Mέτρων συνέχεια...

‘Μαχαίρι’ κόβεται από τον Σεπτέμβριο το τσιγάρο σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους, χωρίς εξαιρέσεις και στραβοπατήματα. Μακάρι. Έχω όμως τις επιφυλάξεις μου για την επερχόμενη καθολική απαγόρευση: πρώτον, τι εννοούμε όταν λέμε ‘κλειστούς δημόσιους χώρους’; Δεν ξέρω αν έχετε προσέξει, αλλά φέτος το χειμώνα πλείστα όσα καφέ, ζαχαροπλαστεία, εστιατόρια χρησιμοποιούσαν διάφανα πλαστικά καλύμματα στους εξωτερικούς τους χώρους κλείνοντάς τους ώστε να μπορούν οι καπνιστές να κάθονται εκεί προφυλαγμένοι από τις καιρικές συνθήκες αλλά εξακολουθώντας να τους θεωρούν, αυτούς τους χώρους, ‘ανοιχτούς’. Η ελληνική κουτοπονηριά, δηλαδή, σε όλο της το μεγαλείο, στην υπηρεσία της εθνικής μας τσιγαροκουλτούρας: και ‘ανοιχτός’ ο χώρος για να μπορούμε να καπνίζουμε και ουσιαστικά κλειστός για να φουμάρουμε στα ζεστά. Δεύτερον, βλέποντας ότι οι σχετικοί έλεγχοι - έλεγχοι οι οποίοι η ηγεσία του υπουργείου Υγείας ‘δεσμεύτηκε πως θα είναι αυστηροί’ - θα διεξάγονται ‘από την δημοτική αστυνομία και επικουρικά από το Λιμενικό Σώμα’ αρχίζω να έχω κάποιες μικροαμφιβολιούλες ως προς την αυστηρότητά τους. Αν με το ‘δημοτική αστυνομία’ εννοούμε τους αξύριστους, βαριεστημένους τύπους που βλέπω σε δρόμους και πεζοδρόμια να χαζεύουν τα διερχόμενα αυτοκίνητα επιτρέψτε μου να έχω κάποιες μικροεπιφυλάξεις για την αυστηρότητά τους και μάλιστα απέναντι σε ανάλογα βαριεστημένους, ραχατλήδες καπνιστές. Όσο για το Λιμενικό Σώμα, μου φαίνεται ολίγον τι άσχετο με τη δουλειά αυτή: για την ακρίβεια απορώ ποιος στο υπουργείο Υγείας είχε τη φαεινή ιδέα να επιστρατευτούν... λιμενικοί για αντικαπνιστικούς ελέγχους. Εν πάση περιπτώσει, ας μην γίνομαι υπερβολικά (;) κακοπροαίρετος, Εδώ (δυστυχώς) θα είμαστε τον Σεπτέμβριο για να δούμε την επιβολή της καθολικής απαγόρευσης του καπνίσματος…

Αυτό το μήλο έχει δυο πρόσωπα...

Μεγαλύτερη εταιρεία τεχνολογίας παγκοσμίως, ξεπερνώντας ακόμα και την Microsoft, αναδείχθηκε φέτος η Apple. Και ταυτόχρονα η εταιρεία με τις περισσότερες αυτοκτονίες εργαζομένων. Αντίφαση; Ή μήπως βλέπουμε στην Apple την εγγενή αντίφαση – που καθόλου αντίφαση δεν είναι τελικά – του αθεράπευτα διπρόσωπου σημερινού καπιταλισμού; Ως γνωστόν, κάθε εταιρεία όπως η Apple έχει δυο πρόσωπα: αυτό που βλέπει ο πελάτης, τα σικάτα, καλοσχεδιασμένα κινητά ή κομπιούτερ που γίνονται ανάρπαστα στην αγορά και φετίχ για τους τυχερούς κατόχους τους. Και αυτό που βλέπει ο εργαζόμενος, με τα εξαντλητικά ωράρια εργασίας υπό αφόρητα καταπιεστικές συνθήκες που οδηγούν μέχρι και στην αυτοκτονία, το πρόσωπο που ενσαρκώνεται στο ολοκληρωτικό εργασιακό καθεστώς υπό το οποίο ζει, ξυπνάει, τρώει, κοιμάται: ‘οι πολυώροφοι κοιτώνες είναι διάσπαρτοι στα 3 τετραγωνικά χιλιόμετρα που καταλαμβάνουν οι εγκαταστάσεις της Foxconn στη Σεντζέν’. (Έτσι ονομάζεται το άλλο, το λιγότερο όμορφο πρόσωπο της Apple, η εταιρεία που κατασκευάζει iPhones και iPads για την Apple.) ‘Γύρω από τις εγκαταστάσεις αυτές, ο αυτοκινητόδρομος που ενώνει τη Σεντζέν µε το Χονγκ Κονγκ και τεράστιες εκτάσεις πρασίνου µε τροπική βλάστηση. Μοναδική εξαίρεση οι εγκαταστάσεις της Foxconn. Ίχνος πρασίνου ανάμεσα σε αυτές και δίπλα ακριβώς πρόχειρα καταλύματα και ένα εμπορικό κέντρο ειδικά για τους εργαζόμενους της εταιρείας. Η περιφρούρηση γίνεται από ιδιωτικούς αστυνομικούς και είναι συνεχής, 24 ώρες το 24ωρο. Σε αυτούς προστέθηκαν από χθες άλλοι 300 άντρες που έστειλε η κινεζική αστυνομία.’ Άραγε πόσοι κοιτάξαμε το iPhone που μόλις αγοράσαμε και αναρωτηθήκαμε που και πώς φτιάχτηκε; Πόσοι πραγματικά ενδιαφερόμαστε για την προέλευση των κινητών, των υπολογιστών μας, των ρούχων μας, πόσοι και πόσο νοιαζόμαστε, νοιαστήκαμε ποτέ για το υπό ποιες συνθήκες εργάζονται οι χιλιάδες εξαθλιωμένοι ‘τριτοκοσμικοί’ που τα παράγουν; Ο διπρόσωπος καπιταλισμός της εποχής μας βασίζεται ακριβώς στο ότι ο πελάτης βλέπει και θέλει να βλέπει μόνο το ένα του πρόσωπο, το ‘όμορφο’. Κανένας πελάτης δεν νοιάζεται παρά για το πόσο κοστίζει ή πόσο του αρέσει ένα προϊόν. To άλλο, το άσχημο πρόσωπο, ούτε το βλέπει ούτε και νοιάζεται να το ανακαλύψει. Άραγε, είμαστε πρωτίστως πελάτες ή πολίτες; Είμαστε, αν θέλετε, πρωτίστως πελάτες ή άνθρωποι; Όταν αποφασίσουμε θα έχουμε κάνει ένα βήμα, ένα μεγάλο βήμα.

