Σκηνές του δρόμου

Σκηνή 1η: περιμένω το τραμ, στη στάση. Απέναντι ακριβώς, ένα διπλοπαρκαρισμένο αυτοκίνητο με τον οδηγό του. Ο οδηγός ανοίγει το πακέτο με τα τσιγάρα του, βγάζει το χέρι από το παράθυρο και αφήνει να του πέσει το σελοφάν από το πακέτο. Τον κοιτάζω. Με κοιτά κι αυτός, στα μάτια, αδιάφορα και αυθάδικα, σα να λέει: 'τρέχει τίποτα παλικάρι;'. Αναγκάζομαι να χαμηλώσω πρώτος τα μάτια. Έρχεται το τραμ, μπαίνω αλλά τα μάτια μου σα να κοιτάζουν ακόμα το πεταμένο σελοφάν, και σα να νιώθω ακόμη πάνω μου το γεμάτο θράσος βλέμμα του ανθρώπου αυτού.

Σκηνή 2η: σε πολυσύχναστο δρόμο της πόλης, της Αθήνας. Τα αυτοκίνητα περνάνε συνεχώς και περιμένω, πεζός, να αραιώσουν κάποια στιγμή για να περάσω. Περνάω μπροστά από κάποιο που δεν πρόλαβε να με πατήσει. Ο οδηγός του, σε έξαλλη κατάσταση που του ξέφυγα, ελαττώνει ταχύτητα και αρχίζει να με βρίζει. Αποφασίζω να ελαττώσω κι εγώ ταχύτητα στο βάδισμά μου και να του απαντήσω. Του υπενθυμίζω ότι προτεραιότητα έχουν οι πεζοί. Δεν φαίνεται να αντιλαμβάνεται τι του είπα, συνεχίζει να βρίζει και βλέποντας ότι πλέον στέκομαι και απλώς τον κοιτάζω, θυμάται ότι βιάζεται και συνεχίζει στην πορεία του.

Σκηνή 3η: στο τιμόνι, βγαίνω στον περιφερειακό της Θεσσαλονίκης με κατεύθυνση εξοχική τοποθεσία. Κατά μήκος ολόκληρης της διαδρομής, διάρκειας περίπου μιας ώρας και κάτι ψιλών, η άκρη του δρόμου, εκεί που τελειώνει η άσφαλτος κι αρχίζει η πρασινάδα, διάσπαρτη με λογιών-λογιών σκουπίδια: μπουκαλάκια, χαρτιά, πλαστικά. Νιώθω όμορφα που φεύγω απ' την πόλη αλλά με τη μόνιμη συντροφιά των σκουπιδιών η απόδραση αυτή σα να μην έγινε ποτέ: σα να έχω μείνει έγκλειστος στον τόπο των πεταμένων σκουπιδιών.

Σκηνή 4η: ξανά στο τιμόνι. Στο φανάρι, σ' ένα οποιοδήποτε φανάρι της πόλης, της Θεσσαλονίκης, περιμένω να στρίψω αριστερά. Από δεξιά έρχεται και στριμώχνεται στο εμπρός δεξί μου φτερό ένας βιαστικός, που κι αυτός αριστερά θέλει να στρίψει αλλά δε μπορεί να περιμένει στην ουρά μαζί με όλους εμάς τους υπόλοιπους. Τον κοιτάζω. Κάνει ότι δε με βλέπει, γυρνάει ελαφρά το κεφάλι του προς την άλλη πλευρά, ώστε να βλέπω μόνο το αξύριστο μάγουλό του. Ανάβει πράσινο. Για κλάσματα του δευτερολέπτου βρίσκομαι σε δίλημμα ως προς το τι να κάνω: να φανώ ευγενής στον αγενή ή να τον 'πετάξω' έξω; Αποφασίζω να τον 'πετάξω' έξω, χτυπώντας μάλιστα και κλάξον. Τα καταφέρνω, αλλά δε νιώθω καλύτερα. Μάλλον χειρότερα από πριν.

Νομίζω ότι ο πολιτισμός μιας χώρας φαίνεται από τους δρόμους της, από το πώς συμπεριφέρονται και πώς οδηγούν οι κάτοικοί της. Και φοβάμαι ότι στην Ελλάδα μάλλον παίρνουμε κακό βαθμό.

Ένας άνθρωπος για όλες τις δουλειές

Τι σχέση θα μπορούσε ποτέ να έχει ένας γλωσσολόγος με μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση; Ασφαλώς καμία. Εκτός αν λέγεται Γεώργιος Μπαμπινιώτης. Και αν έχει, μεταξύ πολλών άλλων, θητεύσει επί σειρά ετών στο πατάρι - άξιζε όμως, απ' ό,τι φάνηκε, τον επικοινωνιακό κόπο αυτό το στρίμωγμα στο πατάρι - του 'Ομιλείτε ελληνικά' ως η φωνή του ειδήμονα, του φωτεινού παντογνώστη που φωτίζει παίκτες και παρουσιάστρια σε κρίσιμες στιγμές του παιχνιδιού, φέρνοντάς τους στον δρόμο των ορθών ελληνικών. Αλλά και αν έχει συγγράψει λεξικά, τα οποία βεβαίως διαφημίζονται και μέσω internet από την Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης 'Kέντρο Λεξικολογίας' - φαντάζομαι μόνο ένας ικανότατος γλωσσολόγος θα κατάφερνε να βρει ένα τόσο άσχημο όνομα. Τα οποία λεξικά έχουν μπει σε κάθε ελληνικό σπίτι μέσω προσφορών εφημερίδων και καλού μάρκετινγκ εν γένει, παρά το ότι υπάρχει το περιεκτικότερο και αρτιότερο επιστημονικά Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών του Aριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Όμως ο κύριος Μπαμπινιώτης, μέσω της επιστήμης όχι μόνο της φιλολογίας ή της γλωσσολογίας αλλά και των δημοσίων σχέσεων - βλέπετε στη σύγχρονη Ελλάδα οι δημόσιες σχέσεις έχουν αναχθεί σε επιστήμη - κατάφερε να μπει το όνομά του στο στόμα κάθε Έλληνα ως συνώνυμο της γλωσσικής ευρυμάθειας και της επιστημοσύνης και να καθιερωθεί ως o εθνικός μας γλωσσογνώστης. Μπράβο του που τα κατάφερε. Αλλά εξακολουθώ να αναρωτιέμαι, τι σχέση μπορεί να έχει ένας γλωσσολόγος-σελέμπριτι με μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Και απάντηση δε βρίσκω.

Γιώργος Θεοτοκάς, ο σύγχρονός μας

Ξεφυλλίζω αυτές τις μέρες το Δοκίμιο για την Αμερική του Γιώργου Θεοτοκά που μόλις κυκλοφόρησε σε δεύτερη έκδοση, μετά την πρώτη του 1954, από την Εστία. Ανθεκτικές στο χρόνο οι σκέψεις του Θεοτοκά δεν άφησαν, με τη ζωντάνια τους, να τις διαβρώσει το πέρασμα μισού και πλέον αιώνα από τη νιότη τους. Διατυπωμένες σε ωραία, μεστά ελληνικά δρουν καταπραϋντικά, ανακουφιστικά στην εποχή αυτή που έχουμε ξεχάσει πόσο όμορφη μπορεί να γίνει η γλώσσα μας όταν τη μεταχειριστούμε έντεχνα. Επίκαιρη και η έκδοση αυτή των εντυπώσεων του Θεοτοκά από το ταξίδι του στην Αμερική λόγω της νωπής ακόμα εκλογής Ομπάμα, που έφερε με ωραία αφορμή αυτή τη φορά και όχι λόγω πολέμων, βομβαρδισμών και τρομοκρατικών επιθέσεων στην επικαιρότητα τις Ηνωμένες Πολιτείες και την εντυπωσιακά σφριγηλή και δυναμική, για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, δημοκρατία τους. Το δημοκρατικό πνεύμα που εμπνέει και κατευθύνει την αμερικανική ζωή και ιστορία δεν είναι δυσκολονόητο, μας λέει ο Θεοτοκάς. Οι ιδέες στις οποίες αναλύεται μας είναι πολύ οικείες∙ ίσως μάλιστα να μας δίνουν και μιαν εντύπωση κοινοτοπίας. Συχνά, μέσα στις ευρωπαϊκές αναστατώσεις του 20ου αιώνα, μπορεί να φάνηκαν, σε πολλούς από μας, ξεπερασμένες ή ανεδαφικές. Η αξία τους δε βρίσκεται στην πρωτοτυπία, αλλά στο σφρίγος που τις γεμίζει στην Αμερική, στην αμάραντη νιότη που ζουν εκεί και που κάνει το κουρασμένο μυαλό του Ευρωπαίου να συλλογίζεται κάποτε ότι ίσως οι ιδέες να εξακολουθούν να έχουν δίκιο κι ίσως οι πραγματικότητες της σύγχρονης Ευρώπης να έχουν άδικο. Με αυτά τα λόγια ο Θεοτοκάς νομίζω μας βοηθά, μας οδηγεί να κατανοήσουμε, να αντιληφθούμε πιο στέρεα το πώς αλλά και το γιατί οι Ηνωμένες Πολιτείες μπόρεσαν και πέρασαν, εν μια νυκτί, από έναν Μπους σε έναν Ομπάμα, από την απελπισία στην ελπίδα, από τη βαθιά συντήρηση στην τολμηρή αλλαγή.

