάποιον μαγικό, ανεξήγητο αλλά απόλυτα σεβαστό από τους πολίτες τρόπο, οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι ενός λαού τον ‘αντιπροσωπεύουν’. Και ότι μια φορά κάθε τέσσερα χρόνια γίνεται το θαύμα: οι αντιπρόσωποι αναβαπτίζονται στα μαγικά νερά της αντιπροσώπευσης του λαού, αναλαμβάνοντας να ανανεώσουν για τέσσερα ή πέντε ακόμη χρόνια το καθαγιασμένο στα νερά αυτά ραντεβού τους με την εξουσία. Τι θέλω να πω: η άμεση δημοκρατία αποτελεί το χαμένο δισκοπότηρο κάθε δημοκρατικής πολιτικής, κάθε δημοκρατικά σκεπτόμενου πολίτη, κάθε οραματικά σκεπτόμενου πολιτικού διανοητή. Και το μεγάλο στοίχημα είναι η υπέρβαση της μεταφυσικής της αντιπροσώπευσης, στο δίχτυ της οποίας έχουν εγκλωβιστεί οι πολίτες των σημερινών ‘δημοκρατιών’. Δίχτυ, το οποίο έχει υφανθεί από ένα πολύ γερό υλικό: λέγεται απάθεια ή κυνισμός. Λέγεται ιδιώτευση και αδιαφορία για τα ‘εν δήμω’. Το δίχτυ αυτό, το έπλεξαν αργά και συστηματικά γύρω τους οι ίδιοι οι σημερινοί πολίτες. Κάνοντας τις επιλογές τους και εμμένοντας σ’ αυτές. Επιλογές αντικοινωνικές, αντιπολιτικές και, εν τέλει, στις συνέπειές τους, αντιδημοκρατικές. Η άμεση δημοκρατία ως ιδανικό δεν μπορεί να αναστηθεί μέσα από λαϊκές συνελεύσεις επιστρέφοντας από τις διακοπές. Απαιτεί μαζικότερη, συνεπέστερη, ριζικότερη δέσμευση. Απαιτεί στράτευση. Δεν γίνεται να διεκδικείται μεταξύ καλοκαιρινών και χριστουγεννιάτικων διακοπών, να κάνει ένα διάλειμμα το Πάσχα για το σούβλισμα του οβελία και να επανέρχεται μετά του Αγίου Πνεύματος. Η άμεση δημοκρατία απαιτεί ριζική αλλαγή του τρόπου του σκέπτεσθαι κάθε πολίτη και του πώς τοποθετείται απέναντι στους συμπολίτες του και στην ίδια την πολιτεία. Πράγμα δύσκολο, αλλά όχι ανέφικτο. Η άμεση δημοκρατία απαιτεί ξήλωμα του διχτυού της απάθειας μέσα από την ύφανση ενός άλλου διχτυού δέσμευσης, που μπορεί να πλεχθεί από τους ιστούς της θανατηφόρας για τα κεκτημένα κάθε εξουσίας αράχνης που λέγεται διαδίκτυο. Και να απλωθεί. Οργανωμένα, συσπειρωμένα, συγκροτημένα. Οραματικά.

