Στην πυρά

Παρότι δε ζούμε πια σε σκοτεινές, δαιμονόπληκτες εποχές, απ' αυτές στις οποίες η αδυναμία των ανθρώπων να ερμηνεύσουν διάφορα ανεξήγητα που έβρισκαν εμπρός τους δημιουργούσε την ανάγκη για εξιλαστήρια θύματα, προκειμένου να καταπολεμηθεί το άγχος που τους προκαλούσαν τα άλυτα μυστήρια της φύσης ή της ανθρώπινης φαντασίας, κάποιες πρακτικές, βαθιά ριζωμένες εντός μας, επιβιώνουν μέχρι και σήμερα. Αποκλειστικά υπεύθυνη για την προπέρσινη πυρκαγιά της Ηλείας θεωρήθηκε λέει μια 78χρονη που έψηνε κόλλυβα. Καμία πολιτειακή ή τοπική αρχή ή υπηρεσία δε βρέθηκαν να φέρουν την παραμικρή ευθύνη για την καταστροφική πυρκαγιά, που κόστισε δεκάδες ανθρώπινες ζωές. Δε θα μου φαινόταν περίεργο αν το παραπάνω δημοσίευμα συνέχιζε λέγοντας ότι μετά την αναμενόμενη καταδίκη της, αλλά και την άρνησή της να μετανοήσει για όσα δολίως έπραξε, η 78χρονη θα τοποθετηθεί σε πυρά στην κεντρική πλατεία του Πύργου Ηλείας για να καεί ζωντανή σαν μάγισσα, μπροστά σε πλήθος αγανακτισμένων από τη συμπεριφορά της πολιτών. Θα μπορούσε μάλιστα να παρευρίσκεται για την περίσταση και κάποιος εκπρόσωπος της εκκλησίας, δίνοντάς της μια τελευταία ευκαιρία λίγο πριν ξεψυχήσει να δηλώσει την υποταγή της στον Κύριο, αποκηρύσσοντας τα όποια δαιμόνια την είχαν καταλάβει μέχρι εκείνη τη στιγμή. Με αυτό τον τρόπο θα μπορούσε να κοπάσει λιγάκι η ανησυχία, η ταραχή που προκαλεί το ανεξήγητο αυτό κακό που ακούει στο όνομα πυρκαγιές και δε μας αφήνει σε ησυχία ως χώρα τα τελευταία χρόνια. Αφήστε που με το παραδειγματικό κάψιμο μιας αποδεδειγμένα και με το νόμο μάγισσας θα συνετίζονταν και άλλες γιαγιάδες που ίσως αυτή τη στιγμή καταστρώνουν σατανικά σχέδια ψησίματος κολλύβων ή άλλων εμπρηστικών σκευασμάτων σε σκοτεινά υπόγεια. Και θα κοιμόμασταν, οι φιλήσυχοι πολίτες, πιο ήσυχοι τα βράδια.

Τηλεσυντήρηση

Σ’ αυτή τη χώρα, ως γνωστόν, ζούμε λατρεύοντας και δίνοντας προτεραιότητα στο μπετόν σε βάρος του πρασίνου, ακολουθώντας μια πολύ συγκεκριμένη, μπετονοκεντρική βιοθεωρία. Όμως εντύπωση προκαλεί η αναπαραγωγή και διαιώνιση αυτής της πανταχού παρούσας βιοθεωρίας από τηλεοπτικά κανάλια, που κατά τα άλλα κόπτονται καθημερινά και δημοσίως δια των παρουσιαστών των δελτίων ειδήσεών τους για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής μας και την αλλαγή λανθασμένων νοοτροπιών. Στις μαραθώνιες έκτακτες εκπομπές για τις πυρκαγιές των περασμένων ημερών βλέπαμε ξανά και ξανά τηλεδημοσιογράφους, περιγράφοντας τα όσα συνέβαιναν, να εστιάζουν και να αναφέρονται σε πολύ υψηλότερους τόνους ακόμα και στο ενδεχόμενο να καιγόταν ένα πιθανότατα αυθαίρετο σπίτι απ' ό, τι στην ανεπανόρθωτη καταστροφή χιλιάδων δέντρων. Και λέω ανεπανόρθωτη γιατί πολύ πιο εύκολα και γρήγορα ξαναγίνεται ένα αυθαίρετο ή ένας οικισμός αυθαίρετων - δυστυχώς - απ’ ό, τι ένα δάσος. Όμως, σ' αυτούς τους κατά τα άλλα συγκλονισμένους από την τεράστια αυτή οικολογική καταστροφή τηλεδημοσιογράφους φαινόταν πολύ τραγικότερο το να καεί μια μεζονέτα απ' ό, τι εκατοντάδες πεύκα. Και είχε πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα η περιουσία ενός ανθρώπου που πήγε και έχτισε μέσα στο δάσος καταπατώντας αδίστακτα την περιουσία όλων μας - περιουσία δική μας, των παιδιών μας, των εγγονιών μας -, δηλαδή το δάσος, απ’ ό, τι η κοινή αυτή, ανεκτίμητη περιουσία. Πώς άραγε να περιμένουμε να αλλάξει όλο αυτό το σκηνικό κυριαρχίας του οπλισμένου σκυροδέματος σε βάρος της φύσης, αλλά και κυριαρχίας του ατομικού συμφέροντος σε βάρος του συλλογικού όταν παραμένουν κραταιές τέτοιες λανθασμένες νοοτροπίες; Και όταν αναπαράγονται τόσο άκριτα, ύπουλα, εξόφθαλμα, από τους ίδιους τους υποτιθέμενους επικριτές τους;

Μαζί με τα ξερά αποζημιώνονται και τα χλωρά

Όχι μόνο ιδιοκτήτες νόμιμων κατοικιών αλλά και αυθαίρετων ζητούν να αποζημιωθούν με ό, τι προαιρείται το κράτος. Μάλιστα τις απαιτήσεις αυτές τις διατυπώνουν υποστηριζόμενοι και από τους δημάρχους – όπως ο δήμαρχος Μαραθώνα που έβλεπα πριν στην τηλεόραση – των πληγεισών περιοχών. Το σκεπτικό; Όπως εξηγούσε και ο συγκεκριμένος δήμαρχος, οι άνθρωποι αυτοί έχασαν τις περιουσίες τους και η ελληνική πολιτεία οφείλει να ξεχάσει ότι κάποτε, στο παρελθόν, πήγαν και έχτισαν όπου τους άρεσε χωρίς να υπολογίζουν τίποτα και κανέναν και να δείξει ευαισθησία απέναντί τους. Άλλωστε, όπως έλεγαν στην τηλεόραση και κάποιοι ‘καμένοι’ ιδιοκτήτες αυθαιρέτων, τόσα λεφτά πλήρωναν τόσα χρόνια από δω κι από κει για να πάρουν ρεύμα, νερό ή να βάλουν τηλέφωνο στα αυθαίρετά τους. Δε θα ’πρεπε το κράτος να αναγνωρίσει το γεγονός αυτό, τις οικονομικές τους αυτές θυσίες και να τους αποζημιώσει για το ότι όχι μόνο πήγαν πεταμένα τόσα λεφτά που έδιναν δεξιά κι αριστερά για να ‘κάνουν τη δουλειά τους’ αλλά κάηκαν και τα ίδια τα αυθαίρετα φτωχικά τους; Χαρακτηριστικά ελληνικό modus operandi αυτό, το να ρίχνουμε στο γκρεμό της λήθης όσα δε μας αρέσει να θυμόμαστε, όπως εν προκειμένω ότι πήγαμε και χτίσαμε μέσα στο δάσος και την ίδια στιγμή να ‘ποντάρουμε’ στην ευαισθησία, τη συμπόνια των άλλων προκειμένου να τη βγάλουμε καθαροί ή ακόμη και να βγούμε κερδισμένοι. Προσωπικά θεωρώ απαράδεκτο το να χτίζει κανείς όχι μόνο αυθαίρετα αλλά να το κάνει και μέσα στην καρδιά του δάσους. Kαι να έχει εν συνεχεία την απαίτηση να αποζημιωθεί αν, σε μια πυρκαγιά, μαζί με το δάσος καεί και η αυθαίρετη κατοικία του. Αλλά ευκαιρίας δοθείσης όλοι κοιτάνε να ωφεληθούν. Και ως συνήθως στη χώρα αυτή, όταν η ρουλέτα γυρίζει, όσοι προλάβουν να ποντάρουν πριν σταματήσει όλο και κάτι θα βάλουν στην τσέπη.