O Θεοτοκάς μιλά και για τους ελληνοαμερικανούς, γενιές και γενιές Ελλήνων που μπάρκαραν μια μέρα για την άλλη άκρη του Ατλαντικού, θυμίζοντάς μου τα πρόσφατα ρεπορτάζ των εφημερίδων για τους πεντακόσιες πενήντα χιλιάδες Έλληνες που λέγεται ότι εγκατέλειψαν την Ελλάδα την τελευταία δεκαετία. Πολλοί αναρωτιούνται, σήμερα, αν η μαζική μετανάστευση των Ελλήνων στις Ενωμένες Πολιτείες ωφέλησε την Ελλάδα ή τη ζημίωσε ξεκινά να λέει ο Θεοτοκάς. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τη στέρησε από ένα πολύτιμο ποσοστό του πληθυσμού της, που το αποτελούσαν νέοι άνθρωποι, γεροί κατά το μεγαλύτερο μέρος και, όπως αποδείχτηκε, δραστήριοι, φιλόπονοι, άξιοι και τίμιοι. Είταν όμως ικανή η Ελλάδα των αρχών του 20ου αιώνα να τους δώσει τα μέσα να προκόψουν και να ωφεληθεί κι αυτή από το μόχθο τους; Αυτό το τελευταίο, μελαγχολικό ερώτημα όπως ακριβώς το διατύπωσε ο Θεοτοκάς νομίζω ότι βασανίζει και τη σημερινή Ελλάδα, των αρχών του 21ου αιώνα, όπως βασάνιζε και την Ελλάδα των αρχών ή των μέσων του 20ου, κι ας έχει μεσολαβήσει τόσος καιρός από τότε.

Για να μη σας τα πολυλογώ αν και ειλικρινά θα το άξιζε ο συγγραφέας αυτού του ποστ, σας συνιστώ να πάρετε κι εσείς τη δική σας γεύση από τις ταξιδιωτικές διηγήσεις του μεγάλου αυτού εκπροσώπου της περίφημης γενιάς του '30, της πρώτης και τελευταίας πραγματικά σπουδαίας γενιάς Ελλήνων διανοουμένων, ποιητών και πεζογράφων. Θα σας ταξιδέψει στο χρόνο, σε μια εποχή πνευματικών ζυμώσεων, ζωντανής πνευματικής ζωής και γνήσιων αναζητήσεων, στην εποχή που ζούσαν και δημιουργούσαν πολιτισμό άνθρωποι όπως ο Θεοτοκάς.

Κύριε Μεϊμαράκη μην ξεχάσετε την πιστωτική σας

Ξεφυλλίζοντας ή μάλλον ξεκοκαλίζοντας ΤΟ ΒΗΜΑ χθες το απόγευμα στο ιντερσίτι από Θεσσαλονίκη προς Αθήνα - ένα από τα πλεονεκτήματα της πρώτης θέσης, σου προσφέρεται και εφημερίδα - έπεσα πάνω σε μια ενδιαφέρουσα νομίζω επισήμανση του Διόδωρου Κυψελιώτη. Πριν προχωρήσω στην επισήμανση, υπενθυμίζω ότι αυτές τις μέρες διεξάγεται ο περιβόητος δημόσιος διάλογος μεταξύ πολιτικών αρχηγών και κομμάτων για την Παιδεία, ένα από τα μεγάλα προβλήματα της οποίας αποτελεί και η χαμηλή χρηματοδότηση, συνεπεία της οποίας είμαστε πλέον τελευταίοι στην ΕΕ των 27 σε κονδύλια για την Παιδεία. Όμως κάνει η καλή μας κυβέρνηση τσιγκουνιές στην Παιδεία; Ακόμη κι αν παραδεχτούμε ότι κάνει, κάπου αλλού αποδεικνύεται ανοιχτοχέρα. Που; Στους εξοπλισμούς. Την ίδια ώρα που συζητείται η ριγμένη του προϋπολογισμού Παιδεία, ο υπουργός Άμυνας βγαίνει για ψώνια και προαναγγέλλει αγορά φρεγατών και ελικοπτέρων από τη Γαλλία, ύψους τουλάχιστον 2,5 δισεκατομμυρίων. Βεβαίως - και έρχομαι στην επισήμανση του Διόδωρου - με τις αγορές θα ενισχυθούν οι επιχειρήσεις «έρευνας και διάσωσης», είπε ο υπουργός Αμυνας, επιχειρήσεις σαν αυτές που έγιναν από ψεύτικο τηλεφώνημα ότι στο Αγκαθονήσι βυθίστηκε πλοίο με λαθρομετανάστες, και έγινε καβγάς με τους Τούρκους, άρχισαν να πετούν αεροπλάνα, και έγραφαν μία εβδομάδα οι εφημερίδες πως μπορεί να έχουμε και «θερμό επεισόδιο». * Είναι λίγο περίεργο βέβαια πως ακριβώς 15 ημέρες πριν παραγγείλει τα όπλα ο Μεϊμαράκης κάποιος φαρσέρ μάς οδήγησε σε καβγάδες με την Τουρκία, που δικαιολογούν την αγορά των όπλων, αλλά ας το αντιπαρέλθουμε.

Και κάπου εκεί, στο 'ας το αντιπαρέλθουμε', το τρένο μου άρχισε να μπαίνει στον σταθμό Λαρίσης. Και είπα να το αντιπαρέλθω.

Ένα λουλούδι που δεν αφήνεται ν' ανθίσει

Αυτές τις μέρες διεξάγεται στη Βουλή η συζήτηση για την παιδεία. Όταν λέμε συζήτηση εννοούμε βεβαίως ελληνικού τύπου. Με φωνές, αλαλαγμούς, βρυχηθμούς, εντυπωσιοθηρικές κορώνες, αλληλοκατηγορίες, ποταμούς κροκοδείλια δάκρυα, ψηφοθηρικές υποσχέσεις, μασημένα λόγια εκεί που χρειάζονται ανοιχτές κουβέντες και τόλμη όπως στο ζήτημα του ασύλου, χρονίζουσα κώφωση απέναντι σε χρονίζοντα προβλήματα όπως η άλωση των πανεπιστημίων από τις κομματικές νεολαίες και άλλα τέτοια. ΑΝ όμως γίνονταν ποτέ στη Βουλή συζήτηση για την παιδεία, θα έπρεπε νομίζω να ξεκινήσει από δυο-τρία μεγάλα προβλήματα:

Πρώτον, από τους ανορθόγραφους πρωτοετείς των πανεπιστημίων μας, από την διαρκώς μεγαλύτερη δηλαδή κάθε χρόνο πτώση των στάνταρντς στην τριτοβάθμια και όχι μόνο εκπαίδευση. Αναζητώντας τα βαθύτερα αίτια της μορφωτικής αυτής έκπτωσης, ούτως ώστε να δούμε τι μπορεί να γίνει από σήμερα κιόλας προκειμένου τα παιδιά μας και τα παιδιά των παιδιών μας να μην εξελιχθούν σε κάφρους.

Δεύτερον, θα όφειλε να θέσει επί τάπητος το μείζον προαναφερθέν ζήτημα της κομματικοποίησης των πανεπιστημίων - που μέσω 'αυθόρμητων' καταλήψεων εξαπλώνεται εδώ και χρόνια ΚΑΙ στα σχολεία - και της εκδίωξης από αυτά των κομματικών νεολαιών, διότι δεν μπορούμε να μιλάμε για παιδεία και ταυτόχρονα να χρησιμοποιούμε αδίστακτα σχολεία και πανεπιστήμια ως φυτώρια μελλοντικών στελεχών. Αλλά και την κατάργηση - ναι, την κατάργηση ενός ξεπερασμένου θεσμού που δεν νομίζω ότι συναντάται πουθενά αλλού στην υφήλιο - του πανεπιστημιακού ασύλου, ώστε να πάψει να θυσιάζεται το μέλλον των δημόσιων πανεπιστημίων στον βωμό της διατήρησης του 'συμβολισμού' τους.

Τρίτον, θα μπορούσε να συζητηθεί και το μεγάλο πρόβλημα της παραπαιδείας, το ότι από το δημοτικό και το γυμνάσιο διαρκώς περισσότεροι μαθητές αναγκάζονται να καταφεύγουν στα ιδιαίτερα και στα φροντιστήρια και να τεθεί το μεγάλο ερώτημα: γιατί να μην επαρκεί το μάθημα του σχολείου; Φταίνε οι μαθητές που 'δεν τα παίρνουν'; Φταίνε οι διδάσκοντες; ΤI φταίει τέλος πάντων;

Αυτά νομίζω θα μπορούσαν σε πρώτη φάση να απασχολήσουν τους πατέρες και τις μητέρες του έθνους στη συζήτηση για την παιδεία - γι' αυτό το λουλούδι που δεν αφήνεται ν' ανθίσει.

