12 Μαΐ 2009

Μια συνάντηση που άφησε ερωτηματικά

Σήμερα το πρωί βρισκόμουν στην Αρχαία Αγορά, στην Εταιρεία Φίλων Παναγιώτη Κανελλόπουλου. Πήγα εκεί – σε ένα παλιό, με εκκρεμή μερεμέτια διώροφο οίκημα, λιτό εσωτερικά, με λιγοστά, απλά έπιπλα και μουτζουρωμένο εξωτερικά από κάποια οργισμένα νιάτα – για να γνωρίσω από κοντά την επί 35 χρόνια ιδιαιτέρα γραμματέα του: μια γυναίκα που βρισκόταν όλα αυτά τα χρόνια στο πλάι του ως η στενότερή του συνεργάτιδα και η οποία στις μέρες μας εξακολουθεί να εργάζεται εκεί, εθελοντικά, παρότι έχουν ήδη περάσει 23 χρόνια από το θάνατό του. Βρέθηκα εκεί διότι θεωρώ σπάνια περίπτωση τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, έναν πολιτικό που διακρίθηκε όχι για το πόσα αγάλματα του στήθηκαν σε πάρκα και πλατείες ή πόσοι δρόμοι πήραν το όνομά του, ούτε για το πόσες φορές γέμισε την Πλατεία Συντάγματος με σημαιοφόρους οπαδούς του κόμματός του, αλλά για το τεράστιο συγγραφικό του έργο. Ασχέτως και πέρα από το αν διαφωνεί κανείς – όπως διαφωνώ εγώ – με κάποιες απόψεις του, δεν μπορεί παρά να σταθεί και να συλλογιστεί, ιδίως μετά από μια συνάντηση όπως αυτή που είχα σήμερα, αν υπάρχει και στην εποχή μας γόνιμο έδαφος για να εμφανιστούν και να διακριθούν, στον δημόσιο βίο μας, πολιτικοί με την προσωπικότητα ενός Κανελλόπουλου. Τι εννοώ; Εννοώ πολιτικούς που δεν θα τους ξέρουμε με τα μικρά τους ονόματα σαν να πρόκειται για τα παιδιά της διπλανής πόρτας, που δεν θα λαϊκίζουν δηλαδή, αλλά θα αποτελούν υποδείγματα αρετής – ναι, υπάρχει ακόμα αυτή η λέξη, που στην εποχή μας περισσότερο στα λεξικά τη βρίσκουμε –, αξιοπρέπειας, πνευματικής καλλιέργειας. Πολιτικούς που θα ακολουθούν μια ωραία ρήση που άρεσε στον Κανελλόπουλο: ότι ο εαυτός μας αποτελεί πολύ φτωχό πεδίο δράσης. Πολιτικούς που δεν θα κυνηγούν αξιώματα, υπουργεία ή υφυπουργεία, αλλά θα επιδιώκουν την καλυτέρευσή τους ως ανθρώπων μέσα από την ενασχόλησή τους με τα κοινά. Αναρωτήθηκα επιπλέον, σε αυτά τα πλαίσια και όσο κουβεντιάζαμε, ποια ιδιαιτέρα γραμματέας σημερινού πολιτικού θα παρέμενε, περισσότερα από 20 χρόνια μετά το θάνατό του, πιστή σ’ αυτόν, προσφέροντας τον εαυτό της εθελοντικά σε καθημερινή σχεδόν βάση σε μια Εταιρεία Φίλων του. Την απορία μου αυτή τη μοιράστηκα μαζί της, αλλά η ίδια το θεωρούσε τόσο αυτονόητο, που δεν είχε κάτι να πει. Όταν την άφησα, κρατούσα στα χέρια μου τέσσερα βιβλία που μου είχε χαρίσει: δυο δικά της και δυο γύρω από τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Και με αυτή την τελευταία αφορμή αναρωτήθηκα, πόσοι άραγε από τους σημερινούς πολιτικούς – πόσο δε οι ιδιαίτερες γραμματείς τους – θα αφήσουν πνευματικό έργο πίσω τους – έργο, μάλιστα, αξιόλογο που να αντέχει στο χρόνο –, όταν σβήσουν τα φώτα της πολιτικής δημοσιότητας γύρω τους; Ομολογώ ότι δυσκολεύομαι να βρω έστω και έναν. Δυστυχώς γι’ αυτούς και περισσότερο για μας.