Αεροφωτογραφία

Αεροφωτογραφίες από τα δεκάδες χιλιάδες στρέμματα καμένων δασών δείχνουν απανθρακωμένα (πρώην) δέντρα, γη που καπνίζει ακόμα από το πέρασμα της φωτιάς, απέραντο μαύρο: μια εικόνα άσχημη, αποκρουστική. Μια αεροφωτογραφία της κοινωνίας μας, τι θα έδειχνε άραγε; Θα έδειχνε αλλεπάλληλα αλισβερίσια μεταξύ κομματανθρώπων, καναλαρχών, μεγαλοδημοσιογράφων, μεγαλοεργολάβων και άλλων ‘πατέρων του έθνους’. Θα έδειχνε γειτονιές, ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα, μικρές και μεγαλύτερες πόλεις με ανθρώπους που τρέχουν σαν μυρμήγκια από δω κι από κει καταφέρνοντας, όπως ακριβώς και τα μυρμήγκια, να μην πέφτουν ο ένας πάνω στον άλλο παρότι δεν κοιτάζονται ποτέ. Θα έδειχνε δάση ολόκληρα που όμως δεν κινδυνεύουν να καούν: όχι πευκοδάση αλλά δάση από μπετόν, εκατοντάδες χιλιάδες κακόγουστες πολυκατοικίες, μεζονέτες, βίλες σε χρώματα μουντά, αδιάφορα ή απίστευτης αισθητικής, φυστικί ή ροζ. Θα έδειχνε πολλά, πάρα πολλά λαμαρινένια καβούκια πάνω σε ρόδες να πηγαινοέρχονται αδιάκοπα, να καταλαμβάνουν κάθε διαθέσιμο χώρο όταν τους τελειώνει η άσφαλτος σκαρφαλώνοντας σε πεζοδρόμια, πεζόδρομους, πάρκα και πλατείες, όπου μπορούν να τα σύρουν οι ρόδες τους. Τα γυαλιστερά, λαμαρινένια αυτά καβούκια μοιάζουν, στην αεροφωτογραφία, περισσότερα απ’ τους ανθρώπους οι οποίοι τα χρησιμοποιούν για να κρύβονται απ’ τους άλλους μέσα σ’ αυτά, αποκτώντας ταυτόχρονα τη δύναμη να τους λιώσουν κάτω από τις ρόδες τους σαν παντοδύναμες, βενζινοκίνητες χελώνες. Θα έδειχνε, η αεροφωτογραφία της κοινωνίας μας, χιλιάδες νεαρούς και νεαρές να περνάνε τη ζωή τους ξαπλωμένοι σε υπαίθριους καναπέδες καφετεριών, συνταξιούχους - όχι αυτούς των 400 ευρώ τους άλλους, τους βολεμένους - που ζούνε απολαμβάνοντας τη ζωούλα και τα ταξιδάκια τους μη δίνοντας πλέον δεκάρα για το παρόν ή το μέλλον της κοινωνίας αυτής, τύπους βυθισμένους σε αθλητικές εφημερίδες, γονείς που κρατάνε απ’ τα χέρια ή σέρνουν καροτσάκια με υπέρβαρα, καλοταϊσμένα παιδιά, μοναχικούς τριαντάρηδες ή σαραντάρηδες που βγάζουν νωρίς το πρωί ή με το ηλιοβασίλεμα βόλτα τα σκυλιά τους. Άραγε ποια αεροφωτογραφία από τις δυο προκαλεί περισσότερη αγανάκτηση; Αυτή με τα καμένα δάση ή η άλλη;

Σα να μη συμβαίνει τίποτα

Το σαββατοκύριακο που μας πέρασε κάηκε η ανατολική Αττική. Μεγάλη η καταστροφή, ατελείωτα στρέμματα δάσους παραδόθηκαν στις φλόγες ανελέητων πυρκαγιών. Παρ’ όλα αυτά, σήμερα το πρωί στο τραμ, στο μετρό, στον ηλεκτρικό, τα πρόσωπα των ανθρώπων ίδια κι απαράλλαχτα. Τα γνωστά δεκαπεντάχρονα σαχλαμάριζαν καμαρώνοντας τα καινούργια χτενίσματα ή γυαλιά ηλίου τους. Οι συνηθισμένοι βιαστικοί νεαροί το ίδιο βιαστικοί, οι λιγότερο βιαστικές μεσόκοπες γυναίκες το ίδιο αργοκίνητες, οι υπόλοιποι ίδιοι κι αυτοί. Θυμήθηκα ότι, όπως σήμερα, έτσι και τον περασμένο τρομερό Δεκέμβρη προσπαθούσα κάθε μέρα στο μετρό, στο τραμ να διακρίνω στα πρόσωπα, στις συμπεριφορές των ανθρώπων κάποια ίχνη συγκίνησης με όσα φοβερά συνέβαιναν. Μάταια όμως. Τα ίδια ανέκφραστα βλέμματα κάθε φορά, οι συνηθισμένες αδιάφορες συμπεριφορές με περίμεναν. Μου φαίνεται ότι όπως τότε έτσι και τώρα παίζουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι ένα παιχνίδι, να μη δείξουν δημοσίως την παραμικρή αντίδραση σε όσα θλιβερά συμβαίνουν, συνεχίζοντας να ανεβοκατεβαίνουν στα βαγόνια, στις κυλιόμενες σκάλες, στις αποβάθρες σα να μη συμβαίνει τίποτα. Στο παιχνίδι αυτό φαίνεται να κερδίζει ο πιο παγερά αδιάφορος, όποιος ακόμα και μετά τη μεγαλύτερη τραγωδία δείχνει να συνεχίζει τη ζωή του ατάραχος, περιμένοντας με το ίδιο βαριεστημένο ύφος να φτάσει η ώρα να επιβιβαστεί ή να κατέβει από το βαγόνι του. Τι κερδίζει; Μα τι άλλο από το δικαίωμα να συνεχίσει να αδιαφορεί, μέχρι να πέσει μια μέρα ο ουρανός στο κεφάλι του. Σε αυτό το παιχνίδι αδιαφορίας παίζουν πολλοί παίκτες, χιλιάδες που κάθε μέρα μετακινούνται με τα ΜΜΜ της πόλης. Κάποιοι πονηροί φοράνε ακόμα και μέσα στα βαγόνια γυαλιά ηλίου, για να κρύψουν ίχνη συναισθημάτων που μπορεί να φαίνονταν χωρίς τα μαύρα γυαλιά. Οι πιο δυνατοί παίκτες όμως κοιτάζουν, χωρίς προστατευτικά γυαλιά, ίσια στο κενό, καρφώνοντας το βλέμμα τους πότε σε ένα άδειο κάθισμα, πότε σε ένα παράθυρο, πότε στα τοιχώματα του βαγονιού. Ποτέ δεν κατάλαβα πώς μπορούν να συνυπάρχουν τόσοι άνθρωποι την ίδια στιγμή σε ένα τόσο δα βαγόνι χωρίς να κοιτάζουν ο ένας τον άλλο. Αλλά εκεί ακριβώς βρίσκεται και το μυστικό του παιχνιδιού: αν αρχίζαμε να κοιτάμε ο ένας τον άλλο μπορεί και να έσπαγε το αδιαπέραστο προσωπείο μας, μπορεί ακόμα ακόμα να αλλάζαμε και μια δυο κουβέντες, παραβαίνοντας τους κανόνες του παιχνιδιού.