Μουσεία αυταρχισμού

Τι προτείνει ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ Αλέκος Αλαβάνος στη συζήτηση στη Βουλή για την παιδεία; Τάχθηκε 'κατά της αλλαγής του νομοθετικού πλαισίου για το άσυλο', επιμένοντας 'ότι η πανεπιστημιακή κοινότητα έδειξε στις τελευταίες κινητοποιήσεις ότι μπορεί να το διαφυλάξει'. Υποστήριξε ότι 'υπάρχει μια προϋπόθεση βασική για να διαφυλαχθεί το άσυλο. Η κυβέρνηση να αγαπά το άσυλο όχι λεκτικά, αλλά να το νιώθει μέσα στην καρδιά της ότι από την εποχή της γερμανικής κατοχής, μετά της χούντας, μέσα σε αυτές τις κοιτίδες των πανεπιστημίων, αναπτύχθηκε η φλόγα της δημοκρατίας ενάντια στον αυταρχισμό. Να είναι στην καρδιά της η εικόνα του τανκ που ρίχνει την πύλη του πανεπιστημίου. Και δεύτερη προϋπόθεση είναι να σταματήσουν τα κόλπα και κάθε φορά η επιλογή του σημείου σύγκρουσης της αστυνομίας με ομάδες κουκουλοφόρων να είναι ο χώρος έξω από το πανεπιστήμιο'.

Με άλλα λόγια, τα ελληνικά πανεπιστήμια με τα μύρια όσα προβλήματά τους οφείλουν, κατά τον κύριο Αλαβάνο, να μετατραπούν και σε σύγχρονα μουσεία αυταρχισμού στα οποία θα μπορούμε, πίσω από την προστατευτική βιτρίνα του, να θαυμάσουμε τον ξεπερασμένο θεσμό του ασύλου. Αλλά και προκειμένου να μπορούν οι παλιοί αντιστασιακοί να θυμούνται, να αναπολούν την εποχή της γερμανικής κατοχής και της χούντας, τα πανεπιστήμια κατά τον κύριο Αλαβάνο οφείλουν να παραμείνουν, εν έτει 2008, πιστά στον ξεπερασμένο συμβολικό τους ρόλο ως 'κοιτίδων' στις οποίες 'αναπτύχθηκε η φλόγα της δημοκρατίας ενάντια στον αυταρχισμό'. Νομίζω ότι αρκετά μουσεία διαθέτει ήδη η Ελλάδα. Δεν χρειάζεται ΚΑΙ τα πανεπιστήμιά της να μετατραπούν σε μουσεία, σε ζωντανά σουβενίρ της αντίστασης κατά των αυταρχικών καθεστώτων που πέρασαν από αυτήν για να μπορούν κάποιοι σαν τον κύριο Αλαβάνο να ζουν το αντιστασιακό τους όνειρο. Δεν νομίζω ότι θα έπρεπε να φορτωθούν αυτόν τον - καταστρεπτικό για τα ίδια, όπως αποδείχτηκε επανειλημμένα - ρόλο. Αυτός ο ζουρλομανδύας των 'κοιτίδων' αντίστασης σε ανύπαρκτα, σήμερα, αυταρχικά καθεστώτα περασμένων εποχών πλέον ούτε τους ταιριάζει, ούτε τους αξίζει. Αλλά άντε να το αντιληφθεί αυτό ο κύριος Αλαβάνος.

Η πρώτη ομιλία του Μπαράκ Ομπάμα ως Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών

Ιδού η χθεσινή ομιλία του Μπαράκ Ομπάμα μετά την ορκωμοσία του, η πρώτη του δηλαδή ως Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών σε μια γρήγορη - αλλά όχι πρόχειρη, ελπίζω - μετάφραση. Τα συμπεράσματα όλα δικά σας:

Αγαπητοί συμπολίτες μου: στέκω σήμερα εδώ ταπεινός λόγω του έργου που έχουμε μπροστά μας, ευγνώμων για την εμπιστοσύνη που μου δείξατε, έχοντας επίγνωση των θυσιών των προγόνων μας. Ευχαριστώ τον Πρόεδρο Μπους για τις υπηρεσίες του στο έθνος μας, όπως και για τη γενναιοδωρία και την προθυμία συνεργασίας που επέδειξε καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της μετάβασης.

Σαράντα τέσσερις Αμερικανοί έχουν τώρα δώσει τον προεδρικό όρκο. Οι λέξεις του όρκου έχουν ειπωθεί εν μέσω μεγάλων κυμάτων ευημερίας αλλά και ήρεμων νερών ειρήνης. Ωστόσο, κατά καιρούς ο όρκος δίνεται καθώς μαζεύονται σύννεφα στον ουρανό και καταμεσής μαινόμενων καταιγίδων. Σε αυτές τις στιγμές, η Αμερική συνέχισε όχι απλώς χάρη στη επιδεξιότητα ή την οξυδέρκεια υψηλόβαθμων αξιωματούχων, αλλά διότι Εμείς ο Λαός παραμείναμε πιστοί στα ιδανικά των προγόνων μας και στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας.

Και έτσι έγινε. Έτσι πρέπει να γίνει και με τη σημερινή γενιά Αμερικανών.

Το ότι βρισκόμαστε καταμεσής μιας κρίσης το αντιλαμβάνονται πλέον όλοι. Το έθνος μας βρίσκεται σε πόλεμο, εναντίον ενός εκτεταμένου δικτύου βίας και μίσους. Η οικονομία μας έχει αποδυναμωθεί πολύ, συνεπεία της απληστίας και της ανευθυνότητας κάποιων αλλά και της συλλογικής μας αποτυχίας να κάνουμε δύσκολες επιλογές και να προετοιμάσουμε το έθνος για μια νέα εποχή. Σπίτια και δουλειές χάθηκαν, επιχειρήσεις έκλεισαν. Η υγειονομική μας περίθαλψη είναι πολύ ακριβή. Τα σχολεία μας απογοητεύουν πολλούς. Και κάθε μέρα αποδεικνύεται διαρκώς περισσότερο ότι οι τρόποι που χρησιμοποιούμε την ενέργεια ενισχύουν τους αντιπάλους μας και απειλούν τον πλανήτη μας.

Αυτοί είναι οι δείκτες της κρίσης, με δεδομένα και στατιστικές. Λιγότερο μετρήσιμη αλλά όχι και λιγότερο βαθιά είναι μια εξασθένιση της εμπιστοσύνης στον τόπο μας – ένας επίμονος φόβος ότι η παρακμή της Αμερικής είναι αναπόφευκτη, και ότι η επόμενη γενιά πρέπει να χαμηλώσει τις προσδοκίες της.

Σήμερα σας λέω ότι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε είναι υπαρκτές. Είναι σοβαρές και πολλές. Δεν αντιμετωπίζονται ούτε εύκολα ούτε γρήγορα. Αλλά να ξέρεις ένα πράγμα, Αμερική: θα τις αντιμετωπίσουμε.

Συγκεντρωθήκαμε σήμερα διότι επιλέξαμε την ελπίδα αντί του φόβου, την ένωση σε έναν σκοπό αντί της σύγκρουσης και της διχόνοιας.

Κηρύσσουμε σήμερα ένα τέλος στα μικροπαράπονα και στις ψεύτικες υποσχέσεις, στις αντεγκλήσεις και στα ξεφτισμένα δόγματα που για τόσο πολύ καιρό στραγγάλισαν την πολιτική μας.

Παραμένουμε ένα νέο έθνος, αλλά όπως λέει η Αγία Γραφή, ήρθε η ώρα να αφήσουμε κατά μέρος τα παιδιαρίσματα. Ήρθε η ώρα να επαναβεβαιώσουμε το ανθεκτικό μας πνεύμα, να επιλέξουμε την καλύτερή μας ιστορία, να μεταλαμπαδεύσουμε αυτό τα βαρύτιμο δώρο, αυτή την ευγενή ιδέα που περνά από γενιά σε γενιά: τη θεόσταλτη υπόσχεση ότι όλοι είναι ίσοι, ελεύθεροι και ότι όλοι δικαιούνται μια ευκαιρία να αναζητήσουν την ευτυχία.

Επαναβεβαιώνοντας τη μεγαλοσύνη του έθνους μας, αντιλαμβανόμαστε ότι η μεγαλοσύνη ποτέ δεν είναι δεδομένη. Πρέπει να κερδισθεί. Στο ταξίδι μας ποτέ δεν ακολουθήσαμε παρακαμπτήριους ή συμβιβασμούς. Δεν ήταν για λιπόψυχους, γι’ αυτούς που προτιμούν την αργία από την εργασία ή αποζητούν μόνο τις απολαύσεις του πλούτου και της δόξας. Αντιθέτως, ήταν αυτοί που ρίσκαραν, που έδρασαν, που έφτιαξαν πράγματα – κάποιοι διάσημοι αλλά πιο συχνά άνδρες και γυναίκες τους μόχθους των οποίων δεν γνωρίζουμε – που μας βοήθησαν να διασχίσουμε το μακρύ, τραχύ μονοπάτι προς την ευημερία και την ελευθερία.