Οι δώδεκα πίτσες

Αφορμή γι' αυτή την ανάρτηση στάθηκε μια... πίτσα. Ταπεινή η αφορμή. Αλλά καθόλου ασήμαντη. Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα απ' την αρχή. Σήμερα, έτυχε να φάω μια πίτσα από μια πιτσαρία που μου θύμισε αυτές τις παλιές, της δεκαετίας του '80, πριν βγουν στη γύρα οι αλυσίδες και τα ιταλικά restaurants. Ήταν μια πιτσαρία που θύμιζε τη δεκαετία αυτή, που έκαναν το ντεμπούτο τους στην άμαθη από έτοιμο φαγητό τότε Ελλάδα, πιτσαρίες και φαστ φουντ. Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια. Και πιστεύω ότι το πέρασμα από μιαν εποχή στην άλλη, από τη δεκαετία του '80 στο σήμερα, αποκαλύπτεται όχι μέσα από τα μεγάλα, αλλά μέσα από τα μικρά. Μέσα από μικρές λεπτομέρειες της ζωής μας, πριν γίνουν 'προσωπικά δεδομένα' και τα κλειδαμπαρώσουμε στα πιο βαθιά σεντούκια. Νομίζω ότι μέσα από αυτά τα μικρά ανοίγονται παραθυράκια στο χρόνο, παραθυράκια που καταργούν για λίγο, για πολύ λίγο, τους καταναγκασμούς του σήμερα, για να μας αφήσουν να δούμε το πώς φτάσαμε σ' αυτό, ξεκινώντας απ' το χθες. Κάπου λοιπόν στις αρχές της δεκαετίας του '80 είχε κοντά στη γειτονιά μου μια πιτσαρία, απ' αυτές τις πρώτες που είδε η Αθήνα, αρχικά όχι με τόσο καλό μάτι. (Βλέπετε τότε οι άνθρωποι μαγείρευαν, μαγείρευαν πολύ και δεν ήξεραν, ούτε τους ενδιέφερε, πώς να βρίσκουν έτοιμο φαγητό.) Εγώ βέβαια, ως τινέιτζερ, δεν είχα κανένα ιδιαίτερο κόλλημα με το μαγείρεμα και ήμουν έτοιμος να ανοιχτώ στο καινούργιο: εν προκειμένω, στις πίτσες. Έτσι έγινα πελάτης στην πιτσαρία. Είχαν μάλιστα και κάποια μικρά κουπόνια που έπαιρνες με κάθε πίτσα και που αν μάζευες δώδεκα απ' αυτά, είχες μια πίτσα δωρεάν. Έτσι, βάζοντας στον εαυτό μου αυτόν τον στρατηγικό στόχο, συνδυάζοντας το τερπνόν μετά του... τερπνότερου, άρχισα να παίρνω πίτσες (απ' ό, τι μάλιστα θυμάμαι δεν υπήρχε τότε ντελίβερι, πήγαινες ο ίδιος και περίμενες εκεί) και να μαζεύω κουπόνια. Κάποια ωραία στιγμή, έχοντας φάει δώδεκα πίτσες (όχι όλες μαζί, είπαμε!), πήρα περήφανος στο χέρι τα κουπόνια μου και πέρασα καμαρωτός το κατώφλι της πιτσαρίας, ένα απόγευμα, για να πάρω την δωρεάν πίτσα που δικαιούμουν. Μου φαινόταν σαν ένα πολύ σημαντικό επίτευγμα, ότι μέσα από συστηματική και επίμονη προσπάθεια (καλά δεν κακοπέρασα τόσο για να 'μαι ειλικρινής, πίτσες έτρωγα), είχα καταφέρει το μέχρι τότε, μέχρι εκείνη τη στιγμή, μέχρι εκείνη την εποχή, ακατόρθωτο: να αποκτήσω μια δωρεάν πίτσα. Και, βλέποντας δίπλα μου την πίτσα που έλεγα στην αρχή, με την οποία μου ήρθε και ένα δωρεάν αναψυκτικό (με άλλες έρχεται μια δεύτερη δωρεάν), σκέφτομαι πόσο πιο εύκολα αποκτάς σήμερα, σε αντίθεση με τότε, μια δωρεάν πίτσα. Αυτή η αλλαγή ειν' ένα απ' αυτά τα μικρά που έλεγα, που μου μοιάζουν να σηματοδοτούν το πέρασμα από μια εποχή σε μιαν άλλη. Θα 'ρθουν κι άλλα.

Μετά τα notes...

Εν αρχή ην ο Λόγος. Μετά ήρθαν τα τηλέφωνα. Μετά τα τηλέφωνα, τα ασύρματα τηλέφωνα. Μετά τα ασύρματα τηλέφωνα, τα κινητά. Μετά τα κινητά, τα smartphones. Μετά τα smartphones, οι ταμπλέτες. Μετά τις ταμπλέτες, ήρθαν τα notes (βλέπετε ένα στη φωτογραφία). Τι είναι τα notes; Μια νέα κατηγορία φορητών συσκευών, που συνδυάζουν τις δυνατότητες και τις λειτουργίες των smartphones και των υπολογιστών tablet. Και, πιο συγκεκριμένα, η Samsung παρουσίασε τη συσκευή Samsung Galaxy Note, η οποία διαθέτει οθόνη 5,3 ιντσών και έχει πλήρεις δυνατότητες ενός τηλεφώνου, συνδυάζοντας και τις λειτουργίες μιας ταμπλέτας. Η συσκευή έχει και οθόνη αφής στην οποία ο χρήστης μπορεί να κρατήσει σημειώσεις, χρησιμοποιώντας ένα ειδικό πενάκι. Αποτελεί, όπως καταλαβαίνετε, την απολύτως τελευταία λέξη στην ‘έξυπνη’ επικοινωνία. Και, εύλογα θα αναρωτηθεί κανείς, τι τελειότερο θα μπορούσε να ακολουθήσει. Τα notes φαίνονται να τα έχουν όλα. Και όμως, ξέρω μια συσκευή, νομίζω ‘εξυπνότερη’, που μπορεί να κάνει όσα η καινούργια δημιουργία της Samsung και πολλά περισσότερα. Καταρχάς δεν χρειάζεσαι οθόνη. Έχεις τις πλήρεις δυνατότητες ενός τηλεφώνου αλλά με πολύ αμεσότερο και δυνατότερο ήχο. Διαθέτει όλες τις λειτουργίες μιας συνηθισμένης ταμπλέτας και πολλές περισσότερες. Και αν θέλει ο χρήστης να κρατήσει σημειώσεις, δεν χρειάζεται οθόνη αφής με ειδικό πενάκι, μιας και η συσκευή έχει απεριόριστες δυνατότητες απομνημόνευσης (αλλά και επεξεργασίας!) ακόμα και των πιο πολύπλοκων, ετερόκλητων πληροφοριών. Και το καλύτερο; Μέσα απ' όλα αυτά τα καταπληκτικά, χρήστης και συσκευή γίνονται, κυριολεκτικά, ένα. Πώς λέγεται η συσκευή; Η επικρατέστερη ονομασία της στην αγορά είναι anthropos και κυκλοφορεί εδώ και μερικές χιλιάδες χρόνια. Δοκιμάστε την. Θα την βρείτε δωρεάν έξω από καταστήματα τεχνολογίας να χαζεύει notes.