Εκλογολογία

- Λένε ότι μπορεί να 'χουμε πρόωρες εκλογές το φθινόπωρο.
- Τι μου λες...

Mαμά πεινάω...

Σύμφωνα με τελευταίες έρευνες τα Eλληνόπουλα, παρότι μεγαλώνουν ακολουθώντας υποτίθεται τη Μεσογειακή Διατροφή, αναδεικνύονται σε δεύτερα πιο παχύσαρκα παιδιά παγκοσμίως, μετά τα Aμερικανάκια. Άραγε πώς και γιατί γίνεται ένα παιδί παχύσαρκο; Η παχυσαρκία αποτελεί την ευθεία συνέπεια κακής διατροφής, που ξεκινά από την… κούνια. Ήδη από τη βρεφική ηλικία, πολλοί Έλληνες γονείς - μητέρες εν προκειμένω -, για να μην πολυασχολούνται, μαθαίνουν τα παιδιά τους στα μπιμπερό αντί να τα θηλάζουν, με αποτέλεσμα να βλέπουμε στους δρόμους γονείς να σέρνουν σε καροτσάκια υπέρβαρα, παραφουσκωμένα από τα γάλατα του εμπορίου βρέφη. Ο θηλασμός, παρότι θεωρείται αξεπέραστος από κάθε άποψη για τη θωράκιση της ψυχικής και σωματικής υγείας ενός μωρού, στη σεμνότυφη χώρα μας δεν συναντάται και τόσο συχνά, ούτε ενθαρρύνεται ιδιαίτερα ως πρακτική. Και υπάρχει, εν γένει, μια τάση να μην πολυφαίνεται κοινωνικά η θηλάζουσα μητέρα. Βλέπετε, παρότι σε πολλούς δημόσιους χώρους κυριαρχεί αισθητική δευτεροκλασάτου πορνό στα ντυσίματα των σύγχρονων, ‘απελευθερωμένων’ Ελληνίδων - απ’ αυτές που βλέπουμε και στα τηλεοπτικά ρεπορτάζ αυτών των ημερών από τη Μύκονο να λικνίζονται σε διάφορα beach bar γιορτάζοντας την απελευθέρωσή τους από την καταπίεση αιώνων -, το θέαμα μιας γυναίκας να θηλάζει δημοσίως εξακολουθεί να σοκάρει την κατά τα άλλα πουριτανική νεοελληνική κοινωνία. Κι έτσι, αφού καταναλώσουν πολλά λίτρα παχυντικού γάλακτος με μπιμπερό, τα παιδιά αρχίζουν να καταβροχθίζουν ‘παιδικά γεύματα’ με πλαστικά δωράκια από fast foods, σουβλάκια και πίτσες, μια και ως γνωστόν η πολυάσχολη ελληνική οικογένεια δεν έχει χρόνο για μαγειρέματα: οι βόλτες με το καινούργιο ΙΧ - παραδοσιακό και αδιαμφισβήτητο στην κυριαρχία του μέσο μετακίνησης για όλη την οικογένεια εφ’ όρου ζωής -, οι ατέλειωτες ώρες μπροστά στην τηλεόραση ή στο τηλέφωνο με γιαγιάδες και παππούδες, αυξημένες υποχρεώσεις όπως πληρωμές πιστωτικών καρτών και καταναλωτικών δανείων, επισκέψεις σε καταστήματα για ψώνια και άλλες τέτοιες προτεραιότητες δεν αφήνουν χρόνο να ασχοληθούν οι γονείς με τη διατροφή των παιδιών τους. Όπως τα παρκάρουν μπροστά στις τηλεοράσεις, τα video games, τα κινητά τους με τις ώρες για να μην τα έχουν ‘μέσα στα πόδια τους’, αρνούμενοι να ασχοληθούν ποιοτικά, σε βάθος με αυτά, έτσι τα μπουκώνουν σε ταβέρνες, fast foods, πιτσαρίες, κρεπερί, σουβλατζίδικα για να ξεμπερδεύουν στα γρήγορα και με το φαγητό τους. Άραγε γιατί όλοι αυτοί οι άνθρωποι επέλεξαν να γίνουν γονείς από τη στιγμή που δεν διέθεταν ούτε το χρόνο, ούτε τις αντοχές, ούτε την υπομονή και την όρεξη εν τέλει να αφοσιωθούν με ευσυνειδησία και συνέπεια στην ανατροφή των παιδιών τους; Με αποτέλεσμα να αποδεικνύονται οι ίδιοι ελλειμματικοί και τα παιδιά τους να υφίστανται τόσο σωματικά όσο και αναμφίβολα ψυχικά τις συνέπειες της γονικής αδιαφορίας; Ιδού μια άλυτη απορία.