Για χάρη μας, φορτώθηκαν τα λιγοστά τους υπάρχοντα και διέσχισαν ωκεανούς αναζητώντας μια νέα ζωή.

Για χάρη μας, μόχθησαν υπό άθλιες συνθήκες και αποίκησαν τη Δύση, άντεξαν τα χτυπήματα του μαστίγιου και όργωσαν τη σκληρή γη.

Για χάρη μας, πολέμησαν και πέθαναν, σε τόπους όπως το Concord και το Gettysburg, η Νορμανδία και το Khe Sanh. Ξανά και ξανά αυτοί οι άνδρες κι αυτές οι γυναίκες πάλεψαν και θυσιάστηκαν και εργάστηκαν μέχρι που πληγώθηκαν τα χέρια τους ώστε εμείς να ζήσουμε μια καλύτερη ζωή. Είδαν την Αμερική μεγαλύτερη από το άθροισμα των ατομικών μας φιλοδοξιών, σπουδαιότερη απ’ όλες τις διαφορές στην καταγωγή, στον πλούτο ή στην «φατρία».

Αυτό το ταξίδι συνεχίζουμε σήμερα. Παραμένουμε το πιο εύπορο και ισχυρό έθνος στη Γη. Οι εργαζόμενοί μας παραμένουν εξίσου παραγωγικοί με όταν ξεκίνησε αυτή η κρίση. Ο νους μας παραμένει εξίσου επινοητικός, τα αγαθά και οι υπηρεσίες μας εξίσου απαραίτητα με την περασμένη εβδομάδα, τον περασμένο μήνα ή τον περασμένο χρόνο. Οι ικανότητές μας παραμένουν αμείωτες. Όμως ο καιρός που επαναπαυόμασταν, που προστατεύαμε μικροσυμφέροντα και αναβάλλαμε τις δυσάρεστες αποφάσεις έχει οπωσδήποτε παρέλθει. Ξεκινώντας σήμερα, πρέπει να ανασκουμπωθούμε, να ξεσκουριάσουμε και να ξαναπιάσουμε δουλειά για να ανοικοδομήσουμε την Αμερική.

Διότι όπου και να κοιτάξουμε χρειάζεται δουλειά. Η κατάσταση της οικονομίας απαιτεί τολμηρή και αστραπιαία δράση, και θα δράσουμε, όχι μόνο για να δημιουργήσουμε νέες θέσεις εργασίας αλλά και για να βάλουμε νέα θεμέλια για ανάπτυξη. Θα φτιάξουμε τους δρόμους και τις γέφυρες, τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και τις ψηφιακές γραμμές που τρέφουν το εμπόριό μας και μας φέρνουν κοντά. Θα δώσουμε στις επιστήμες τη θέση που τους αξίζει, και θα χρησιμοποιήσουμε τα θαύματα της τεχνολογίας για να βελτιώσουμε την ποιότητα της υγειονομικής περίθαλψης και να μειώσουμε το κόστος της. Θα δαμάσουμε τον ήλιο και τους ανέμους και τη γη για να τροφοδοτήσουμε με καύσιμα τα αυτοκίνητά μας και να λειτουργήσουμε τα εργοστάσιά μας. Και θα αλλάξουμε ριζικά τα σχολεία και τα κολέγια και τα πανεπιστήμιά μας για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις μιας νέας εποχής. Όλα αυτά μπορούμε να τα κάνουμε. Και θα τα κάνουμε.

Υπάρχουν βεβαίως και κάποιοι που διατυπώνουν αμφιβολίες ως προς το μέγεθος των φιλοδοξιών μας, που λένε ότι το σύστημά μας δεν μπορεί να αντέξει πολλά μεγαλόπνοα σχέδια. Έχουν βραχεία μνήμη. Διότι ξέχασαν τι έχει ήδη καταφέρει αυτή η χώρα, τι μπορούν να πετύχουν οι ελεύθεροι άνθρωποι όταν η φαντασία ενώνεται σε έναν κοινό σκοπό και η ανάγκη με το θάρρος.

Αυτό που οι κυνικοί αδυνατούν να αντιληφθούν είναι ότι το έδαφος μετακινήθηκε κάτω απ’ τα πόδια τους, ότι οι ξεπερασμένες πολιτικές αντιπαραθέσεις στις οποίες αναλωθήκαμε για τόσο καιρό ανήκουν στο παρελθόν. Το ερώτημα που θέτουμε σήμερα δεν είναι αν η κυβέρνησή μας είναι πολύ μικρή ή πολύ μεγάλη, αλλά αν λειτουργεί, αν βοηθά τις οικογένειες να βρουν δουλειές με επαρκείς αποδοχές, με περίθαλψη που μπορούν να πληρώσουν, με αξιοπρεπή συνταξιοδότηση. Όπου η απάντηση είναι «ναι», σκοπεύουμε να προχωρήσουμε. Όπου η απάντηση είναι «όχι», τα προγράμματα θα τερματιστούν. Και όσοι μεταξύ μας διαχειριζόμαστε δημόσιο χρήμα θα είμαστε υπεύθυνοι να το ξοδέψουμε σοφά, να αλλάξουμε τις κακές συνήθειες και να κάνουμε τις δουλειές μας στο φως της μέρας. Διότι μόνο έτσι θα αποκαταστήσουμε τη ζωτική εμπιστοσύνη μεταξύ ενός λαού και της κυβέρνησής του.

Ούτε τίθεται το ερώτημα αν η αγορά αποτελεί δύναμη του καλού ή του κακού. Η δύναμή της να γεννά πλούτο και να διευρύνει την ελευθερία είναι απαράμιλλη, αλλά αυτή η κρίση μας υπενθύμισε ότι χωρίς ένα άγρυπνο μάτι, η αγορά μπορεί να ξεφύγει από τον έλεγχό μας και ότι ένα έθνος δεν μπορεί να ευημερεί για πολύ όταν ευνοεί μόνο τους εύπορους. Η επιτυχία της οικονομίας μας εξαρτιόταν πάντα όχι απλώς από το ύψος του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος μας, αλλά από την ευρύτητα της ευημερίας μας, από την ικανότητά μας να δώσουμε ευκαιρίες σε όλους όσους τις ήθελαν όχι από ευσπλαχνία αλλά διότι αυτή είναι η βεβαιότερη οδός προς το κοινό καλό.

Όσον αφορά στην κοινή μας άμυνα, απορρίπτουμε ως εσφαλμένη την επιλογή μεταξύ της ασφάλειάς μας από τη μια και των ιδανικών μας από την άλλη. Οι Ιδρυτές Πατέρες του έθνους μας, αντιμετωπίζοντας κινδύνους που ούτε καν μπορούμε να φανταστούμε, προσχεδίασαν έναν καταστατικό χάρτη για να εξασφαλίσουν το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα, έναν καταστατικό χάρτη που διευρύνθηκε με το αίμα γενεών. Αυτά τα ιδανικά εξακολουθούν να φωτίζουν τον κόσμο, και δεν θα τα εγκαταλείψουμε για χάρη σκοπιμοτήτων. Και έτσι όλοι οι άλλοι λαοί, όλες οι άλλες κυβερνήσεις που μας παρακολουθούν σήμερα, από τις μεγαλύτερες πρωτεύουσες μέχρι το μικρό χωριό όπου γεννήθηκε o πατέρας μου να ξέρουν ότι η Αμερική είναι φίλη κάθε έθνους και κάθε άνδρα, γυναίκας και παιδιού που επιθυμεί ένα μέλλον ειρήνης και αξιοπρέπειας, και ότι είμαστε έτοιμοι για μια ακόμη φορά να δείξουμε το δρόμο.

Θυμηθείτε ότι οι παλιότερες γενιές αντιμετώπισαν τον φασισμό και τον κομμουνισμό όχι μόνο με πυραύλους και τανκς αλλά με στέρεες συμμαχίες και πεποιθήσεις. Είχαν αντιληφθεί ότι η ισχύς μας από μόνη της δεν μπορεί να μας προστατεύσει, ούτε μας δίνει το δικαίωμα να κάνουμε ό, τι θέλουμε. Αντιθέτως, ήξεραν ότι η ισχύς μας μεγαλώνει με την συνετή χρήση της, ότι η ασφάλειά μας απορρέει από το δίκαιο των επιδιώξεών μας, τη δύναμη του παραδείγματός μας, τις αρετές της ταπεινότητας και της αυτοσυγκράτησης.