Η άνοδος και η πτώση ενός λαϊκού ειδώλου

Για τον Λάκη Λαζόπουλο έχω ξαναμιλήσει (μάλλον άρχισε να δείχνει την ηλικία του το blog). Όμως από τότε κύλησε πολύ νερό - ακόμη περισσότερο νερό - στ’ αυλάκι. Το σόου του απογειώθηκε ακόμη πιο πολύ σε τηλεθέαση, καταφέρνοντας παρά το πέρασμα των χρόνων να διατηρείται δημοφιλές ή μάλλον λαοφιλές. Ο Λάκης (ας μου επιτραπεί η οικειότητα μια και μιλάμε για έναν άνθρωπο που αυτοπλασάρεται ως ο γελωτοποιός της διπλανής πόρτας, ως ο αυτόκλητος υπερασπιστής του ‘λαού’ ενάντια στα διαπλεκόμενα συμφέροντα, τους διεφθαρμένους πολιτικούς και όσα άλλα) μου έδινε ανέκαθεν και ατράνταχτα την εντύπωση ενός ανθρώπου που κυρίως, που πάνω απ’ όλα, ήθελε στη ζωή του, στην καλλιτεχνική του σταδιοδρομία, να φτάσει κάπου. Που; Θα έλεγα στην καθιέρωσή του ως λαϊκού ινδάλματος, αλλά και ως παντοδύναμου opinion leader που μέσα από τη σάτιρα διαμορφώνει συνειδήσεις, απόψεις, στάσεις. Βέβαια, υπάρχει η αναπόφευκτη φθορά που φέρνει η συνεχής προβολή. Για να την αντιμετωπίσει, ο Λάκης ακολουθεί την πεπατημένη: κατεβάζει διαρκώς το επίπεδο του σόου, ‘εμπλουτίζοντάς’ το με όλο και χυδαιότερα, ‘σόκιν’ αστειάκια τα οποία πλέον καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος της παράστασής του, ενώ, δείχνοντας μια ιδιότυπη απληστία, προσπαθεί να ‘κλασικοποιήσει’ και τους παλιότερους, λιγότερο επιτυχημένους Δέκα Μικρούς Μήτσους, παρουσιάζοντας σκετσάκια της τότε εποχής στο λαοφιλές Αλ Τσαντίρι και στο τεράστιο πλέον κοινό του. Έχουμε εν ολίγοις έναν άνθρωπο που ‘πιάνοντας’ τον σφυγμό της επικαιρότητας καταφέρνει ή εν πάση περιτπώσει πασχίζει, παίρνοντας συστηματικά και στρατηγικά το μέρος του ‘λαού’ σε κάθε δυνατή συγκυρία απέναντι στους πάσης φύσεως ‘εχθρούς’ του - όπως χαρακτηριστικά με τις μαθητικές ή φοιτητικές καταλήψεις -, να εδραιωθεί ως η διαχρονική συνείδηση και φωνή του Έλληνα, από την εποχή των Μήτσων έως και σήμερα. Και να αποκτήσει την τεράστια δύναμη να διαμορφώνει την κοινή γνώμη, κερδίζοντας ένα στοίχημα αυτοεπιβεβαίωσης που φαίνεται να έβαλε πριν κάμποσο καιρό με τον εαυτό του. Aν τον είχα μπροστά μου θα του έλεγα: συγχαρητήρια Λάκη, το κέρδισες το προσωπικό σου στοίχημα. Μήπως όμως στην πορεία έχασες πολλά περισσότερα;