Παραδομένοι στην παράδοση

Μιλώντας για την Αγγλία, θυμήθηκα και τα poppies. Τι είναι τα poppies; Είναι κάτι πλαστικές παπαρουνίτσες που φοράνε οι Άγγλοι στο πέτο κάθε φθινόπωρο, εκεί γύρω στο Νοέμβριο, ενθυμούμενοι τους νεκρούς των δυο Παγκοσμίων Πολέμων. Είναι μια παράδοση που συνεχίζεται αδιάκοπα, συνδέοντας νοητά τις νέες γενιές με τις παλιότερες μέσα από την κοινή τους ευαισθητοποίηση για όσους χάθηκαν στα πεδία των μαχών, υπενθυμίζοντας στους νεότερους πόσο κόστισε σε ανθρώπινο αίμα η σημερινή τους ευημερία. Με αφορμή τα poppies σκέφτομαι και τις διάφορες ελληνικές παραδόσεις, που, ιδίως στην επαρχία – αλλά και στις αθηναϊκές γειτονιές, αν σκάψει κανείς κάτω από την επιφάνεια του απρόσωπου, σύγχρονου lifestyle – τηρούνται ευλαβικά: από παραδοσιακές μαγειρικές μέχρι παραδοσιακές στολές, από παραδοσιακά τραγούδια μέχρι κάθε είδους δραστηριότητες, επαγγέλματα, χόμπι, συνήθειες, ήθη και έθιμα που επιβιώνουν κατά… παράδοση, σε κλειστές επαρχιακές μικροκοινωνίες ανά την Ελλάδα που ζουν σε στενή σχέση με το παρελθόν τους. Και σκέφτομαι ότι όταν μια κοινωνία αντιμετωπίζει ένα προβληματικό παρόν, όταν βλέπει το μέλλον της ακόμα πιο αβέβαιο και θολό, τόσο περισσότερο προσηλώνεται στο παρελθόν της, τόσο γαντζώνεται από τα περασμένα της μεγαλεία, τόσο τιμά και αφιερώνεται στις παραδόσεις της και τη σχολαστική τήρησή τους. Νομίζω ότι στην Ελλάδα αυτό συμβαίνει σε τέτοιο βαθμό που ο τρόπος ζωής σε πολλές επαρχιακές μικροκοινωνίες θα μπορούσε να ονομαστεί παρελθοκεντρικός, από τη στιγμή που το κέντρο βάρους των ενδιαφερόντων, των επιδιώξεων, των φιλοδοξιών τους βρίσκεται σταθερά στο παρελθόν, από την ώρα που το βλέμμα τους παραμένει στραμμένο εκεί. Και δε λέω, καλές οι παραδόσεις και η συνέχισή τους, αλλά μήπως θα έπρεπε να αντιμετωπίζουμε με ανάλογη σοβαρότητα και σεβασμό όχι μόνο το παρελθόν, αλλά το παρόν και το μέλλον μας; Μήπως η περιφρόνηση, ο παραγκωνισμός του παρόντος για χάρη ενός γιγαντωμένου παρελθόντος δεν οδηγεί παρά σε μια στείρα, άγονη σχέση μαζί του; Καλός ο σεβασμός στους νεκρούς δε λέω και σχετικά εύκολος ως καθήκον μια και ως νεκροί δεν έχουν και ιδιαίτερες απαιτήσεις, μήπως όμως οφείλουμε και σεβασμό στους ζώντες και ιδίως τους νέους; Όταν τους αποστερούμε από ευκαιρίες να καινοτομήσουν, να αναδειχθούν με τις ικανότητές τους, να δημιουργήσουν, να εργαστούν με όρεξη και αξιοπρέπεια, να ζήσουν σε μια κοινωνία όχι ραχατλίδικη αλλά υγιή, φοβάμαι ότι δεν τους τιμούμε και πολύ. Στην Αγγλία τα poppies μοιάζουν να αποτελούν μια υγιή παρένθεση μνήμης σε μια κοινωνία δυναμική, που κοιτάζει μπροστά με αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία, πατώντας γερά στα πόδια της. Στην Ελλάδα αντιθέτως η παρένθεση αυτή που λέγεται παράδοση έχει διογκωθεί, καταπίνοντας και καταπνίγοντας με την αυταρχική της παρουσία δυνατότητες, ευκαιρίες, οραματισμούς. Αν θέλουμε να βγούμε από το σημερινό μας τέλμα καλό θα ήταν νομίζω να δοκιμάσουμε να απαγκιστρωθούμε από το καταφύγιο που λέγεται παρελθόν, να απογαλακτιστούμε από τους ένδοξους προγόνους, να τολμήσουμε να κοιτάξουμε το παρόν μας κατάματα, δίχως ωραιοποιήσεις και υπεκφυγές. Μπορούμε;

Los malakitos

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες χρονιές της ζωής μου ήταν αυτή που πέρασα σε ένα αγγλικό πανεπιστήμιο κατά τη διάρκεια ενός μεταπτυχιακού. Ο καθημερινός συγχρωτισμός με ανθρώπους από άλλες κουλτούρες και διαφορετικούς πολιτισμούς - το πανεπιστήμιο συγκέντρωνε ανθρώπους από κάθε γωνιά της γης - ανοίγει τα μάτια όσο λίγα άλλα πράγματα στη ζωή αυτή. Και μας μαθαίνει νομίζω πολλά, τόσο για τους άλλους όσο και για εμάς. Όπως και τα υπόλοιπα χρόνια που έμεινα στην Αγγλία για το διδακτορικό μου, απέφευγα όπως ο διάολος το λιβάνι τη ‘Greek Society’, αρπάζοντας όποια ευκαιρία δινόταν για φιλίες ή απλές γνωριμίες με ανθρώπους που ήξερα ότι δύσκολα θα ξανασυναντούσα ποτέ στη ζωή μου. Πώς με αντιμετώπιζαν; Τις περισσότερες φορές, όταν έλεγα ότι έρχομαι από την Ελλάδα, έβλεπα ένα χαμόγελο ευγενείας στα πρόσωπα των συνομιλητών μου. Κι αυτό γιατί είτε δεν την πολυήξεραν - αντίθετα απ’ ό, τι πιστεύουμε, η σύγχρονη Ελλάδα, σε αντίθεση με τη διάσημη Αρχαία, δεν είναι και τόσο γνωστή ως χώρα διεθνώς - είτε αν την ήξεραν, δεν είχαν ακούσει και τα καλύτερα. Γνώρισα παιδιά από τη Σιγκαπούρη, την Ταϊβάν, το Μεξικό, τη Χιλή, την Αργεντινή, τον Καναδά, τη Δανία, την Κολομβία, τη Μαλαισία, τη Γαλλία, τη Ρωσία, το Βέλγιο, τη Νότιο Κορέα και διάφορες άλλες χώρες. Όλοι ανεξαιρέτως ήταν γελαστοί, έτοιμοι να ρίξουν τα πολιτιστικά τείχη που μας χώριζαν για να ανταλλάξουμε απόψεις, να γνωρίσουμε ο ένας καλύτερα την κουλτούρα του άλλου, να γελάσουμε, να αυτοσαρκαστούμε. Όλοι πλην των Ελλήνων. Δυστυχώς, όσα χρόνια πέρασα στο πανεπιστήμιο διαπίστωσα ότι αρκετοί συμπατριώτες μας μιλούσαν κοροϊδευτικά για τους άλλους λαούς, με υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς ή βάσει στερεοτύπων που κουβαλούσαν και δεν αποχωρίζονταν. Δεν έδειχναν την παραμικρή διάθεση να αφήσουν τους εαυτούς τους να πάρουν έστω μια μυρωδιά από τις άλλες κουλτούρες, ανεπηρέαστοι από φοβίες και προκαταλήψεις. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ένα Χιλιανό φίλο, που αποκαλούσε τους Έλληνες φοιτητές του πανεπιστημίου ‘λος μαλακίτος’, από τις πολλές φορές που περνώντας δίπλα από τις κλειστές παρέες τους είχε ακούσει την εθνική μας λέξη. Κι αυτή ήταν η μαύρη αλήθεια, ότι στη συντριπτική πλειοψηφία τους τόσο οι προπτυχιακοί - ιδίως αυτοί - όσο και οι μεταπτυχιακοί Έλληνες φοιτητές έκαναν παρέα μόνο μεταξύ τους, σε αποκλειστικά ελληνόφωνες παρέες, στις οποίες ο ένας απευθυνόταν στον άλλο με τη λέξη αυτή. Έκαναν δηλαδή ό, τι μπορούσαν για να νιώθουν σαν στο… σπίτι τους στη μακρινή Αγγλία, προσπαθώντας να μην αλλάξουν στο παραμικρό τις συνήθειές τους. Τα παιδιά, οι νέοι αυτοί πήγαιναν εν ολίγοις στο εξωτερικό για να σπουδάσουν και να ανοίξουν υποτίθεται λίγο τους ορίζοντές τους και γύριζαν πίσω στην Ελλάδα ίδιοι και… χειρότεροι. Γιατί χειρότεροι; Διότι επιστρέφοντας είχαν επιπλέον την έπαρση, την πόζα του κοσμογυρισμένου, αυτού που πήγε στα ξένα, τους έδειξε εκεί στα εξωτερικά τι σημαίνει ελληνική μαγκιά και γύρισε στην Ελλαδάρα του θριαμβευτής. Ή κάπως έτσι, αν κρίνω από τις φάτσες τους και τη συμπεριφορά τους όποτε τους πετύχαινα στις πτήσεις της επιστροφής ή όποτε εξακολουθώ να πέφτω πάνω τους στην κοινή μας πατρίδα.

