Δημο(σ)κοπήσεις και «κοινή γνώμη»

Τελευταία βλέπω στις τηλεοράσεις διάφορους παραθυρικούς αγορητές να στηρίζονται, προκειμένου να διατυπώσουν επιχειρήματα, στα όσα υποτίθεται λέει η «κοινή γνώμη». Αλλά ξεχνάνε κάτι πολύ σημαντικό: το ότι «κοινή γνώμη» απλά δεν υπάρχει. Ή αν υπήρξε ποτέ, ότι υπήρξε μόνο για τους ίδιους. Η ίδια η φράση «κοινή γνώμη» συνιστά σχήμα οξύμωρο. Κάθε άνθρωπος διατηρεί τις αντιλήψεις του, τις απόψεις και τις δοξασίες του. Οι οποίες διαφέρουν από κάθε άλλου. Εφόσον βέβαια μιλάμε για ανθρώπους, όχι για πρόβατα. Η «κοινή γνώμη» ήταν ανέκαθεν ένα αντιδημοκρατικό, ισοπεδωτικό κατασκεύασμα. Ένα πολύ-εργαλείο στα στόματα όσων θα επιθυμούσαν διακαώς να μπορούν να χειρίζονται ανθρώπους σαν κοπάδια. Όσων δηλαδή δεν τους αρέσει η πολυφωνία και θα ονειρεύονταν τους εαυτούς τους βοσκούς αιγοπροβάτων. Όμως ΔΕΝ είμαστε αιγοπρόβατα, νομίζω. Όσο καιρό επικοινωνώ μέσω του blog μου διαδικτυακά με άλλους ανθρώπους, αντιλήφθηκα ότι υπάρχει αυτό ακριβώς το συναρπαστικό, απέραντο μωσαϊκό απόψεων. Η ύπαρξη του οποίου διαψεύδει κατηγορηματικά την ύπαρξη οιασδήποτε «κοινής γνώμης». Τα ίδια θα έλεγα και για διάφορες «δημοσκοπήσεις» - ή δημοκοπήσεις - που κυκλοφορούν τελευταία. Επειδή μάλιστα τυχαίνει να έχω μια εικόνα του τι σημαίνει «survey research», «δείγμα» και «sampling», διατηρώ τεράστιες επιφυλάξεις ως προς την καταγωγή και την εγκυρότητα των «δημοσκοπήσεων» που βλέπουμε στις τηλεοράσεις με χρωματιστές φετούλες και εύκολα συμπεράσματα. Κάποιοι τις ζήτησαν και κάποιοι τις έκαναν, αλλά δεν είδαμε ποτέ στην τηλεόραση ή αν είδαμε δεν προσέξαμε «λεπτομέρειες» όπως τον πληθυσμό από τον οποίο επέλεξαν το δείγμα τους, τι μέγεθος είχε το δείγμα αυτό, τις μεθόδους με τις οποίες επέλεξαν το δείγμα τους, τι ρώτησαν και με τι είδους ερωτηματολόγια. Αλλά και το αν έγιναν συνεντεύξεις τηλεφωνικές ή τι είδους και αν έλαβαν υπόψη το λεγόμενο «interview effect», δηλαδή το κατά πόσον η διατύπωση των ερωτήσεων, οι πεποιθήσεις του ερωτώντα αλλά και η υποτιθέμενη «κοινή γνώμη» επηρέασαν καθοριστικά τον ερωτώμενο. Φοβάμαι ότι αρκετές από αυτές τις «δημοσκοπήσεις» στοχεύουν όχι στο να εκφράσουν την ανύπαρκτη «κοινή γνώμη». Αλλά στο να δημιουργηθεί όσο γίνεται ένα τέτοιο τερατούργημα, να διαμορφωθεί και να κατευθυνθεί εκεί που κάποιοι, από τα τηλεπαράθυρά τους, επιθυμούν, με τη διάδοση έτοιμων, προκάτ αντιλήψεων που καταφθάνουν ζεστές στα σπίτια μας μέσω ενός ταχύτατου ντελίβερι: της τηλεόρασης.