Μαθήματα αγωγής του πολίτη στην Αμφίκλεια

Στο ιντερσίτι από Θεσσαλονίκη για Αθήνα, λίγο πριν τη Λιβαδειά. Για την ακρίβεια, πλησιάζοντας την Αμφίκλεια. Ξαφνικά σταματάμε. Μια φωνή από τα μεγάφωνα ανακοινώνει ότι έχουν κλείσει τη γραμμή κάτοικοι της περιοχής διαμαρτυρόμενοι για τον ‘Καλλικράτη’. Οι επιβάτες ανάστατοι, δεν περνάνε ένα-δυο λεπτά και οι πρώτοι σηκώνονται, βγαίνουν έξω για να καπνίσουν και να πάρουν φρέσκο αέρα. Μετά από δέκα περίπου λεπτά η φωνή από τα μεγάφωνα ζητάει από όσους επιβάτες έχουν βγει να ξαναμπούν κλείνοντας τις πόρτες για να ξεκινήσει το τρένο. Πράγματι, ξαναξεκινάμε. Σε λίγο όμως ξανασταματάμε. Μια από τα ίδια. Οι ανήσυχοι ξαναβγαίνουν, περνάει ένα εικοσάλεπτο ακινησίας και ξανά η φωνή από τα μεγάφωνα να τους ‘μαζέψει’. Ξαναξεκινάμε για να ξανασταματήσουμε, αυτή τη φορά λίγα μέτρα από το μπλόκο. Τώρα οι περίεργοι έχουν έναν λόγο παραπάνω να βγουν, για να δουν ένα θέαμα που φαντάζομαι έχουν ξαναδεί αμέτρητες φορές στη χώρα αυτή αλλά απ’ ό, τι φαίνεται δεν το χορταίνουν: τους ανθρώπους που έχουν μαζευτεί στις γραμμές και δεν μας αφήνουν να περάσουμε. Φαίνεται ότι ο μηχανοδηγός βρίσκεται σε ‘διαβούλευση’ με τους συγκεντρωμένους προκειμένου να μας επιτρέψουν να συνεχίσουμε. Και η φωνή από τα μεγάφωνα κατσαδιάζει τους επιβάτες που έχουν βγει λέγοντας ότι αν δεν μαζευτούν όλοι στο τρένο και δεν κλείσουν οι πόρτες, δεν θα πετύχει η ‘διαβούλευση’. Με δυο-τρεις ανακοινώσεις μαζεύονται και οι τελευταίοι που είχαν βγει να χαζέψουν το μπλόκο, κλείνουν οι πόρτες και μετά από μισή ώρα αναμονής σιγά-σιγά ξεκινάμε. Περνώντας από το μπλόκο βλέπω από το παράθυρο καμιά τριανταριά ανθρώπους μαζεμένους με μερικά παιδιά μαζί τους. Προφανώς τα παιδιά τα πήραν μαζί για να πάρουν ένα δωρεάν μάθημα αγωγής του πολίτη. Στο σημερινό μάθημα μυούνται στην διαμαρτυρία αλά ελληνικά. Και μαθαίνουν ότι παρότι μπορεί να υπάρχουν χίλιοι δυο άλλοι τρόποι να διαμαρτυρηθούν, οφείλουν να ακολουθούν το γνωστό αξίωμα: για να διαμαρτυρηθούμε για κάτι, ταλαιπωρούμε όσο περισσότερο γίνεται όσο περισσότερους άσχετους με το πρόβλημά μας πολίτες. Συγχαρητήρια λοιπόν κάτοικοι της Αμφίκλειας, καταφέρατε να μας καταταλαιπωρήσετε όσους ταξιδεύαμε με το έρημο αυτό ιντερσίτι. Είχαμε μια ώρα καθυστέρηση, περάσαμε έξι ώρες συνολικά μέσα στο τρένο αντί για τις πέντε που διαρκούσε το ταξίδι και εσείς περάσατε το μήνυμά σας, το οποίο να με συμπαθάτε αλλά λόγω κούρασης δεν συγκράτησα.

Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές

Σήμερα το πρωί, στο αναγκαστικό λόγω απεργιών στα μέσα μαζικής μεταφοράς ταξί. Είμαι ο δεύτερος που ανεβαίνει, κάθομαι μπροστά. Από το πίσω κάθισμα ακούω μια κυρία να ωρύεται για την κατάντια των πολιτικών, τα μεγαλοσυμφέροντα, τους κλέφτες, όλα αυτά τα γνωστά. Όποτε σταματάει να πάρει ανάσα, ο νεαρός οδηγός συμφωνεί και της ρίχνει ‘γέφυρες’ για να συνεχίσει στο ίδιο τροπάριο. Κάποια στιγμή λέει η κυρία: ‘εμείς τους ψηφίσαμε όλους αυτούς που τώρα κυβερνάνε’. Συμφωνεί και ο οδηγός, εμείς τους ψηφίσαμε. Παύση. Όσο να 'ναι, μια τέτοια παραδοχή φρενάρει απότομα την κουβέντα. Δεν έχει τι άλλο να πει κανείς, έχει μόνο να σκεφτεί, γιατί και πώς τους ψήφισε, τι κάνουμε τώρα. Η κυρία όμως έχει κι άλλα να πει, δεν τη σταματά τίποτα σήμερα. Αλλάζει τόνο και ‘ανοίγει’ την κουβέντα λέγοντας ότι τώρα θα χρεοκοπήσει και η Γερμανία, σύντομα και άλλες χώρες, αλυσιδωτά. Στη συμφωνία του οδηγού απαντά ότι για όλα αυτά φταίνε οι Αμερικάνοι, οι Εβραίοι (εδώ σπεύδει να διευκρινίσει: οι πλούσιοι Εβραίοι, όχι ο φτωχός κοσμάκης), οι Μασόνοι. Συμφωνεί ξανά ο οδηγός μας κουνώντας το κεφάλι. Όλη αυτή την ώρα, παρά τις λέξεις που χτυπάνε η μια μετά την άλλη στο πίσω μέρος του κεφαλιού μου σαν ρουκέτες, δεν μιλάω. Ακούω. Σκέφτομαι ότι η κυρία πίσω μου είναι θυμωμένη. Θυμωμένος αν και ηρεμότερος φαίνεται και ο νεαρός οδηγός μας, που συμφωνεί μαζί της σε κάθε της ξέσπασμα. Σκέφτομαι ακόμα ότι όσο ζω σε αυτή τη χώρα ψάχνουμε για τους φταίχτες, τους ενόχους. Και όσο τους ψάχνουμε, τόσο δεν βρίσκονται. Όσο τους αναζητούμε σηκώνοντας κάθε πέτρα, γυρίζοντας ανάποδα γη και ουρανό, τόσο αυτοί αποδεικνύονται αόρατοι, άπιαστοι. Θυμάμαι για παράδειγμα το ‘βρώμικο’ '89, με την ‘κάθαρση’ που τότε επιχειρήθηκε αλλά δεν έφερε αποτέλεσμα. Θυμάμαι και τα αμέτρητα σκάνδαλα έκτοτε που το κάθε ένα έδινε αφορμή να ακουστούν φωνές σαν της κυρίας στο πίσω κάθισμα: ‘να πληρώσουν οι φταίχτες, να τιμωρηθούν οι ένοχοι, το μαχαίρι να φτάσει στο κόκκαλο!’. Και όμως, πάλι τίποτα. Όχι μόνο τίποτα, λιγότερο από τίποτα, γιατί το επόμενο σκάνδαλο αποδεικνυόταν πολλές φορές χειρότερο, πιο δύσοσμο από το προηγούμενο. Η αέναη αυτή και αποτυχημένη αναζήτηση φταιχτών μου θυμίζει Αγκάθα Κρίστι. Και συγκεκριμένα το Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές, όπου σπάζοντας το κεφάλι του να λύσει το μυστήριο ενός φόνου ο Ηρακλής Πουαρό ανακαλύπτει ότι όλοι οι ύποπτοι είναι ένοχοι: ο καθένας είχε βάλει το δαχτυλάκι του στον φόνο. Ο καθένας τους είχε δώσει από μια μαχαιριά στο θύμα, ώστε κανείς να μην ξέρει ποιανού ήταν το μοιραίο χτύπημα. Και καθώς ο Πουαρό τους αποκαλύπτει με λεπτομέρειες το περίπλοκο σχέδιό τους, ξεσπούν σε κλάματα. Εμείς ξεσπάμε φωνάζοντας.