Στον πεζόδρομο

Ο δρόμος μπροστά από το σπίτι που μένω εδώ και αρκετά χρόνια στη Θεσσαλονίκη είναι πεζόδρομος. Στην είσοδό του υπάρχει ένα μεγάλο απαγορευτικό - αρχικά ήταν δυο, αλλά το ένα κάποιος το ξερίζωσε - μαζί με το χαρακτηριστικό γαλαζωπό σήμα του πεζόδρομου. Παρ’ όλα αυτά και παρότι ο δρόμος δεν είναι καθόλου κεντρικός κάθε μέρα περνάνε απ’ αυτόν φορτηγά, μηχανάκια, τρίκυκλα, ΙΧ με οδηγούς που έχουν κρεμασμένο το χέρι από το ανοιχτό παράθυρο (πάνω απ’ όλα η ‘άνεση’, βλέπετε). Ακόμη και τώρα, όσο γράφω αυτό το ποστ περνάει και ξαναπερνάει ένα ΙΧ με κάποιον που διάλεξε τον πεζόδρομο για να μάθει οδήγηση. Ξέχασα να πω ότι στις πολυκατοικίες του πεζόδρομου κατοικούν σχεδόν αποκλειστικά νέες οικογένειες με πολύ μικρά παιδιά, που τρέχουν με ποδηλατάκια όλη μέρα ή παίζουν κρυφτό, τα μεγαλύτερα. Εκτός από εμένα κι έναν ακόμη ‘γραφικό’ - ένα λαϊκό παιδί, που δεν χαρίζεται σε κάτι τέτοια - οι υπόλοιποι γείτονες ποτέ δεν έχουν αντιδράσει στο θέαμα των αυτοκινήτων που, αγνοώντας τα σχετικά σήματα, περνάνε τρέχοντας μπροστά από τα σπίτια τους. Μια λανθασμένη νοοτροπία αριστοκρατικού καθωσπρεπισμού φαίνεται να τους εμποδίζει να διεκδικήσουν το στοιχειώδες δικαίωμα των ίδιων και των παιδιών τους να ζουν ανθρώπινα. Έτσι, αγνοούν επιδεικτικά ακόμη και τεράστια φορτηγά που για τον ανεφοδιασμό κοντινού σούπερ μάρκετ κάποιες φορές ακούγονται με βαριά αγκομαχητά να περνάνε, προκαλώντας τρόμο και μόνο στη σκέψη τι θα γινόταν αν ένα από τα παιδάκια που ολημερίς παίζουν βρισκόταν κοντά στις ρόδες τους. Η κατάσταση αυτή και η αδράνεια των γειτόνων επιβεβαιώνουν μια παλιότερη υποψία μου, ότι πολλές φορές ως λαός δεν διαμαρτυρόμαστε για τα αυτονόητα. Αντιθέτως, ενθαρρύνουμε με τη συμπεριφορά μας διάφορους παρανομούντες: σταματάμε ευγενικά όταν οδηγάμε για να διευκολύνουμε κάποιον που στρίβει παράνομα αντί να του δείξουμε ότι κάνει λάθος, δίνουμε ευγενικά πληροφορίες σε έναν χαμένο σε πεζόδρομο οδηγό - όπως κάνουν οι γείτονες που σας έλεγα - αντί να του υπενθυμίσουμε που βρίσκεται. Μήπως, τελικά, υπάρχει κάτι πολύ λάθος στον τρόπο που σκεφτόμαστε και λειτουργούμε οι νεοέλληνες;

