Η περίπτωση Θεοδωράκη και ένα ερώτημα

Η περίπτωση Θεοδωράκη, όπως ξανάρθε στην επικαιρότητα με τον αποκλεισμό του από την αυστριακή Βουλή λόγω γνωστών αντισημιτικών του δηλώσεων, εγείρει ένα ερώτημα γενικότερο: ένας δημιουργός, ένας άνθρωπος που έχει κάτι ξεχωριστό, που έχει την αιωνιότητα μέσα του, όταν πάψει να δημιουργεί, παραμένει ξεχωριστός ή ξαναγίνεται ένας συνηθισμένος άνθρωπος; Δύσκολο το ερώτημα, καθότι μεταφυσικό. Αν, παραδείγματος χάριν, ο Πικάσο δεν έβγαζε από τα χέρια του αριστουργήματα μέχρι τα βαθιά του γεράματα αλλά σταματούσε ας πούμε στα πενήντα του να δημιουργεί, θα εξακολουθούσε στα γεράματά του να αποτελεί τον μεγαλύτερο, πιο ρηξικέλευθο ζωγράφο του εικοστού αιώνα; Ή θα γινόταν ένας κοντοπίθαρος ανδαλουσιανός μπάρμπας με αδυναμία σε νεότερες γυναίκες που κάποτε υπήρξε τεράστιος ζωγράφος; Άραγε το δημιουργικό ταλέντο, ακόμα και μετά την ημερομηνία λήξης του, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της προσωπικότητας του δημιουργού ή κάτι ανεξάρτητο από αυτήν; Δεν νομίζω να υπάρχει ολοκληρωμένη απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Υπάρχει όμως η συνηθισμένη, ανθρώπινη πλευρά ακόμα και στον πιο ασυνήθιστο, προικισμένο άνθρωπο. Μια πλευρά που φαίνεται εντονότερα όσο τον εγκαταλείπει η άλλη, η ασυνήθιστη, η χαρισματική του πλευρά. Και αυτό νομίζω συμβαίνει με τον Μίκη Θεοδωράκη. Όσο περισσότερο αφήνει πίσω του εκείνη την άλλη πλευρά, τόσο περισσότερο ξαναγίνεται ένας συνηθισμένος άνθρωπος, με τις προκαταλήψεις, τα ‘κολλήματα’, τις εμμονές που κουβαλά ένας συνηθισμένος άνθρωπος. Γι’ αυτό και δεν χρειάζεται τόσος πολύς θόρυβος γύρω από τις δηλώσεις του και τις αντιδράσεις σ’ αυτές, ούτε υπερβολικά, ανόητα δημοσιεύματα σε βάρος άλλων λαών όπως του Γ.Π. Μαλούχου από το σημερινό ‘Βήμα’. Ας τον αφήσουμε να περάσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του σαν ένας συνηθισμένος άνθρωπος, ας του κάνουμε αυτή τη χάρη. Ακόμα κι αν ο ίδιος δεν το θέλει. Όπως δε θα το ’θελε κανένας συνηθισμένος άνθρωπος.