Τι κοινό έχουν Ομπάμα, Σαρκοζί και… Άδωνις Γεωργιάδης;

H απάντηση χωρά σε μια μόνο λέξη: storytelling – στα ελληνικά, η τέχνη της αφήγησης. Και οι τρεις έχουν αποδειχτεί μάστορες στην πανάρχαια αυτή τέχνη, την οποία, όπως εξηγεί σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη ο Κριστιάν Σαλμόν, συγγραφέας του ομώνυμου βιβλίου, χρησιμοποιούν επικοινωνιολόγοι και πολιτικοί για να μας… παραμυθιάζουν. Ως γνωστόν, οι πολίτες σήμερα αντιμετωπίζουμε τους πολιτικούς με κυνισμό, γιατί τους νιώθουμε μακριά μας. Έχουμε την πεποίθηση ότι οι πολιτικοί κατοικούν σε γυάλινους πύργους από τους οποίους εκτοξεύουν συνθήματα, υποσχέσεις, ευχολόγια. Η τέχνη της αφήγησης προσφέρεται για να γεφυρωθεί με ιδανικό τρόπο αυτό το χάσμα μεταξύ πολιτών και πολιτικών. Επιπλέον, κατακλυζόμαστε καθημερινά από πληθώρα μηνυμάτων που μεταδίδονται αδιάκοπα από περιοδικά, εφημερίδες, ραδιόφωνο, τηλεόραση και internet, ελάχιστα από τα οποία θα φτάσουν στους τελικούς αποδέκτες τους. Ποια θα τα καταφέρουν; Αυτά που δεν απευθύνονται στη λογική, αλλά στο συναίσθημα και στην καρδιά. Αφηγούμενοι λοιπόν ιστορίες όχι μόνο βρίσκουν, οι σύγχρονοι πολιτικοί, τους αποδέκτες τους ψηφοφόρους αλλά καταφέρνουν κάτι ακόμη δυσκολότερο σε μια εποχή που τα ΜΜΕ συνεχώς πληθαίνουν, με την κάλυψη της επικαιρότητας να ακολουθεί ολοένα ταχύτερους ρυθμούς: αποκτούν τον έλεγχο της ημερήσιας διάταξης – της ατζέντας – των παντοδύναμων ΜΜΕ. Η αφήγηση ως στρατηγική πολιτικής επικοινωνίας έχει δυο μορφές:

Πρώτον, μπορεί να πάρει τη μορφή διήγησης, σε δημόσιες εμφανίσεις ή συνεντεύξεις ενός πολιτικού κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του καμπάνιας ιστοριών απλών, καθημερινών ανθρώπων. Αυτό ακριβώς έκανε και ο Ομπάμα με μεγάλη μαεστρία στην προεκλογική κούρσα του για τον Λευκό Οίκο. Σχεδόν σε κάθε του δημόσια εμφάνιση διηγούνταν, με τα ονόματά τους, πότε την ιστορία ενός εργάτη από το Κεντάκι, πότε μιας εργαζόμενης μητέρας από το Νέο Μεξικό, πότε μιας φτωχής συνταξιούχου από το Οχάιο και πολλές άλλες ιστορίες πραγματικών, συγκεκριμένων ανθρώπων. Στήνοντας την προεκλογική του καμπάνια με τέτοιες ιστορίες έδειξε με τον πιο πειστικό τρόπο ότι βρίσκεται κοντά στους απλούς πολίτες, ότι γνωρίζει εκ των έσω και αφουγκράζεται τα προβλήματα και τις ανάγκες τους. Με τα γνωστά σαρωτικά αποτελέσματα στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές.