Μια απαστράπτουσα αναισθησία

‘Έχουμε στοιχεία για πληρωμές από τη Siemens στα ταμεία της Νέας Δημοκρατίας’: τάδε έφη εις εκ των συνηγόρων Χριστοφοράκου από το Μόναχο. Το περίεργο θα ήταν να μη διέθεταν, ο ίδιος και ο πελάτης του, στοιχεία χρηματισμού του κυβερνώντος κόμματος από τη γερμανική πολυεθνική. Ο περίφημος πελάτης του - του οποίου η ημέρα επιστροφής στην ‘πατρίδα’ φαίνεται να πλησιάζει, παρότι αμφιβάλλω αν, ακόμα κι αν επιστρέψει, θα τον δούμε ή θα τον ακούσουμε ποτέ - έχει, λένε, καταθέσει στοιχεία σε δύο φίλους του, αγνώστων λοιπών προδιαγραφών, που εκθέτουν 12 υπουργούς και 157 βουλευτές των δύο μεγάλων κομμάτων, καταρχήν. Σα να λέμε πρώτο κόμμα στη Βουλή η… Siemens και μάλιστα με διαφορά από το δεύτερο και τρίτο. Οι αποκαλύψεις που θα μπορούσαν να γίνουν αλλά αμφίβολο αν θα γίνουν ποτέ, μια και απειλούν με οριστική κατάρρευση ένα ήδη αποσαθρωμένο πολιτικό κατεστημένο, αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο σκάνδαλο μεταπολεμικά στη χώρα αυτή, κοιτίδα ιστορικά του πολιτισμού και της δημοκρατίας και, σήμερα, λημέρι του χρηματισμού και της κομματοκρατίας. Τα χρηματικά δωράκια από το γερμανικό βιομηχανικό κολοσσό σε κομματικά στελέχη, βουλευτές, υπουργούς, έπεσαν σαν γροθιά στο στομάχι ενός λαού που με όσα ακούει και βλέπει από τη δεκαετία του ’80 και ύστερα - κλείνουμε φέτος και 20 χρόνια από το ‘βρώμικο ’89’, μην ξεχνάμε, χρονιά που εκ των υστέρων φαίνεται να έδωσε το εναρκτήριο λάκτισμα για τη διολίσθηση της πολιτικής μας ζωής στην ανυποληψία, τη μετριοκρατία, την αδιαφάνεια -, έχει αποκτήσει μια αξιοσημείωτη ανοσία και στα μεγαλύτερα ακόμη σκάνδαλα, επιδεικνύοντας μια απαστράπτουσα αναισθησία. Ακούμε για το σκάνδαλο Siemens και προτιμούμε σε μια σπασμωδική αποστροφή να πάμε για καφέ ή να δούμε μπάλα. Βλέπουμε στις ειδήσεις για τους Βατοπεδινούς και την πώληση δημόσιας περιουσίας σε μοναστήρια; Προτιμούμε να παραγγείλουμε πίτσα και να δούμε κανα dvd. Μας αιφνιδιάζουν οι αποκαλύψεις γύρω από την αυθαίρετη παραθαλάσσια βίλα του υπουργού Περιβάλλοντος και Χωροταξίας που δείχνει να σέρνει το χορό της αυθαίρετης δόμησης με το προσωπικό του παράδειγμα; Μας ενοχλούν όσα ακούγονται για διαπλοκή μεταξύ εγκληματιών, μεγαλοεργολάβων, μεγαλοαπαγωγέων και πολιτικών προσώπων; Προτιμούμε να σερφάρουμε στο ίντερνετ μπας και πέσουμε σε κανα καλό πορνοσάιτ, ανοίγουμε προφίλ στο Facebook για να κάνουμε πλασματικούς φίλους ανεβάζοντας ταυτόχρονα στο προφίλ μας φωτογραφίες από στιγμές γλεντιού, χαρούμενης λήθης για να δείξουμε με καμάρι πόσο βαθιά αδιάφοροι είμαστε απέναντι σε όλα όσα θα έπρεπε να μας απασχολούν. Στη μακρινή όχι μόνο γεωγραφικά αλλά και από άποψης ποιότητας δημοκρατίας Αγγλία παραιτήθηκε πρόσφατα μέχρι και ο Πρόεδρος της Βουλής των Kοινοτήτων λόγω αποκαλύψεων για μικροποσά με τα οποία βουλευτές πλήρωναν για προσωπικές τους ανάγκες από δημόσια χρήματα. Κάτι δηλαδή που συμβαίνει σιωπηρά αλλά αναμφίβολα στην κοιτίδα αυτή της δημοκρατίας στην οποία ζούμε επί καθημερινής βάσεως, αλλά ωχριά ως σκάνδαλο μπροστά στα εκατομμύρια με τα οποία η Siemens δωροδοκούσε επί χρόνια τους πολιτικούς μας ταγούς. Φυσικά κανείς δεν διανοήθηκε όχι να παραιτηθεί, αλλά ούτε καν να απολογηθεί για όλα αυτά. Και γιατί άλλωστε; Έχοντας απέναντί τους ένα λαό που όταν έρχεται η ώρα να ψηφίσει προτιμά να πάει για μπάνιο, που αντί να προβληματίζεται για όσα διαδραματίζονται γύρω του τρέχει με την πρώτη ευκαιρία να αγοράσει φτηνά ΙΧ, που αδιαφορεί για τη διάβρωση που υφίσταται διαρκώς βαθύτερα στην καρδιά του το πολιτικό του σύστημα προτιμώντας να χαζεύει σε μεσημεριανές τηλεοπτικές εκπομπές επαγγελματίες ασημαντολόγους που τον ενημερώνουν για τα trivia της καθημερινότητας των εγχώριων σελέμπριτις, οι δόλιοι οι πολιτικοί δεν έχουν και πολλές επιλογές. Ή μάλλον έχουν την εξής μια και μοναδική: να παίξουν το παιχνίδι της ενδοκομματικής ομερτά, της επικοινωνιακής αρλουμπολογίας, της αδράνειας και της ανακυκλώσιμης μιζέριας όπως το μαθαίνουν από τους παλιότερους, όπως παίζεται από το βρώμικο ’89 και ύστερα χωρίς διαλείμματα. Άλλωστε ποιος θα τους ελέγξει; Η Δικαιοσύνη, που βαρυφορτωμένη από όσα ανεπιθύμητα μικροσκάνδαλα ή μεγαλοσκάνδαλα η κυβέρνηση συχνά πυκνά της κάνει πάσα για να αποβάλει από πάνω της το βάρος και τη δυσοσμία τους τρέχει και δε φτάνει, ανήμπορη να διαχειριστεί τα καθαρά πολιτικά ζητήματα και ζητούμενα που της έχουν φορτωθεί; Ή ο ‘λαός’; Ο περίφημος αυτός λαός περί άλλων τυρβάζει, γυρνώντας το κεφάλι από την άλλη στη θέα της ασχήμιας που τον περιτριγυρίζει. Μέχρι πότε; Αυτό, ούτε ο ‘πολύς’ κύριος Χριστοφοράκος δεν το ξέρει.