Είμαστε οι θεματοφύλακες αυτής της κληρονομιάς. Καθοδηγούμενοι για μια ακόμη φορά από αυτές τις αρχές, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτές τις νέες απειλές που απαιτούν ακόμη μεγαλύτερη προσπάθεια, συνεργασία και κατανόηση μεταξύ των εθνών. Θα αρχίσουμε να αφήνουμε υπεύθυνα το Ιράκ στον λαό του, και θα σφυρηλατήσουμε μια ειρήνη που κατακτήθηκε με κόπους στο Αφγανιστάν. Θα εργαστούμε ακούραστα με παλιούς φίλους και πρώην εχθρούς για να ελαχιστοποιήσουμε την πυρηνική απειλή και να αναχαιτίσουμε την απειλή υπερθέρμανσης του πλανήτη. Δεν θα απολογηθούμε για τον τρόπο ζωής μας, ούτε θα διστάσουμε στην υπεράσπισή του, και σε όσους επιδιώκουν να προωθήσουν τους στόχους τους προκαλώντας τρόμο και κατακρεουργώντας αθώους, τους λέμε τώρα ότι το πνεύμα μας είναι ισχυρότερο και άκαμπτο. Δεν μπορείτε να επιβιώσετε περισσότερο από εμάς. Θα σας νικήσουμε.

Διότι ξέρουμε ότι η πολυσύνθετη κληρονομιά μας είναι δύναμη, όχι αδυναμία. Είμαστε έθνος Χριστιανών και Μουσουλμάνων, Εβραίων και Ινδουιστών και άθεων. Διαμορφωνόμαστε από κάθε γλώσσα και κουλτούρα που προέρχεται από κάθε γωνιά αυτής της Γης. Και επειδή έχουμε νιώσει την πικρή γεύση του εμφυλίου πολέμου και των διαχωρισμών, και βγήκαμε από αυτό το σκοτεινό κεφάλαιο της ιστορίας μας δυνατότεροι και πιο ενωμένοι, δεν μπορούμε παρά να πιστέψουμε ότι τα παλιά μίση κάποια μέρα θα ξεπεραστούν. Ότι οι φυλετικές διαχωριστικές γραμμές σύντομα θα εξαλειφθούν. Ότι όσο μικραίνει ο κόσμος, η κοινή ανθρωπιά μας θα αποκαλυφθεί. Και ότι η Αμερική πρέπει να παίξει τον ρόλο της εισάγοντας μια νέα εποχή ειρήνης.

Στον μουσουλμανικό κόσμο λέμε: αναζητάμε έναν νέο τρόπο να προχωρήσουμε, βασισμένο στα αμοιβαία συμφέροντα και στον αμοιβαίο σεβασμό. Σε όσους ηγέτες ανά την υφήλιο επιδιώκουν να σπείρουν συγκρούσεις, ή να κατηγορήσουν τη Δύση για τα δεινά της κοινωνίας τους: να ξέρετε ότι ο λαός σας θα σας κρίνει γι’ αυτά που μπορείτε να φτιάξετε, όχι να καταστρέψετε. Σε όσους γαντζώνονται στην εξουσία μέσα από τη διαφθορά, απάτες και τη φίμωση των διαφωνούντων: να ξέρετε ότι βρίσκεστε στη λάθος πλευρά της ιστορίας. Αλλά και ότι θα σας τείνουμε χείρα φιλίας αν δείξετε πρόθυμοι να ανοίξετε τη γροθιά σας.

Στους φτωχούς λαούς: υποσχόμαστε να εργαστούμε μαζί σας για να κάνουμε τη γη σας να καρποφορήσει και να ρέει καθαρό νερό. Για να θρέψουμε ανθρώπους που λιμοκτονούν και να ταΐσουμε πεινασμένα μυαλά. Και σ’ εκείνα τα έθνη που όπως το δικό μας απολαμβάνουν σχετική αφθονία: δεν μπορούμε πλέον να εξακολουθήσουμε να αδιαφορούμε για όσους υποφέρουν πέραν των συνόρων μας, ούτε να καταναλώνουμε τους φυσικούς πόρους του πλανήτη απερίσκεπτα. Διότι ο κόσμος έχει αλλάξει, κι εμείς πρέπει να αλλάξουμε μαζί του.

Καθώς αναλογιζόμαστε το δρόμο που ανοίγεται εμπρός μας, θυμόμαστε με ταπεινή ευγνωμοσύνη τους γενναίους Αμερικανούς που αυτή τη στιγμή εκτελούν περιπολίες σε μακρινές ερήμους και βουνά στην άλλη άκρη της γης. Έχουν κάτι να μας πουν σήμερα, ακριβώς όπως οι πεσόντες ήρωες που κείτονται στο Arlington μας ψιθυρίζουν ανά τους αιώνες. Τους τιμούμε όχι μόνο διότι είναι θεματοφύλακες της ελευθερίας μας, αλλά και διότι ενσαρκώνουν το πνεύμα της προσφοράς, την προθυμία να βρουν νόημα σε κάτι μεγαλύτερο από τους ίδιους. Και αυτή τη στιγμή – μια στιγμή που θα καθορίσει μια ολόκληρη γενιά – είναι αυτό ακριβώς το πνεύμα που πρέπει να μοιραστούμε όλοι.

Γιατί, όσα και αν μπορεί και πρέπει να κάνει μια κυβέρνηση, είναι τελικά στην πίστη και στην αποφασιστικότητα του αμερικανικού λαού που στηρίζεται αυτό το έθνος. Είναι η καλοσύνη να φιλοξενηθεί ένας άγνωστος σε μια πλημμύρα, η ανιδιοτέλεια των εργατών που θα προτιμούσαν να μειωθούν οι ώρες εργασίας τους απ’ το να δουν έναν φίλο να χάνει τη δουλειά του που μας στηρίζουν στις σκοτεινότερες ώρες μας. Είναι το θάρρος του πυροσβέστη να ορμήξει σε ένα κλιμακοστάσιο γεμάτο καπνό, αλλά και η προθυμία ενός γονιού να μεγαλώσει ένα παιδί που τελικά κρίνουν τη μοίρα μας.

Οι προκλήσεις μας μπορεί να είναι καινούργιες. Τα μέσα με τα οποία τις αντιμετωπίζουμε μπορεί να είναι καινούργια. Αλλά οι αξίες από τις οποίες εξαρτάται η επιτυχία μας – σκληρή δουλειά και εντιμότητα, θάρρος και τίμιο παιχνίδι, ανεκτικότητα και περιέργεια, αφοσίωση και πατριωτισμός – είναι παλιές. Και είναι αληθινές. Αποτέλεσαν την ήρεμη δύναμη προόδου καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας μας. Αυτό που απαιτείται λοιπόν είναι μια επιστροφή σ’ αυτές τις αλήθειες. Αυτό που απαιτείται από εμάς τώρα είναι μια νέα εποχή υπευθυνότητας, η αναγνώριση από κάθε Αμερικανό ότι έχουμε καθήκοντα έναντι υμών, του έθνους μας, και του κόσμου, καθήκοντα που δεν αποδεχόμαστε απρόθυμα αλλά αντιθέτως μετά χαράς, γνωρίζοντας καλά ότι δεν υπάρχει τίποτα τόσο ικανοποιητικό για το πνεύμα, τόσο καθοριστικό για τον χαρακτήρα μας, από το να δινόμαστε ολοκληρωτικά σε ένα δύσκολο έργο.

Αυτό είναι το τίμημα και η υπόσχεση του να είσαι πολίτης.

Αυτή είναι η πηγή της αυτοπεποίθησής μας, η γνώση ότι ο Θεός μας προσκαλεί να δώσουμε σχήμα σε ένα αβέβαιο πεπρωμένο.

Αυτό είναι το νόημα της ελευθερίας και των πιστεύω μας – ο λόγος που άνδρες, γυναίκες και παιδιά κάθε φυλής και κάθε θρησκείας μπορούν να γιορτάζουν μαζί σ’ αυτόν τον θαυμάσιο χώρο, και ένας άνδρας του οποίου ο πατέρας πριν λιγότερο από εξήντα χρόνια μπορεί να μην εξυπηρετούνταν σε ένα τοπικό εστιατόριο μπορεί τώρα να στέκει εμπρός σας για να δώσει έναν πολύ ιερό όρκο.

Ας μείνει λοιπόν αυτή η ημέρα με την μνήμη, του ποιοι είμαστε και πόσο μακριά ταξιδέψαμε. Το έτος γέννησης της Αμερικής, στον πιο κρύο μήνα, μια μικρή ομάδα πατριωτών στριμώχνονταν γύρω από φωτιές που αργόσβηναν στις όχθες ενός παγωμένου ποταμού. Η πρωτεύουσα είχε εγκαταλειφθεί. Ο εχθρός προέλαυνε. Το χιόνι είχε κηλιδωθεί με αίμα. Σε μια στιγμή που η έκβαση της επανάστασής μας ήταν η πιο αμφίβολη, ο πατέρας του έθνους μας διέταξε να αναγνωστούν τα εξής λόγια στον λαό: «Ας ειπωθεί στον μελλοντικό κόσμο… ότι μέσα στο καταχείμωνο, όταν μόνο η ελπίδα και το ήθος μπορούσαν να επιβιώσουν… η πόλη και η χώρα ολόκληρη, ξεσηκωμένες από έναν κοινό κίνδυνο, έσπευσαν να [τον] αντιμετωπίσουν».