12 σχόλια:

squarelogic είπε...

...και γι'αυτό σε λίγο δεν θα τον θυμούνται παρά οι επαίοντες...
Ενώ αν είχε πρωτοστατήσει σε κανένα "λαικό ξεσηκωμό"για τον μΠΑΟΚ ή τον Ολυμπιακό,αν είχε κόψει χιλιάδες κορδέλες έργων που θα έμεναν μετά στις μακέτες και αν ήταν κάθε μέρα στα παραθύρια του ΜΕΓΚΑ η του ΑΛΤΕΡ θα τον ήξεραν σχεδόν όλοι...
Όλοι,όσοι γνωρίζουν αυτά που(κάποιοι έχουν αποφασίσει οτι )πρέπει να γνωρίζουν...

takis είπε...

"..πόσοι άραγε από τους σημερινούς πολιτικούς – πόσο δε οι ιδιαίτερες γραμματείς τους – θα αφήσουν πνευματικό έργο πίσω τους – έργο.."

Υπερβάλλεις, μήπως πρέπει να ρωτήσεις την ιδιαιτέρα του κ. Καρατζαφέρη ή έστω του κ. Παπαθεμελή..

ΥΓ Είχα καιρό να περάσω και έπεσα στο "χαμό" για τη Λώρα Κέζα...πολύ φασαρία χωρίς ιδιαίτερο λόγο, θα έλεγα...

gerasimos είπε...

squarelogic όπως είπες, στην τηλεορασόπληκτη εποχή μας όλοι ξέρουν και ασχολούνται με τους μονίμως ωρυόμενους πολιτικούς στα τηλεπαράθυρα που κανείς δεν τους αφήνει να 'ολοκληρώσουν'. Λες και μας παρουσιάζουν τις δυσθεώρητες συλλήψεις του ανθρώπινου πνεύματος που μένουν ανολοκλήρωτες λόγω περιορισμένου τηλεοπτικού χρόνου: μιλάμε για τέτοιου μεγέθους ψυχική σύγχυση. Και δυστυχώς στην εποχή αυτή των Ψωμιάδηδων, πολύ μετρημένα τα βρίσκω τα ψωμιά όσων θα ήθελαν να διαφέρουν.

Tάκη δε νομίζω ότι υπερβάλλω. Η εποχή μας η ίδια θα έλεγα ότι δυστυχώς αποδεικνύεται υπερβολική στην παρακμή της. Ούτε νομίζω - και δεν το λέω αυτό από πνεύμα αντιλογίας, αλλά με έρεισμα τα όσα γνωρίζω για τον Κανελλόπουλο και το έργο του, το οποίο, παρά κάποιες διαφωνίες μου (π.χ. γύρω από το Βυζάντιο) θεωρώ σημαντικότατο - ότι μπορεί να γίνει η παραμικρή σύγκριση μεταξύ των δυο που ανέφερες και του ίδιου. Μιλάμε για εντελώς διαφορετικά μεγέθη.

Fandis Bastounis είπε...

Δεν καταλαβαίνω τη θέση σου για τις γραμματείς. Γιατί θα πρέπει να είναι αφοσιομένες; Είναι υπάλληλοι δεν είναι υπηρετικό προσωπικό.

gerasimos είπε...

Mάλλον όντως δεν με κατάλαβες. Δεν είπα τίποτα τέτοιο. Ούτε ήταν αυτό το νόημα όσων είπα γύρω από την κυρία αυτή. Περισσότερο μίλησα για μια εποχή στην οποία μπορούσαν να ανθίσουν άλλου είδους ανθρώπινες σχέσεις, σχέσεις ειλικρινούς αλληλοεκτίμησης, σχέσεις λιγότερο χρηματοκεντρικές θα έλεγα από τις σημερινές.