Mια παρατημένη πόλη

Κάθε φορά που έρχομαι από την Αθήνα με το τρένο στη Θεσσαλονίκη, στην πόλη αυτή στην οποία αν και Αθηναίος ζω τα τελευταία χρόνια, εισπράττω μια εικόνα εγκατάλειψης. Μοιάζει να σα γυρίζω πίσω στο χρόνο: τα λεωφορεία που σε περιμένουν στις αφετηρίες του σιδηροδρομικού σταθμού με το που θα κατέβεις από το τρένο δεν είναι άλλα από εκείνα τα μακρόστενα, τις λεγόμενες ‘φυσαρμόνικες’, που πριν δυο-τρεις δεκαετίες θυμάμαι στην Αθήνα να διασχίζουν τη λεωφόρο Συγγρού με κατεύθυνση από τα νότια προς τα βόρεια προάστια – αν και τελευταία έχουν βγει στην κυκλοφορία και κάποια πιο καινούργια, αλλά της ίδιας αισθητικής και συνομοταξίας. Ανεβαίνοντας στο σαραβαλιασμένο λεωφορείο και διασχίζοντας την Εγνατία, έναν από τους κεντρικότερους και ταυτόχρονα ασχημότερους δρόμους της συμπρωτεύουσας, βλέπω σε στύλους της ΔΕΗ και στα προστατευτικά κιγκλιδώματα των εργοταξίων του μετρό κρεμασμένες αφίσες με ρετουσαρισμένες φωτογραφίες γερασμένων ηθοποιών και τραγουδιστών, σταρ της δεκαετίας του ’80 που όταν άρχισε να περνά η μπογιά τους στην πρωτεύουσα ανηφόρισαν προς τη νυφούλα του Θερμαϊκού που τους υποδέχτηκε με ανοιχτές αγκάλες, όπως άλλωστε κάνει με όλα τα αποφάγια της Αθήνας. Από τις ‘φυσαρμόνικες’ και τους ρετουσαρισμένους σελέμπριτις άλλων εποχών μέχρι τις διάφορες εκθέσεις ή πολιτιστικές εκδηλώσεις που όταν κλείσουν οι πύλες τους στην Αθήνα μπορεί και να ανηφορίσουν κατά τη συμπρωτεύουσα, από τους πολιτικούς που τη θυμούνται, όπως και ολόκληρη τη Βόρειο Ελλάδα κάθε Σεπτέμβρη με τη ΔΕΘ, πραγματοποιώντας σαν καταπιεσμένα παιδάκια την καθιερωμένη, ετήσια επίσκεψή τους στην παράξενη αυτή γραία θεία που ακούει στο όνομα Θεσσαλονίκη μέχρι τους ίδιους τους κατοίκους της, που μοιάζουν να έχουν εγκαταλειφθεί στη χαυνωτική αταραξία που εμπνέει μια πόλη στην οποία δε συμβαίνει τίποτα, η Θεσσαλονίκη μοιάζει να βουλιάζει, μέρα με τη μέρα, όλο και βαθύτερα στα πηχτά, σχεδόν λασπώδη νερά του Θερμαϊκού. Αν βγει κανείς βόλτα μια οιαδήποτε μέρα θα δει σε δεκάδες, εκατοντάδες καφέ με πλάσμα τηλεοράσεις ανά την πόλη που παίζουν το ίδιο, αιώνιο ποδόσφαιρο τους ίδιους βαριεστημένους τύπους, μαζεμένους από κάτω να καπνίζουν τρώγοντας γύρους ή πίνοντας φραπέδες, τις ίδιες νοικοκυρές και γριούλες στα λεωφορεία, τους ίδιους αδιάφορους, ασυμπάθιστους τύπους να καμαρώνουν στα τιμόνια των καινούργιων τους αυτοκινήτων στους κακοτράχαλους δρόμους ή ανεβασμένοι στα στραβωμένα από την πολυκαιρία πεζοδρόμια. Τα βράδια οι βόλτες συνεχίζονται, όχι από τους προαναφερθέντες αυτοκινητανθρώπους που πιθανότατα αποκοιμιούνται μπροστά στις τηλεοράσεις τους αλλά από μηχανάκια με σπασμένες εξατμίσεις, που γυρίζουν στους ήσυχους δρόμους ανενόχλητα, επιβεβαιώνοντας την ιδιόμορφη κυριαρχία τους επί των νεύρων όσων τα ακούν, ανήμποροι να αμυνθούν απέναντι σε αυτή την ηχητική τρομοκρατία. Και κάπως έτσι κυλά η καθημερινότητα εκατοντάδων, χιλιάδων ανθρώπων σε μια πόλη που λιμνάζει, που εξακολουθεί να εκλέγει ένα δήμαρχο και ένα νομάρχη που αντιπροσωπεύουν τη χυδαιότερη όψη της, που μοιάζει να έχει συμβιβαστεί με το ρόλο της φτωχής αδερφής της Αθήνας. Παρότι θα της άξιζε μια πολύ καλύτερη τύχη.

Η μεγάλη απόδραση

Σχέδιο απόδρασης πολυμελούς σπείρας που δρούσε για χρόνια ανενόχλητη εντός του πολιτικού μας συστήματος ανακαλύφθηκε τυχαία από τις διωκτικές αρχές. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες από την Ασφάλεια, το σχέδιο είχε εξυφάνει ομάδα κακοποιών με αρχηγό και ‘εγκέφαλο’ τον εικονιζόμενο Κώστα Καραμπαλή, γνωστό στην πιάτσα του εγκλήματος και ως ‘μπουχέσα’. Με τη σχεδιαζόμενη απόδραση μέσω τούνελ, στο βάθος του οποίου βρίσκονταν οι πολυπόθητες, λυτρωτικές εκλογές, η σπείρα σκόπευε να ξεφύγει από το βαρύ, δυσμενές πολιτικό κλίμα που έχει διαμορφωθεί σε βάρος της τον τελευταίο καιρό. Υπό την καθοδήγηση του ‘μπουχέσα’ εργάζονταν ακούραστα και οργανωμένα για την υλοποίηση του σχεδίου αρκετοί άλλοι σεσημασμένοι κακοποιοί, γνωστοί στις αρχές από προηγούμενες καταδίκες. Από αριστερά προς τα δεξιά βλέπουμε, στις μικρότερες φωτογραφίες, τρεις εξ αυτών: τον Αρίστο Παμπίδη, γνωστό και ως ‘νυφίτσα’ μια και φημίζεται για την πονηριά και την ευκολία με την οποία, καθ’ όλη την εγκληματική του καριέρα, ξεφεύγει από τις διωκτικές αρχές όποτε στριμώχνεται, τον Πέτρο Μπούκα, γνωστό και ως ‘γαλατά’ λόγω της λειτουργίας του εντός της σπείρας ως ανθρώπου που αναλάμβανε να φέρει σε πέρας κάθε είδους αποστολές κατά παραγγελία του ‘μπουχέσα’ και, τέλος, τον ‘σκληρό’ της ομάδας Γιώργο Μουρνταράκη, γνωστό και ως ‘παλιόφατσα’, ο οποίος αναλάμβανε ξεκαθαρίσματα λογαριασμών με αντίπαλες συμμορίες. Ασύλληπτα παραμένουν αρκετά ακόμη μέλη της σπείρας, που συμμετείχαν κι αυτά σε πλήθος εγκληματικών ενεργειών όπως ανεκπλήρωτες προεκλογικές υποσχέσεις, επικοινωνιακές τακτικές αποφυγής ευθυνών, ατολμία και αδράνεια απέναντι στα μεγάλα προβλήματα της χώρας και άλλα πολλά, σε βάρος των οποίων πρόκειται να σχηματιστεί δικογραφία από τον αρμόδιο εισαγγελέα.