Ιστορία μου αμαρτία μου

Αν έριχνα ως επιχειρηματική ιδέα, προκειμένου να εξασφαλίσουμε κάποια εκατομμύρια ευρώ για τα άδεια μας δημόσια ταμεία, να κάνουμε ό, τι μπορούμε για να μας επιστραφούν τα Ελγίνεια ώστε εν συνεχεία να τα πουλήσουμε στον πιο ανοιχτοχέρη αγοραστή, θα σας φαινόταν πιθανότατα σαν κακόγουστο αστείο. Και όμως, νομίζω ότι η σχέση μας με την Αρχαία Ελλάδα παραμένει βαθιά αμήχανη και ενίοτε αμιγώς επιχειρηματική. Δεν γνωρίζουμε σε βάθος την αρχαία ελληνική σκέψη και γλυπτική, γνωρίζουμε όμως μια χαρά πόσα ‘πιάνουν’ τα αρχαιοελληνικά αγάλματα στις διεθνείς αγορές αρχαιοτήτων. Δέκα εκατομμύρια ευρώ είχαν κοστολογηθεί δυο κούροι που βρέθηκαν κάπου στην Κορινθία από αγρότες με επιχειρηματικό δαιμόνιο. Την τελευταία όμως στιγμή ‘στράβωσε’ το πράγμα και τα αγάλματα πήραν το δρόμο τους για το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Οι αγρότες που ξέθαψαν και εν συνεχεία επιχείρησαν να χρυσοπουλήσουν τα αγάλματα πιθανότατα ήταν μεταξύ των χιλιάδων Ελλήνων που ζητούν την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα στη γη στην οποία λαξεύτηκαν. Άραγε γιατί ζητάμε την επιστροφή των μαρμάρων; Γιατί δεν ζητούν οι Ιταλοί την επιστροφή της Μόνα Λίζα από το Λούβρο στην Ιταλία; Γιατί δεν ζητούν οι Ισπανοί την επιστροφή των έργων του Πικάσο από τα διάφορα μουσεία ανά την υδρόγειο που τα φιλοξενούν στην πατρίδα του Ισπανία; Γιατί δεν ζητούν οι Ολλανδοί την επιστροφή των έργων του Βαν Γκογκ από τη λονδρέζικη National Gallery στην γενέτειρά του Ολλανδία; Ίσως γιατί οι λαοί αυτοί εκτός από παρελθόν διαθέτουν και παρόν. Ίσως γιατί κατάφεραν να αφομοιώσουν δημιουργικά το παρελθόν τους χωρίς να κάψουν τα φτερά τους. Ίσως γιατί δεν έχουν κόμπλεξ κατωτερότητας έναντι των υπόλοιπων Ευρωπαίων: δεν λένε ‘όταν ο Ντα Βίντσι μεγαλουργούσε εσείς βόσκατε πρόβατα’. Ίσως γιατί είναι υπερήφανοι όχι μόνο για το παρελθόν αλλά και για το παρόν τους, το οποίο δεν αφήνουν να υστερήσει σε σχέση με τα περασμένα αλλά να χτίσει πάνω τους. Όταν όμως το παρόν βουλιάζει, μουχλιάζει, σκουριάζει, δεν μένει παρά το λαμπρό παρελθόν σαν μοναδικό φως σε ένα σκοτεινό τούνελ. Και όταν δεν υπάρχει καν βαθιά γνώση αυτού του παρελθόντος, μένει η αρχαιοκαπηλία, μένουν οι σωματέμποροι αγαλμάτων.

Αδέρφια μου αλήτες πουλιά

Το ότι υφυπουργός Πολιτισμού στη «διαφορετική» κυβέρνηση Παπανδρέου ήταν η σύζυγος του «άρχοντα της πίστας» απλώς επιβεβαιώνει πώς εννοούμε τον πολιτισμό στη χώρα αυτή, έναν πολιτισμό που ήταν ανέκαθεν σπορ της πίστας, των ιπτάμενων γαρυφάλλων και των λαϊκών ειδώλων με τους χιλιάδες θαυμαστές - όπως ο σύζυγος της κυρίας υφυπουργού. Το ότι το λαϊκό μας είδωλο δεν πλήρωνε τους φόρους του και χρωστούσε εκατομμύρια στην εφορία απλώς δείχνει το πώς σκέφτονται και λειτουργούν ουκ ολίγοι «πολίτες», μετρώντας με το πάχος του πορτοφολιού τους την αγάπη τους για τη χώρα τους. Το ότι η «Ιφιγένεια» κυρία Γκερέκου δήλωσε ότι «δεν είχε καμία σχέση με τις φορολογικές εκκρεμότητες του συζύγου της» και ότι «υποβάλλει την παραίτησή της για λόγους ευθιξίας και ευαισθησίας» και επειδή «δεν θέλει να υπάρξει η παραμικρή αφορμή να πληγεί η κυβέρνηση» δείχνει πόσο εξακολουθούν να υποτιμούν την νοημοσύνη των ψηφοφόρων τους μερικοί ακόμη και «νέας κοπής» πολιτικοί. Αν ο σύζυγός της έπαιρνε ναρκωτικά, την απατούσε ή έπαιζε τζόγο όπως έκλεβε την εφορία, θα μπορούσε η πρώην υφυπουργός να δηλώσει ότι «δεν έχει καμία σχέση» με όλα αυτά; Παρότι μιλάμε για τον σύζυγό της; Και παρότι εν προκειμένω υπέβαλαν, όπως όλα τα παντρεμένα ζευγάρια, μαζί τη φορολογική τους δήλωση; Αδυνατώ να κατανοήσω βάσει ποιου σκεπτικού μια γυναίκα μπορεί να ισχυρίζεται ότι «δεν έχει καμία σχέση» με το τι κάνει ο σύζυγός της, από τη στιγμή που μιλάμε για τον άνθρωπο με τον οποίο μοιράζεται τη ζωή της, έχει μαζί του ένα παιδί και έχει ταυτιστεί κατ’ αυτόν τον τρόπο μαζί του. Η δήλωση αυτή της νεόκοπης κυρίας Γκερέκου αποτελεί νομίζω λαμπρό δείγμα μιας παλαιοτάτης κοπής πολιτικάντικης κενολογίας που καθόλου δεν θα έπρεπε να ταιριάζει στους ηλικιακά νέους και υποτίθεται «διαφορετικούς» υπουργούς της κυβέρνησης Παπανδρέου. Αλλά καμιά φορά ακόμη και οι νέοι και ωραίοι πέφτουν σε παλιά και άσχημα ολισθήματα...