Meropi είπε...

Όταν ήμουν πολύ νέα και ας πούμε άπειρη ακόμα, δεν τον συμπαθούσα τον Π. Κανελλόπουλο. Και τούτο γιατί στεκόμουν στη φερόμενη ως δήλωση του περί "Νέου Παρθενώνα" (χαρακτηρισμός για τη Μακρόνησο). Μεγαλώνοντας όμως και ωριμάζοντας τον εκτίμησα και ας μη συμφωνούσα με όλες τις πολιτικές ιδέες του. Κατ' αρχάς δεν είμαι σίγουρη αν τελικά την ξεστόμισε αυτή τη φράση περί "νέου Παρθενώνα". Τον εκτίμησα, γιατί ήταν, αν όχι ο μόνος, από τους ελάχιστους που παρότρυνε τον τέως βασιλιά (Κωνσταντίνο) να αντισταθεί εκείνη τη μαύρη μέρα της 21ης Απριλίου, χωρίς όμως αποτέλεσμα δυστυχώς. Επίσης στηλίτευσε τον Κ. Μητσοτάκη για την αποστασία χαρακτηρίζοντας την αποστασία ανήθικη.
Νομίζω ότι δείγμα ωριμότητας να αναγνωρίζουμε την αξία ανθρώπων και ας μη συμφωνούμε με τις πολιτικές ιδέες τους.

gerasimos είπε...

Mερόπη όπως μου εξήγησε η ιδιαιτέρα του - και όπως αντιλαμβάνονται και μόνοι τους όσοι γνώρισαν ή γνωρίζουν έστω και ελάχιστα το έργο και την προσωπικότητά του (την προσωπικότητά του όπως αναδύεται, επί παραδείγματι, μέσα από το Ημερολόγιο Κατοχής του) – τα περί ‘νέων Παρθενώνων’ δεν ήταν παρά κακίες που εκτοξεύτηκαν εναντίον του από κάποιους μικρόψυχους, όπως δυστυχώς συνήθως συμβαίνει στην Ελλάδα σε κάθε άνθρωπο που θα χαλάσει την ‘πιάτσα’ της μετριότητας στον χώρο όπου κινείται – είτε πρόκειται για την πολιτική είτε οπουδήποτε αλλού. Και πιο συγκεκριμένα, ο ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, ο οποίος τότε - το 1949 - βρισκόταν εξόριστος στη Μακρόνησο, σε σχετική τηλεοπτική συνέντευξή του – που παραθέτει η ιδιαιτέρα του Κανελλόπουλου στο βιβλίο της Η ζωή με τον Πρόεδρο: κοντά στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, στη σελ. 225 – εξηγεί ότι, απαντώντας στα αγγλικά σε σχετική ερώτηση ξένων κυρίως δημοσιογράφων, είχε πει ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος: ‘Η Ελλάς, η οποία άλλοτε έδωσε στην ανθρωπότητα τον Παρθενώνα και την Αγία Σοφία… βρέθηκε τώρα στην τραγική θέση, τέκνα της να έχουν λάβει τα όπλα εναντίον της…’. Αυτή η δήλωση νομίζω ότι μπορεί να ερμηνευτεί ποικιλοτρόπως, λαμβάνοντας βεβαίως υπόψη και τις πολιτικοκοινωνικές συνθήκες της εποχής, τα Δεκεμβριανά* και τον Εμφύλιο, αλλά όχι και να παρερμηνευτεί κατά τον χυδαίο τρόπο που παρερμηνεύτηκε.