Αμερική, απέναντι στους κοινούς μας κινδύνους, σε αυτόν τον χειμώνα της δοκιμασίας μας, ας θυμηθούμε αυτές τις αιώνιες λέξεις. Με ελπίδα και ήθος, ας αψηφήσουμε για μια ακόμη φορά τα παγωμένα ρεύματα και ας υπομείνουμε τις καταιγίδες που έρχονται. Ας πουν τα παιδιά των παιδιών μας ότι όταν δοκιμαστήκαμε αρνηθήκαμε να αφήσουμε αυτό το ταξίδι να τερματιστεί, ότι δεν οπισθοχωρήσαμε ούτε κλονιστήκαμε. Και με τη ματιά μας καρφωμένη στον ορίζοντα και με τη χάρη του Θεού, μεταφέραμε το σπουδαίο δώρο της ελευθερίας και το παραδώσαμε με ασφάλεια στις μελλοντικές γενιές.

Ο πολιτισμός της πασαρέλας

Μπαίνοντας σήμερα, όπως κάθε μέρα, στο in.gr, κατευθύνθηκα στην ενότητα 'Πολιτισμός' προκειμένου να ενημερωθώ για τα πολιτιστικά δρώμενα και συμβαίνοντα στην Ελλάδα και την υφήλιο. Αμέσως, και με έκπληξη, είδα το εξής 'νέο': 'Αρμάνι εναντίον Ντόλτσε & Γκαμπάνα με αφορμή την Εβδομάδα Μόδας του Μιλάνου'. Και αναρωτήθηκα, για ποιο λόγο κάτι τέτοιο θεωρήθηκε ή θεωρείται από κάποιους ότι ανήκει στον 'Πολιτισμό'. Τι σχέση έχουν τα μαλλιοτραβήγματα μεγαλομόδιστρων με τον πολιτισμό; Και μάλιστα γιατί να καταγράφονται ως πολιτιστικό νέο από το μεγαλύτερο ειδησεογραφικό site μιας χώρας, της Ελλάδας, παγκοσμίως γνωστής - λόγω ειρωνείας της τύχης μας ή της ιστορίας - ως λίκνο του πολιτισμού; Μήπως η άνοδος της ασημαντότητας για την οποία είχε μιλήσει ο Καστοριάδης ξεκινά από τον σημερινό μας πολιτισμό, στον οποίο φαίνεται να έχει βρει - δυστυχώς - και το πιο πρόσφορο έδαφος; Μήπως η χώρα που άλλοτε αποτελούσε λίκνο του πολιτισμού έχει παραδοθεί αμαχητί στα πάσης φύσεως λικνίσματα; Από το λίκνισμα των νεαρών γυναικών που παραδίδονται στο τσιφτετέλι στα κάθε λογής διασκεδαστήρια μέχρι το λίκνισμα των λιπόσαρκων μοντέλων στις πασαρέλες, το οποίο απ' ό,τι φαίνεται περνιέται από το in.gr για πολιτισμός;

Το in.gr διεξήγαγε και ένα δημοψήφισμα, στο οποίο οι επισκέπτες του ερωτούνταν αν 'πρέπει να μπαίνουν όρια στην τέχνη'. Νομίζω ότι θα έπρεπε να διεξάγει και ένα άλλου είδους δημοψήφισμα, για το αν πρέπει να μπουν κάποια όρια στο τι θεωρείται 'πολιτιστικό' δρώμενο ή συμβάν και τι όχι από το in.gr. Σε ένα τέτοιο δημοψήφισμα θα απαντούσα οπωσδήποτε καταφατικά.

Δυο μέτρα και δυο σταθμά

Βλέπω, σε όλη Ελλάδα, διαδηλώσεις υπέρ των Παλαιστινίων και το κοινό αίσθημα εναντίον του Ισραήλ. Η λαϊκή οργή ξεχειλίζει όχι μόνο εναντίον του αλλά και εναντίον των ΗΠΑ, συμμάχου του Ισραήλ, αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά ότι σε αυτή τη χώρα ανέκαθεν αλληθωρίζαμε, αλληθωρίζουμε και μάλλον θα εξακολουθήσουμε να αλληθωρίζουμε. Αθλιότητες δεν συμβαίνουν μόνο στη Λωρίδα της Γάζας. Συμβαίνουν εδώ και χρόνια, εδώ και δεκαετίες και στη γειτονική υπερδύναμη Ρωσία όπως έχω πει και παλιότερα. Αθλιότητες όπως η βάναυση παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η ανυπαρξία ελευθερίας έκφρασης, φυλακίσεις και δολοφονίες δημοσιογράφων, η απουσία δημοκρατίας με την εκλογή διαδόχων στο θρόνο του Προέδρου χωρίς αληθινές εκλογές, η αδίστακτη εμπλοκή στα εσωτερικά γειτονικών χωρών και η στυγνή καταπίεση μειονοτήτων. Αλλά αυτές οι αθλιότητες μας αφήνουν, σε αντίθεση με τη στάση μας έναντι των ΗΠΑ και του Ισραήλ, ασυγκίνητους και αδιάφορους. Γιατί; Απλώς, διότι η Ρωσία αποτελεί «στρατηγικό μας εταίρο». Το ότι σε αυτή τη χώρα κυριαρχούν ο δεσποτισμός, η απουσία όχι μόνο δημοκρατίας αλλά και της οιασδήποτε δημοκρατικής παράδοσης, οι κάθε λογής ανελευθερίες και η παραοικονομία δεν αποτελεί για εμάς, τους «στρατηγικούς εταίρους» της Ρωσίας, ζήτημα ή στην καλύτερη περίπτωση αποτελεί ζήτημα-ταμπού. Διόλου περίεργο λοιπόν που δεν είδα ποτέ και πουθενά συλλαλητήρια για τις δολοφονίες δημοσιογράφων στη Ρωσία ούτε κανέναν να το πολυκουβεντιάζει ή να τον πολυαπασχολεί. Βλέπετε, άλλο ΗΠΑ και Ισραήλ και εντελώς άλλο Ρωσία. Όταν στη Ρωσία συμβαίνουν αγριότητες ή όταν ο Βλαντιμίρ Πούτιν διορίζει τον επόμενο Ρώσο Πρόεδρο της απολύτου επιλογής του δεν τρέχει και τίποτα. Αλλά αν οι ΗΠΑ ή οι σύμμαχοί τους κάνουν οτιδήποτε ξεσηκωμός. Και μέσα σ' αυτόν τον ξεσηκωμό γεννιούνται, ζουν και πεθαίνουν οι κάτοικοι αυτής της μικρής χώρας που λέγεται Ελλάδα και η οποία κάποτε ειπώθηκε ότι «ανήκει εις την Δύση». Σε ποια δύση όμως; Στη δύση της Ρωσίας.

H terra incognita των τηλεδημοσιογράφων

Σκέφτομαι, απ' τη μια, πόσα συλλαλητήρια πραγματοποιήθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες για τον αδικοχτυπημένο Αλέξη Γρηγορόπουλο ή για τους Παλαιστίνιους. Kαι, απ' την άλλη, πόσα συλλαλητήρια δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ για τον επίσης αδικοχτυπημένο Διαμαντή Μαντζούνη, για την Κωνσταντίνα Κούνεβα ή για τον δολοφονημένο από τη 17 Νοέμβρη Θάνο Αξαρλιάν. Συχνά-πυκνά πραγματοποιούνται συλλαλητήρια υπέρ των δύστυχων Παλαιστινίων αλλά όχι και υπέρ των δύστυχων εν Ελλάδι μεταναστών που καθημερινά χάνουν τη ζωή τους όχι στη Γάζα αλλά στην Αθήνα ή υποφέρουν τα μύρια όσα σε χέρια ντικενσιανών Ελλήνων εργοδοτών. Σε κάθε διαδήλωση θα ακουστεί το 'μπάτσοι-γουρούνια-δολοφόνοι' αλλά σε καμία δεν ακούστηκε το 'Επαναστατικέ Αγώνα-γουρούνι-δολοφόνε' ή το '17 Νοέμβρη-γουρούνια-δολοφόνοι'. Άραγε αυτό δεν προβληματίζει κανέναν από αυτούς τους δημοσιογράφους που επιδίδονται στις τηλεοράσεις σε βαρύγδουπες αναλύσεις της επικαιρότητας με περισπούδαστο ύφος; Νομίζω ότι αυτού του είδους οι προβληματισμοί αποτελούν για πολλούς τηλεδημοσιογράφους μια terra incognita: μια άγνωστη, ανεξερεύνητη και αχαρτογράφητη περιοχή στον χάρτη του μυαλού τους. Μια τρομοκρατική οργάνωση που δολοφονεί επί δεκαετίες αποτελεί γι' αυτούς απλώς κομμάτι της καθημερινότητάς μας, που δεν προκαλεί ιδιαίτερο προβληματισμό. Άλλωστε κάθε ασταθής χώρα που σέβεται τον εαυτό της διαθέτει σταθερά και μια τρομοκρατική οργάνωση. Το ίδιο και οι μετανάστες που χάνονται, αποτελούν απλώς ένα συνηθισμένο κομμάτι της ελληνικής πραγματικότητας. Ποιος τους είπε να έρθουν στην Ελλάδα αναζητώντας μια καλύτερη τύχη; Ας καθόντουσαν στο Πακιστάν και ας μας άφηναν ήσυχους. Και η παραδοσιακή ελληνική φιλοξενία; Αυτή ήταν τουριστικό σλόγκαν, αλλά αυτοί οι χαζοί την πήραν τοις μετρητοίς.