Ένας κούκος που δεν έφερε την άνοιξη

Αν τον περασμένο Νοέμβριο, με τη σαρωτική νίκη του Ομπάμα, που έγινε ο πρώτος μαύρος πρόεδρος των ΗΠΑ, καταφέρνοντας ταυτόχρονα να δραστηριοποιήσει πολιτικά εκατομμύρια μέχρι τότε απαθείς ψηφοφόρους, διατυπώνονταν αμφιβολίες για το αν θα κατάφερνε να εξασφαλίσει μια δεύτερη θητεία, πολλοί θα εκπλήσσονταν. Και θα εκπλήσσονταν παρασυρμένοι πιθανότατα από τη μεγάλη δημοφιλία του στην Ευρώπη, που αποδεικνύεται μεγαλύτερη κι από τη δημοτικότητά του στην πατρίδα του, που τελευταία έχει πάρει την κατιούσα κατρακυλώντας στο 50%, το χαμηλότερο ποσοστό από την ημέρα που ανέλαβε τα καθήκοντά του. Που οφείλεται αυτή η κατηφόρα που έχουν πάρει ο Ομπάμα και η δημόσια εικόνα του στις δημοσκοπήσεις; Οφείλεται, σε πολύ μεγάλο βαθμό, στις επιχειρούμενες μεταρρυθμίσεις του στον βαριά πάσχοντα στις ΗΠΑ χώρο της υγείας και στις προσπάθειές του για δημιουργία του εθνικού συστήματος υγείας που είχε προαναγγείλει προεκλογικά. Βλέπετε, στις τελευταίες εκλογές, οι Αμερικανοί, μετά από οκτώ χρόνια Μπους ψήφισαν και με τα δυο χέρια Ομπάμα: ο σημερινός πρόεδρος τους είχε κερδίσει με το σεμνό, μετρημένο του στυλ, τον εύστοχο, διαπεραστικό του πολιτικό λόγο και την υπόσχεσή του για αλλαγή. Όμως, τα μεταρρυθμιστικά του προγράμματα αποδεικνύονται πανάκριβα και κάποιες φορές υπερβολικά ριζοσπαστικά για τους Αμερικανούς, η ανεργία στις ΗΠΑ εξακολουθεί να αυξάνεται και η οικονομία να παραμένει σε ύφεση. Επιπλέον, η αρχική γοητεία του ως προσωπικότητας φαίνεται να ξεθωριάζει, οι δημοσιογράφοι στις συναντήσεις μαζί του γίνονται πιο επιθετικοί, θέτοντάς του ενοχλητικά ερωτήματα και ο Ομπάμα αντιμετωπίζει την πρώτη μεγάλη ύφεση στη δημοτικότητά του. Θα αποδειχτεί παροδική; Ή η αρχή μιας μεγάλης κρίσης στην προεδρία του; Μήπως παραήταν ‘προχωρημένος’ ως επιλογή ηγέτη μιας υπερδύναμης σε πολλαπλή κρίση; Ο Ομπάμα πήρε, στις αξέχαστες εκείνες εκλογές του περασμένου Νοεμβρίου, το 96% των ψήφων των μαύρων των ΗΠΑ, που ψήφισαν μαζικά, το 76% των ψήφων των Ισπανόφωνων, το 68% των ψήφων των νέων σε ηλικία ανθρώπων και το 72% των ψήφων των νέων ψηφοφόρων. Θα του δώσουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι μια δεύτερη ευκαιρία αν δεν καταφέρει να αποδείξει ότι εκτός από μαύρος και καλός ομιλητής μπορεί να γίνει και καλός πρόεδρος; Αν τα μεταρρυθμιστικά του προγράμματα βουλιάξουν κάτω από το βάρος του υπερβολικού τους κόστους και μπουν στη ναφθαλίνη στην οποία αναπαύονται όλες οι μεγαλόστομες προεκλογικές υποσχέσεις; Αν ο ίδιος αποδειχτεί άκαμπτος, ανίκανος να δεχτεί την κριτική, αδύναμος απέναντι στους πολιτικούς του αντιπάλους εντός και εκτός Κογκρέσου; Δύσκολο να πει κανείς από τώρα τι μέλλει γενέσθαι. Αυτό όμως που φαίνεται αδιαμφισβήτητο είναι ότι οι μήνες του μέλιτος μεταξύ του νεοεκλεγέντος προέδρου και των ψηφοφόρων του πέρασαν ανεπιστρεπτί. Και ότι αυτή η κάμψη στη δημοτικότητά του, αν δε γίνουν οι ανάλογοι χειρισμοί για να αλλάξει η τροπή που πήραν τα πράγματα, μπορεί να αποδειχτεί κάθε άλλο παρά παροδική.

ΥΓ: Στην αφίσα που κυκλοφόρησε στο Λος Άντζελες και βλέπετε πιο πάνω, την οποία θεωρώ στην υπερβολή της ενδεικτική του πώς μπορεί να τον βλέπουν κάμποσοι συμπατριώτες του, ο Ομπάμα παρουσιάζεται περίπου ως προάγγελος του σοσιαλισμού στις ΗΠΑ.

Mια ιστορία χωρίς τέλος

Η ιστορία αυτή θα μπορούσε να ξεκινά από τους σταυροφόρους έξω από κινηματογράφους που προέβαλαν τον ‘Τελευταίο Πειρασμό’ του Μάρτιν Σκορσέζε πριν μια εικοσαετία. Και να συνεχίζεται με τις μαζικές συγκεντρώσεις πιστών, ενορχηστρωμένων από το μακαρίτη Χριστόδουλο, εναντίον της μη αναγραφής του θρησκεύματος στις ταυτότητες πριν λίγα χρόνια. Αλλά και με τις πρόσφατες αντιδράσεις εναντίον φιλμ του Κώστα Γαβρά που παρουσιάζει παλαιοχριστιανούς να καταστρέφουν τον Παρθενώνα. Για ποια ιστορία πρόκειται; Μα για τη νεομεσαιωνική ορθόδοξη εκκλησία μας και την ιστορία της ακούραστης, αγόγγυστης οπισθοδρόμησης που (κατα)γράφεται καθημερινά δια των εκπροσώπων της. Από την Ιερά Σύνοδο μέχρι τον παραμικρό συνοικιακό ιερέα που δεν παύει να προειδοποιεί τους ευπειθείς πιστούς για τους κινδύνους και τις παγίδες που κρύβει η σύγχρονη πραγματικότητα, σαν ένας ερασιτέχνης αλλά σεβασμιότατος κοινωνιολόγος της γειτονιάς. Αυτός κηρύσσει και αυτοί βεβαίως ακούνε, γιατί η πρώτη αυτή ύλη του νεοελληνικού φαντασιακού που λέγεται παπαδοκρατία παραμένει άθικτη, αλώβητη από το πέρασμα των χρόνων, των δεκαετιών, των αιώνων. Και αντιστέκεται σθεναρά σε οτιδήποτε απειλεί τη διατήρηση του στάτους κβο, ενός στάτους κβο που περιλαμβάνει τα μπαξίσια που εισπράττουν οι ιερείς των γειτονιών για γάμους, βαφτίσια, αγιασμούς, ψευτοκοινωνιολογικά κηρύγματα από μεγαφώνων σε γιορτές, πληρωμές των ιερέων με χρήματα των φορολογούμενων πολιτών σαν να πρόκειται για δημοσίους υπαλλήλους - ή μήπως όντως πρόκειται όχι μόνο για δημοσίους υπαλλήλους αλλά για δημόσιους λειτουργούς ενός θεοκρατικού κράτους; - και άλλα πολλά, τόσο μα τόσο χαρακτηριστικά. Η ίδια ορθόδοξη εκκλησία που καταράστηκε έναν Καζαντζάκη ζητώντας την απαγόρευση των βιβλίων του και οδήγησε έναν Συκουτρή στην αυτοκτονία, αντιδρά σήμερα σε ένα φιλμάκι ενός Έλληνα σκηνοθέτη που της την έσκασε από τη Γαλλία όπου επέλεξε να ζήσει και να δημιουργήσει, βγαίνοντας εκτός της εμβέλειας του θρησκόληπτου νεοελληνικού φαντασιακού, παρουσιάζοντας κάποιες ιστορικές αλήθειες που την ενόχλησαν. Αλήθεια, εμάς μας ρώτησε ποτέ κανείς αν ενοχλούμαστε από αυτή την αναχρονιστική, σκοταδιστική δύναμη που εξακολουθεί να απλώνει ακούραστα τα πλοκάμια της σε κάθε πτυχή της ζωής μας;