*Πάνω στα οποία με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο ο Κορνήλιος Καστοριάδης όταν λέει ότι επρόκειτο για μια απόπειρα επιβολής ενός ακόμη σταλινικού καθεστώτος στην Ελλάδα, όπως συνέβαινε ευρέως τότε στην κεντροανατολική Ευρώπη, που ευτυχώς απέτυχε κι έτσι δεν γίναμε ποτέ μια ακόμη χώρα του ‘ανατολικού μπλοκ’ που θα έπρεπε να περιμένει το 1989 για να πέσει το ‘σιδηρούν παραπέτασμα’. Βέβαια, μερικοί ‘αριστεροί’ δεξιότεροι του Καρατζαφέρη αν τα ακούσουν αυτά μπορεί να σε πουν ‘δεξιό’ ή δεν ξέρω τι άλλο, αλλά τι να κάνουμε, στην Ελλάδα βρισκόμαστε…

Seagull είπε...

Σπουδαία ιδέα να θυμηθείς και να μας θυμήσεις τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, όχι ως πολιτικό, αλλά ως πνευματικό άνθρωπο. Θα μπορούσα να προσθέσω και τον Κωσνταντίνο Τσάτσο, που δυστυχώς έχει μείνει στη συλλογική μνήμη (ή αμνησία...) μόνο στη φράση "τσάτσος", αλλά ελάχιστοι ασχολούνται, πια, με τα κείμενά του και τα βιβλία του...
Καλησπέρα!

gerasimos είπε...

Καλησπέρα SeaGulL. Και για τον Κανελλόπουλο αν ρωτήσεις, οι περισσότεροι, ΑΝ τον έχουν ακουστά, θα σου πουν - χωρίς φυσικά να γνωρίζουν το παραμικρό για το έργο του ή για τον ίδιο ως προσωπικότητα: 'ποιον, αυτόν που είπε για τους νέους Παρθενώνες; Σα δε ντρεπόταν!' Γι' αυτό λέω ότι έχουμε τους πολιτικούς που μας αξίζουν, γιατί είμαστε και οι ίδιοι αυτοί που είμαστε...

crispy είπε...

Καλημέρα. Τον Π. Κανελλόπουλο δεν τον θυμάμαι ως πολιτικό (γεννήθηκα και μεγάλωσα στο εξωτερικό) αλλά θα σταθώ στο ερώτημά σας αν πρόκειται αυτή η χώρα να βγάλει ξανά πολιτικούς που θα αφήσουν πνευματικό έργο πίσω τους. Εννοείται ότι είμαι το ίδιο απαισιόδοξη με σας. Μα πώς ν'αφήσει πνευματικό έργο ένας από τους νέους πολιτικούς μας όταν το μόνο που τον/την ενδιαφέρει είναι οι δημόσιες σχέσεις κι οι δημόσιες εμφανίσεις , τι θα πούνε τα διάφορα γκάλοπ και κυρίως τι θα πει το επιτελείο και οι σύμβουλοι-καμιά φορά αναρωτιέμαι ποιος παίρνει τις αποφάσεις ο πολιτικός ή το επιτελείο του; Σκεφτόμουν και κάτι άλλο: Με τι κριτήρια ψηφίζει πια ο κόσμος ; Ποιους αναδεικνύει ως βουλευτές ; Που ακούς 5 λεπτά από μια συνεδρίαση της -κλειστής πια! - Βουλής και μένεις άφωνος , όχι από τον σπινθηροβόλο λόγο , αλλά από την κακή χρήση της γλώσσας και τα απίστευτα ''μαργαριτάρια''!

Dr_MAD είπε...

έτυχε να διαβάσω κείμενα του Βαρβιτσιώτη για την ευθανασία και τον εγκεφαλικό θάνατο από τις εκδόσεις του ιδρύματος Καραμανλή...

[ξερν@ω]

*δε θα είχαν καλό επικοινωνιολόγο αυτοί γι'αυτό καθόντουσαν και έγραφαν τσκ τσκ τσκ

gerasimos είπε...

crispy καλημέρα σας. Είπατε: '...καμιά φορά αναρωτιέμαι ποιος παίρνει τις αποφάσεις ο πολιτικός ή το επιτελείο του;' Παρομοίως...

MAD όπως θα αντιληφθείς από όσα λέω στην επόμενη ανάρτησή μου, δεν το έχω και σε τεράστια υπόληψη το εν λόγω Ίδρυμα.