Η κοινωνία των λόμπι, των χόμπι και των διαδηλώσεων υπέρ των Παλαιστινίων

Σπεύδω με την παρούσα ανάρτηση να επανορθώσω βαρύτατο σφάλμα της προηγούμενης: θα έπρεπε να είχα πει ότι όλοι οι εν Ελλάδι διαδηλωτές - από τους φοιτητές μέχρι τους συμβασιούχους του υπουργείου Πολιτισμού και από τους αδιόριστους καθηγητές μέχρι τους οδηγούς ταξί - διαδηλώνουν κατά καιρούς υπέρ των Παλαιστινίων. Και αυτό νομίζω αποτελεί απέλπιδα προσπάθεια κανονικοποίησης της καθημερινότητάς τους εκ μέρους τους, προσπάθεια δηλαδή να ξεχάσουν τα σημαντικότατα προβλήματα και ζητήματα που παραμένουν άλυτα σε αυτή τη χώρα - κάποια τα ανέφερα στην προηγούμενη ανάρτηση - και κυρίως να ξεχάσουν την απραξία τους γύρω από αυτά, υποκρινόμενοι ότι τα έχουμε λύσει ή ότι εν πάση περιπτώσει δεν τρέχει και τίποτα και κάποια στιγμή θα λυθούν από μόνα τους, ώστε να βγουν και να διαδηλώσουν υπέρ των δύστυχων Παλαιστινίων. Και μένω να αναρωτιέμαι: υπέρ των δύστυχων νεοελλήνων ποιος θα διαδηλώσει; Πάντως όχι οι Παλαιστίνιοι, αυτοί έχουν σημαντικότερα ζητήματα να ασχοληθούν. Κι έτσι μένουμε να μην ασχολείται κανείς με τους νεοέλληνες και με τη διαρκώς επιδεινούμενη καθημερινότητά τους - ούτε καν οι ίδιοι οι νεοέλληνες, για τους οποίους προέχει η τύχη των Παλαιστινίων. Θα πουν κάποιοι, μα και σε άλλες χώρες διοργανώνονται διαδηλώσεις υπέρ των Παλαιστινίων, όπως στη Δανία. Σε αυτούς θα έλεγα ας γίνουμε πρώτα Δανία ή Ολλανδία και μετά ας πραγματοποιήσουμε όσες διαδηλώσεις υπέρ των Παλαιστινίων θέλετε. Αλλά όχι σε μια χώρα στην οποία κάθε μέρα κλείνουν δρόμοι από ανθρώπους που διαδηλώνουν για τα δικά τους κεκτημένα και κάποια στιγμή βγαίνουν όλοι μαζί να κλείσουν τους δρόμους ΚΑΙ για να (δια)δηλώσουν την αλληλεγγύη τους στους Παλαιστίνιους ίσως διότι βρίσκονται αρκετά μακριά τους ώστε να μην αναγκάζονται να μοιραστούν την ωραία τους χώρα μαζί τους. Διότι βλέπετε υποψιάζομαι και κάτι ακόμη, ότι πολλοί από αυτούς που κόπτονται δημοσίως για την τύχη των Παλαιστινίων δεν θα έβγαιναν να διαδηλώσουν για έναν Παλαιστίνιο μετανάστη και εργαζόμενο σε συνεργεία καθαριότητας που 'τιμωρήθηκε' για τη συνδικαλιστική δράση του με βιτριόλι όπως δεν βγήκαν για την Κωνσταντίνα Κούνεβα, ούτε θα χαίρονταν ιδιαιτέρως αν ένα Παλαιστίνιο παιδάκι καθόταν δίπλα στο δικό τους στο σχολείο.

Η κοινωνία των λόμπι και των χόμπι

Οι αστυνομικοί διαδηλώνουν για τους αστυνομικούς. Οι μαθητές βγαίνουν στους δρόμους για τους μαθητές. Οι Παλαιστίνιοι για τους Παλαιστίνιους. Οι συμβασιούχοι του υπουργείου Πολιτισμού για τους συμβασιούχους του υπουργείου Πολιτισμού. Οι φοιτητές για τους φοιτητές. Οι συνταξιούχοι για τους συνταξιούχους. Οι απολυμένοι του Λαναρά για τους απολυμένους του Λαναρά. Οι αδιόριστοι καθηγητές για τους αδιόριστους καθηγητές. Οι αγρότες για τους αγρότες. Οι εργαζόμενοι στην καθαριότητα για τους εργαζόμενους στην καθαριότητα. Οι οδηγοί ταξί για τους οδηγούς ταξί. Τους τελευταίους μήνες βλέπουμε να παίζεται μπροστά στα μάτια μας το τελευταίο επεισόδιο της συνεχιζόμενης πολυδιάσπασης μιας ήδη κατακερματισμένης κοινωνίας. Μιας κοινωνίας που απαρτίζεται από ιδιωτικοποιημένους ανθρώπους, εγκλωβισμένους στις ιδιωτικές τους ζωές, χωμένους στους καναπέδες τους, στα χόμπι τους και κυρίως στα λόμπι τους. Ποτέ άλλοτε νομίζω τόσοι πολλοί άνθρωποι δεν βγήκαν να διαδηλώσουν τόσο πολύ για τα δικά τους προβλήματα, τα δικά τους συμφέροντα, τα δικά τους κεκτημένα, τα δικά τους αιτήματα, τα δικά τους παράπονα, τα δικά τους ζητούμενα, τα δικά τους άλυτα ζητήματα. Και ποτέ άλλοτε τόσο πολλοί άνθρωποι δεν έδειξαν τόσο μεγάλη αδιαφορία για τόσο σημαντικά κοινά προβλήματα όπως το νέφος, η διαφθορά, ο κουτσός μας πολιτισμός, τα σακατεμένα μας πεζοδρόμια και οι βομβαρδισμένοι ελληνικοί δρόμοι, η φτηνή τηλεόραση που μας ρίχνει ακόμη πιο κάτω και τόσα άλλα. Ο Καστοριάδης είχε πει ότι ζούμε στις κοινωνίες των λόμπι και των χόμπι. Φοβάμαι ότι και η ελληνική έχει εξελιχθεί ακριβώς σε ένα τέτοιο είδος κοινωνίας, σε μια κοινωνία-χελώνα που βγάζει το κεφάλι της για να κοιτάξει γύρω μόνο όταν δεν απειλείται: μόνο όταν οι ιδιωτικοποιημένοι πολίτες της δεν νιώσουν τα κεκτημένα τους να απειλούνται. Και φοβάμαι ακόμη ότι αυτός ο κατακερματισμός, αυτή η χελωνοποίηση μας ήρθε χωρίς επιστροφή.

Παραδοσιακή ελληνική αμηχανία

Όταν πριν ένα μήνα δολοφονήθηκε ο Αλέξης Γρηγορόπουλος ακολούθησε σωρεία δηλώσεων αποτροπιασμού, οδύνης και συλλυπητηρίων στη μητέρα του από κρατικούς και κυβερνητικούς αξιωματούχους, εκπροσώπους κομμάτων και από κάθε δημόσιο πρόσωπο που θεώρησε ότι η συγκυρία προσφερόταν για τέτοιου είδους δηλώσεις. Παρομοίως, όταν πριν λίγο καιρό τραυματιζόταν βαριά από πυροβολισμούς ο νεαρός αστυνομικός Διαμαντής Μαντζούνης ξανά καταιγισμός δηλώσεων αποδοκιμασίας. Πέραν των δηλώσεων, στον διάδρομο έξω από το δωμάτιο του νοσοκομείου όπου νοσηλεύεται πηγαινοέρχονταν ο πρωθυπουργός, ο αρχιεπίσκοπος, ο υπουργός Εσωτερικών, ο υπουργός Υγείας και πλήθος άλλοι. Έξω δε από το νοσοκομείο πλήθος αστυνομικών, συνάδελφοι του άτυχου νεαρού συγκεντρώθηκαν για να εκφράσουν την συμπαράστασή τους στον ίδιο και την οικογένειά του.