Για τον Κορνήλιο Καστοριάδη

Σήμερα το πρωί, σε ένα βιβλιοπωλείο από το οποίο κάθε μέρα περνάω στο δρόμο για τη δουλειά είδα, σε περίοπτη θέση στη βιτρίνα, το βιβλίο που βλέπετε, με τα πρακτικά ενός συνεδρίου για τον μεγάλο διανοητή που είχε γίνει το 2007. Μεταξύ των εισηγητών ήμουν κι εγώ. Και ομολογώ ότι χάρηκα που είδα ότι ο Καστοριάδης ‘πουλάει’, ότι ο τόμος με τις εισηγήσεις μας κοσμούσε τη βιτρίνα ενός όχι τόσο κεντρικού βιβλιοπωλείου. Τις εντυπώσεις από εκείνο το συνέδριο τις είχα διηγηθεί σε μια ανάρτηση εκείνης της εποχής (εδώ για όσους ενδιαφέρονται), γι’ αυτό και δεν θα επεκταθώ. Εν γένει όμως – και έχοντας, με την ολοκλήρωση του διδακτορικού μου, απομακρυνθεί από τους ακαδημαϊκούς κύκλους – διατηρώ μια ένσταση όσον αφορά αυτά τα συνέδρια: οι εισηγήσεις θα όφειλαν να είναι λιγότερο ‘ακαδημαϊκές’ και περισσότερο ανοιχτές σε μεγαλύτερα ακροατήρια, ώστε να αφήσουν ανθρώπους έξω από τον στενό χώρο των ‘ειδικών’ να πουν τις απόψεις τους, να κουβεντιάσουν, να ασκήσουν – γιατί όχι – κριτική στον μεγαλύτερο διανοητή που γέννησε τον περασμένο αιώνα η Ελλάδα και ‘υιοθέτησε’ η Γαλλία. Συμμετέχοντας – μια και το διδακτορικό μου ήταν εστιασμένο στο έργο του – σε συνέδρια, συμπόσια, συναντήσεις για τον Καστοριάδη για περισσότερο από μια δεκαετία και βλέποντας ότι κάθε φορά είμαστε οι ίδιοι που βρισκόμαστε για να πούμε περίπου τα ίδια πράγματα, να γελάσουμε με τα ίδια αστεία, να ανανεώσουμε το ραντεβού μας για το επόμενο συνέδριο, άρχισα να παίρνω κάποιες αποστάσεις. Τι εννοώ; Το περασμένο σαββατοκύριακο είχα προσκληθεί να μιλήσω σε ένα ακόμη τέτοιο συμπόσιο, όπου ήξερα ότι θα ήμασταν, ξανά, οι… γνωστοί. Και επειδή πλέον δεν έχω κάτι καινούργιο να πω, τουλάχιστον όχι σε ένα συνέδριο ‘ειδικών’, αλλά και ήξερα τι περίπου θα ακούσω, αρνήθηκα. Αυτό δεν αποτελεί βεβαίως μομφή εναντίον των φίλων εισηγητών που πήγαν. Εύχομαι να τα πέρασαν όμορφα και να εμφανιστούν και αυτά τα πρακτικά σύντομα στις βιτρίνες των βιβλιοπωλείων. Πιστεύω όμως ότι, σύμφωνα με όσα πίστευε και ο ίδιος ο Καστοριάδης, αυτό που χρειάζεται, αυτό που λείπει δεν είναι ο επαναλαμβανόμενος σχολιασμός του έργου του – ο ίδιος ασκούσε δριμεία κριτική στην κουλτούρα του σχολιασμού που επικρατεί στην εποχή μας, ελλείψει πρωτότυπης σκέψης – αλλά το να σταθεί το έργο του πηγή έμπνευσης για νέες, καινοτόμες ιδέες και δράσεις που θα ανοίξουν δικούς τους δρόμους, πέρα από όσα και ο ίδιος μπορούσε να φανταστεί.