Δεύτερον, το storytelling μπορεί να σημαίνει αφηγηματοποίηση περιόδων της ζωής του πολιτικού, τη μετατροπή τους δηλαδή σε ένα σίριαλ με το πιστό κοινό του. Αυτό ακριβώς έκανε στη Γαλλία ο Σαρκοζί με την άνοδό του, το 2007, στην προεδρία της γαλλικής Δημοκρατίας. Σκηνοθετώντας ένα σίριαλ με τον ίδιο κεντρικό πρωταγωνιστή και με επεισόδια τόσο από την προσωπική όσο και από τη δημόσια ζωή του, κατάφερε να ελέγξει την ημερήσια διάταξη όχι μόνο των γαλλικών αλλά και των διεθνών ΜΜΕ, τα οποία σχεδόν καθημερινά μεταδίδουν επεισόδια της σαπουνόπερας που ο ίδιος με το επιτελείο του επινόησαν. Πλέον, σε προεκλογικές μάχες χωρών όπως οι ΗΠΑ, για κορυφαία αξιώματα όπως αυτό του Προέδρου, νικητής στέφεται αυτός με την καλύτερη αφήγηση. Στη μάχη για το χρίσμα των Δημοκρατικών στις τελευταίες εκλογές, η αφήγηση της Χίλαρι στηριζόταν στη νοσταλγία για την εποχή των Κλίντον και τη δεκαετία του ’90, αλλά και σε μια μάτσο κεντρική ηρωίδα με εμπειρία, αντοχή, επιδεξιότητα. Αυτή η αφήγηση με την ηρωίδα της δεν κατάφεραν να συναγωνιστούν την αντίπαλη αφήγηση του Ομπάμα, που στηριζόταν στην επιθυμία για αλλαγή με ενεργό συμμετοχή του πληθυσμού των ΗΠΑ, αλλά και σε έναν κεντρικό ήρωα με θηλυκά χαρακτηριστικά όπως η χαρισματικότητα, η δυνατότητα να γοητεύει, η αναζήτηση συμβιβαστικών και όχι συγκρουσιακών λύσεων, η κομψότητα έναντι της αντοχής, η υπόσχεση για αλλαγή έναντι της εμπειρίας. Με αυτή την επιτυχημένη αφήγηση επικράτησε ο Ομπάμα και του Μακέιν στη μάχη για την προεδρία. Ο τελευταίος ενσάρκωσε τον παλαιό ήρωα πολέμου που προσέφερε θυσίες στην πατρίδα. Εν αντιθέσει, ο Ομπάμα ήταν ένας πολυπρόσωπος ήρωας. Ενσάρκωσε στο πρόσωπό του τον πανεπιστημιακό, τον ακτιβιστή, τον ιδεαλιστή, τον άνθρωπο των συμβιβασμών, και πολλούς άλλους ανομοιογενείς μεταξύ τους χαρακτήρες, πετυχαίνοντας, σαν ένας πολυεπίπεδος καθρέφτης, κάθε Αμερικανός να αναγνωρίζει τον εαυτό του σε αυτόν.

Παρακολουθώντας χθες μια συνέντευξη και του «δικού μας» Αδώνιδος Γεωργιάδη στην τηλεόραση σε μια κουτσομπολίστικη εκπομπή, στην οποία ως συνήθως μιλούσε για τη λαμπερή του συμβία Ευγενία Μανωλίδου, λύνοντας ατελείωτες απορίες κοινού και παρουσιάστριας, αντιλήφθηκα ότι έχει κι αυτός στήσει ένα σίριαλ με πρωταγωνιστές τον ίδιο και τη συμβία του. Επιτυγχάνοντας κατ' αυτόν τον τρόπο τα ελληνικά ΜΜΕ – σατιρικές ή κουτσομπολίστικες τηλεοπτικές εκπομπές, περιοδικά, εφημερίδες, blogs – να ασχολούνται, επί καθημερινής σχεδόν βάσεως, με τους δυο τους: με το αν την Ευγενία την ενοχλεί η σάτιρα που έχει ως στόχο την ίδια και τον Άδωνι, με το αν ο Άδωνις θα την παντρευτεί με ανοιχτό ή κλειστό γάμο, με το πώς συνδυάζονται οι επαγγελματικές τους ζωές στη σχέση τους και χίλια δυο άλλα trivia της καθημερινότητας του ζεύγους. Εφαρμόζει δηλαδή με μεγάλη επιτυχία, μέχρι στιγμής, τη συνταγή του storytelling. Και προβλέπω, στο μέλλον, ακόμη μεγαλύτερη εξέλιξή του προς αυτή την κατεύθυνση: αν συνεχίσει έτσι, ο storyteller Άδωνις μπορεί να φτάσει πολύ ψηλά. Kαι όχι μόνο σε τηλεθέαση...