Από τους άτυχους των σκοτεινών καιρών που ζούμε ήταν και μια γυναίκα, η Κωνσταντίνα Κούνεβα. Ιστορικός από τη Βουλγαρία, η Κωνσταντίνα ήρθε να εργαστεί ως καθαρίστρια στην Ελλάδα. Ήταν και συνδικαλίστρια, διεκδικούσε λιγότερο μεσαιωνικές συνθήκες εργασίας για την ίδια και τους συναδέλφους της και δεχόταν απειλές γι' αυτή της τη δράση. Ένα βράδυ, δυο άνδρες αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν τις απειλές: της έστησαν καρτέρι έξω απ' το σπίτι της καθώς γυρνούσε απ' τη δουλειά της, την ακινητοποίησαν και την περιέλουσαν με βιτριόλι. Σήμερα, παραμορφωμένη η όμορφη αυτή γυναίκα για το υπόλοιπο της ζωής της, νοσηλεύεται στον Ευαγγελισμό με βαριά εγκαύματα και με κίνδυνο να τυφλωθεί. Και η ελληνική πολιτεία; Αντί να τιμήσει διπλά και τριπλά μια γυναίκα που όχι μόνο μας έκανε την τιμή να αφήσει τον τόπο της και να έρθει στην Ελλάδα για να ζήσει και να εργαστεί, αλλά προσπάθησε και να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής και εργασίας των συναδέλφων της, δείχνει την αμηχανία της. Αμηχανία εμπρός σε μια γυναίκα που δε λέγεται Κουνεβίδου, Κουνεβοπούλου ή Κουνεβιάδου αλλά Κούνεβα. Ο διάδρομος έξω από το δωμάτιο του Ευαγγελισμού όπου νοσηλεύεται, άδειος. Ούτε υπουργοί ή άλλοι εκπρόσωποι της κυβέρνησης, ούτε αρχιεπίσκοποι. Όχι ότι η παρουσία τους εκεί θα είχε πραγματική σημασία. Αλλά τουλάχιστον, όπως στις άλλες δυο περιπτώσεις του Αλέξη και του Διαμαντή θα έδειχνε ότι αναγκάστηκαν, ότι υποχρεώθηκαν, ότι κάποιοι τους συμβούλεψαν να πάνε εκεί για να δείξουν ότι το επίσημο κράτος στέκεται δίπλα της. Όμως, σε αντίθεση με τον Αλέξη και τον Διαμαντή η Κωνσταντίνα είχε και λάθος επίθετο. Και κάπως έτσι η παραδοσιακή ελληνική φιλοξενία παρέδωσε τη θέση της στην παραδοσιακή ελληνική αμηχανία. Αμηχανία απέναντι σε κάθε μετανάστη, σε κάθε άνθρωπο που μας τίμησε με την επιλογή του και με την παρουσία του στον αχάριστο αυτό τόπο.

Γλυκές αλχημείες

Σήμερα θα φτιάξουμε ένα γλυκό που δεν τρώμε συχνά αλλά όλοι το ξέρουμε. Λέγεται κομπόστα υπουργών. Παίρνουμε καμιά τριανταριά υπουργούς και υφυπουργούς, τους πλένουμε για να φύγουν μυρωδιές από σκάνδαλα και διαπλοκή και τους ρίχνουμε σε μια κατσαρόλα μαζί με χυμό σεμνότητας και ξύσμα ταπεινότητας. Προσθέτουμε τρία αυγά, απ' αυτά που κατά καιρούς εκσφενδονίζονται στα κτίρια των υπουργείων, ένα φλιτζάνι του τσαγιού συγκίνηση κατά την παράδοση-παραλαβή των υπουργείων και δυο κουταλιές του γλυκού αιχμές, ξανά κατά την παράδοση-παραλαβή. Αφήνουμε το μίγμα να πάρει βράση σε μέτρια φωτιά. Χαμηλώνουμε τη θερμοκρασία και σιγοβράζουμε για 10 λεπτά, ανακατεύοντας πότε-πότε απαλά. Μόλις γίνουν οι παραδόσεις-παραλαβές ανεβάζουμε τη θερμοκρασία και ανακατεύουμε διαρκώς, μέχρι να πάρει βράση και να δέσει καλά το μίγμα. Βγάζουμε τους υπουργούς με τρυπητή κουτάλα για να φύγουν και τα τελευταία υπολείμματα βρωμοδουλειών και διαφθοράς και τους βάζουμε σε σαλατιέρα. Τοποθετούμε τη σαλατιέρα στο ψυγείο μέχρι να σερβίρουμε. Προτείνεται το σερβίρισμα στα δελτία των οκτώ, για να απολαύσουμε την κομπόστα μας ακόμη περισσότερο. Αν πικρίζει την πασπαλίζουμε με λίγη ζάχΑΡΗ για να γίνει πιο ευχάριστη η γεύση αλλά και η εμφάνιση. Καλή μας όρεξη.

Οι σύγχρονες Ιφιγένειες των Εξαρχείων

Συνήθως στην Ελλάδα για τα κακώς κείμενα άλλος φταίει, άλλος κατηγορείται και άλλος την πληρώνει. Αυτό επιβεβαιώνεται με τον πιο τραγικό τρόπο κατά συρροή και εξακολούθηση εδώ και ένα μήνα στα Εξάρχεια. Παρακολουθούμε άναυδοι και άπραγοι τη νέα γενιά, δεκαεξάρηδες και εικοσάρηδες, να πληρώνουν με τον πιο άδικο, άστοχο και ακατανόητο τρόπο τα σφάλματα, τους διχασμούς, τις αρτηριοσκληρώσεις των παλαιότερων. Βλέπουμε τους σημερινούς δεκαεξάρηδες και εικοσάρηδες να πληρώνουν με το ίδιο τους το αίμα τα ατοπήματα και τις κακοδαιμονίες των γονέων και των παππούδων τους. Και το χειρότερο; Όσες σύγχρονες Ιφιγένειες κι αν θυσιαστούν στο βωμό των Εξαρχείων, οι ούριοι άνεμοι αρνούνται πεισματικά να 'ρθουν. Μας αφήνουν καταδικασμένους στη νηνεμία, την απραξία και την ατολμία. Για μια ακόμη φορά σήμερα ένας νέος άνθρωπος, ένστολος αυτή τη φορά, θυσιάστηκε στο βωμό της αχόρταγης θεάς που λέγεται σύγχρονη Ελλάδα. Άραγε θα 'ναι ο τελευταίος; Ή απλώς ένας ακόμη κρίκος στην αλυσίδα της παρακμής μας; Μια ακόμη Ιφιγένεια που θυσιάστηκε άσκοπα; Μια κοιμωμένη που έπαψε από καιρού να 'ναι κι ωραία, η σύγχρονη Ελλάδα αρνείται να ξυπνήσει, να αναρωτηθεί, να απορήσει. Ακόμη και επαναλαμβανόμενα ηλεκτροσόκ όπως αυτά των Εξαρχείων την αφήνουν ασυγκίνητη, αδάκρυτη. Όσο δακρύζουν τα παιδιά από τα δακρυγόνα, όσο δακρύζουν οι μανάδες των αδικοχτυπημένων των Εξαρχείων, τόσο αυτή παραμένει ασάλευτη. Τελικά, ποιος είπε ότι τους 'Ελληνες δε μας χαρακτηρίζει ψυχραιμία; Αποδεικνυόμαστε όχι μόνο ψύχραιμοι, αλλά στην κυριολεξία αναίσθητοι.

Τα Προσωπεία της Χρονιάς

Για μια ακόμη φορά επιβεβαιώθηκε η ρήση του Γκι Ντεμπόρ ότι ζούμε σε κοινωνίες του θεάματος. KAI TA ΤΡΙΑ Πρόσωπα της Χρονιάς που ανέδειξε ψηφοφορία που διοργάνωσαν 'ΤΑ ΝΕΑ' προέρχονται από το χώρο του θεάματος, της σόου μπιζ, της διασκέδασης βρε αδερφέ. Πρώτος σε ψήφους ήρθε ο Λάκης Λαζόπουλος, για τον οποίο - ως πρόσωπο ή προσωπείο του θεάματος - έχω εκφραστεί παλιότερα. Δεύτερος ήρθε ο τραγουδιστής Δημήτρης Μητροπάνος, που έκανε τη 'μεγάλη επιστροφή' μετά από προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε. Ειρήσθω εν παρόδω, αυτό ακριβώς χαρακτηρίζει μια κοινωνία του θεάματος: ασχολείται με τις 'μεγάλες επιστροφές' και τα προβλήματα υγείας τραγουδιστών, ηθοποιών και εν γένει διασκεδαστών αλλά όχι με το έργο ή τα έργα - πόσο δε με την υγεία - συγγραφέων, επιστημόνων, διανοουμένων ή καλλιτεχνών. Τρίτος σε ψήφους ήρθε ο ηθοποιός Πέτρος Φιλιππίδης, ο οποίος απολαμβάνει μεγάλη τηλεοπτική επιτυχία ως Λάκης κι αυτός, αποδεικνύοντας περίτρανα ότι η Ελλάδα αγαπάει τους πάσης φύσεως Λάκηδες, ιδίως στο χώρο του θεάματος.

Άραγε, τι βάθους και έκτασης μορφωτική και πολιτιστική επανάσταση θα χρειαζόταν για να βλέπαμε κάποτε στα Πρόσωπα της Χρονιάς και έναν επιστήμονα, συγγραφέα, καλλιτέχνη; Δηλαδή έναν από τους αόρατους αυτούς ανθρώπους της σύγχρονης Ελλάδας; Μάλλον βάθους αμέτρητου και έκτασης τεράστιας, πιο μεγάλης, υποψιάζομαι, και από αυτή της Λίμνης Βιστωνίδας.