Υπό το φως του ήλιου

Η γιαγιά μου γεννήθηκε λίγο πριν τη Μικρασιατική καταστροφή και βρέθηκε στην Ελλάδα μαζί με εκατοντάδες χιλιάδες άλλους πρόσφυγες, το '22. Ο πατέρας μου γεννήθηκε λίγο πριν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην σκληρή, απάνθρωπη Αθήνα της κατοχής. Εγώ γεννήθηκα μέσα στη δικτατορία των συνταγματαρχών. Και η κόρη μου γεννήθηκε πριν λίγους μήνες, μέσα στην τρέχουσα κρίση. Νομίζω ότι ζούμε σε μια χώρα στην οποία η κάθε γενιά, χωρίς να έχει φταίξει η ίδια, ζει την προσωπική της τραγωδία: ξεριζωμούς, κατοχές, εμφυλίους, δικτατορίες, χρεωκοπίες. Κάθε γενιά τον τελευταίο τουλάχιστον αιώνα είχε τη δική της σκοτεινή συγκυρία, με την οποία αναγκάστηκε να μετρηθεί, να σταθεί όρθια και να βγει νικήτρια – ή έστω όχι σακατεμένη. Παρ’ όλα αυτά συνεχίζουμε να κάνουμε παιδιά, ελπίζοντας ότι αυτά τουλάχιστον θα μεγαλώσουν και θα ζήσουν σε μια άλλη Ελλάδα, ότι όσα μας ταλαιπωρούν, όσα βασάνισαν γενιές και γενιές πριν τη δική μας δεν θα είναι γι’ αυτά παρά μια μακρινή ιστορική ανάμνηση, μια παράγραφος, άντε δυο, σε κάποια ιντερνετική εγκυκλοπαίδεια. Και η αλήθεια είναι ότι σε σχέση με τις προηγούμενες εποχές της χώρας αυτής βλέπω αλλαγές προς το καλύτερο: νέοι άνθρωποι μορφωμένοι και καλλιεργημένοι στο εξωτερικό που επιστρέφουν στην Ελλάδα με άλλες νοοτροπίες, αναμφισβήτητη βελτίωση των συνθηκών ζωής σε σχέση με περασμένες δεκαετίες για πολλούς ανθρώπους και άλλα πολλά, τα οποία οι πιο ηλικιωμένοι εντοπίζουν αλλά οι νεότεροι θεωρούν δεδομένα και δεν πολυδίνουν σημασία. Ο ήλιος ανατέλλει καινούργιος κάθε μέρα, έλεγε ο Ηράκλειτος. Και σε αυτή την ηλιόλουστη πατρίδα νομίζω αυτό ισχύει ενισχυμένο, αρκεί να δούμε τα πράγματα λίγο αλλιώς. Λίγο φωτεινότερα.

Aς βγάλουμε τις κουκούλες

Πώς τεκμηριώνεται ο εκτροχιασμός μιας ολόκληρης κοινωνίας; Τεκμηριώνεται με το θέαμα τριών πολιτών να πεθαίνουν από ασφυξία σε μια τράπεζα και δεκάδων στο δρόμο από κάτω να περπατούν αμέριμνοι, αφήνοντάς τους αβοήθητους. Ίσως επειδή οι μέσα ήταν "απεργοσπάστες" και οι έξω απεργοί, ανήκαν δηλαδή σε δυο διαφορετικά στρατόπεδα. Η μαγιά που "δένει" τη νεοελληνική κοινωνία ήταν ανέκαθεν μια μαγιά αντιπαλοτήτων, κομπλεξισμών, συμπλεγμάτων: απεργοί εναντίον απεργοσπαστών, δημόσιοι υπάλληλοι εναντίον ιδιωτικών, δεξιοί εναντίον "αριστερών", Αθηναίοι εναντίον Θεσσαλονικιών, Παοκτζήδες εναντίον Ολυμπιακών, πεζοί εναντίον γιωταχήδων (καινούργιο ζευγάρι αυτό). Οι άνθρωποι της γενιάς μου, οι τριαντασαραντάρηδες, οδηγούν με κινητά στα χέρια, οχυρώνονται πίσω από τα καροτσάκια με τα βλαστάρια τους και απομονώνονται στην οικογενειακή τους ευτυχία, αρνούμενοι να δουν την κοινωνία που χρεωκοπεί γύρω τους. Η νέα γενιά ζει κάτω από μια δική της, ολόδική της δικτατορία του φαίνεσθαι, με λεία, καλογυμνασμένα κορμιά αλλά ανορθόγραφη, με όμορφα, υγιή πρόσωπα αλλά απελπιστικά κυνική. Και πάντα κρυμμένη πίσω από μαύρα γυαλιά: δεν θέλει επάνω της το βλέμμα του άλλου, ούτε και να μοιραστεί το δικό της. Οι μεγαλύτεροι; Αυτοί έχουν ήδη περάσει στο παρελθόν, δεν περιμένουν τίποτα και κανένας δεν περιμένει τίποτα από αυτούς. Αντιπροσωπεύουν τις νοοτροπίες που οδήγησαν μια ολόκληρη κοινωνία στην αποσάθρωση, μια ολόκληρη χώρα στην παγκόσμια διαπόμπευση. Σήμερα το πρωί, στο βαγόνι του τραμ που με πήγαινε σε μια ακόμα ημέρα ρουτίνας, ένας επιβάτης από τη γενιά αυτή των μεγαλύτερων μιλούσε δυνατά για τους κυβερνώντες που μας έφτασαν ως τα σημερινά χάλια. Πιο χαμηλόφωνα του αποκρίθηκα ότι κάποιοι τους ψήφισαν τους κυβερνώντες μας. Οι διπλανοί μου, κρυμμένοι πίσω από μαύρα γυαλιά, δεν άνοιξαν το στόμα τους ούτε μπορούσε κανείς να μαντέψει τι σκέφτονταν. Τους κοίταξα όπως ήταν ανέκφραστοι και στράφηκα κατά την πόρτα. Ήρθε η ώρα να βγω, σκέφτηκα. Είχαμε φτάσει άλλωστε στο σταθμό του μετρό απ’ όπου θα συνέχιζα το ημερήσιο ταξίδι προς τη ρουτίνα. Βγαίνοντας συνειδητοποίησα ότι ήρθε, ότι έχει έρθει από καιρό η ώρα να βγούμε και από την αμηχανία μας, να βγάλουμε τα μαύρα γυαλιά, να αφήσουμε τα βλέμματα να βρεθούν, να συναντηθούν. Γιατί κουκουλοφόροι δεν ήταν αυτοί που πυρπόλησαν την τράπεζα. Κουκουλοφόροι είμαστε όλοι όσοι αποφεύγουμε το βλέμμα του άλλου, του συμπολίτη, του συνεπιβάτη, του συναδέλφου, του συνοδοιπόρου στην καθημερινότητα. Ας βγάλουμε, επιτέλους, τις κουκούλες.

Αδιέξοδο

Να πω ότι χαίρομαι που ‘δικαιώθηκα’ γιατί ο αρχηγός της ΝΔ με την πολιτική που ακολουθεί επιβεβαιώνει το ‘πίσω ολοταχώς’ (και συγνώμη για την αυτοαναφορά) που έλεγα πέρσι τον Νοέμβριο ότι σηματοδοτούσε η εκλογή του στην ηγεσία της ΝΔ; Δεν χαίρομαι. Αλλά ο αρχηγός της σημερινής αξιωματικής αντιπολίτευσης, ψηφίζοντας ‘όχι’ στα μέτρα, αποδεικνύει περίτρανα ακριβώς αυτό: ότι έχει μείνει προσκολλημένος στις ‘παλιές καλές’ νοοτροπίες στείρας αντιπαράθεσης, σε αυτές ακριβώς τις νοοτροπίες που οδήγησαν το πολιτικό σύστημα στην ανυποληψία και σύσσωμη την νεοελληνική κοινωνία στον εκτροχιασμό. Έναν εκτροχιασμό, που σφραγίζεται από το θέαμα τριών πολιτών να πεθαίνουν από ασφυξία σε μια τράπεζα και δεκάδων στο δρόμο από κάτω να περπατούν αμέριμνοι, αφήνοντάς τους αβοήθητους. Ανίκανος να δει μακρύτερα, ο αρχηγός της ΝΔ ακολουθεί την τακτική της αντιπολίτευσης για την αντιπολίτευση, της πόλωσης για την πόλωση. Χωρίς να υπολογίζει ότι η ίδια η χώρα που αποτελεί το σκηνικό της αντιπαράθεσής του με την κυβέρνηση βρίσκεται στο χείλος της αβύσσου, μιας αβύσσου στην οποία οδηγήθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό από την καταστροφική πενταετία της κυβέρνησης Καραμανλή, της κυβέρνησης του κόμματός του. Αν υπάρχει κάτι χειρότερο από μια κυβέρνηση που αναγκάζεται να καταφύγει στο ΔΝΤ και την ΕΕ για να σωθεί η χώρα από τη χρεωκοπία (μια χρεωκοπία που, μην ξεχνάμε, οφείλεται ΚΑΙ σε παρελθούσες κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ), είναι μια αντιπολίτευση που ακόμα και αυτή την ύστατη στιγμή σκέφτεται και δρα στενά αντιπολιτευτικά. Αν υπάρχει κάτι απεχθέστερο από μια κυβέρνηση που ενώ προεκλογικά υποσχόταν ότι θα ‘τα έπαιρνε’ όχι από μισθωτούς και συνταξιούχους αλλά από τους ‘έχοντες και κατέχοντες’ μετεκλογικά έκανε όσα ακριβώς υποσχόταν ότι δεν θα έκανε, είναι μια αντιπολίτευση που βλέπει μόνο τον εαυτό της και την κυβέρνηση σε ένα ρινγκ, σ’ έναν αγώνα μέχρι τελικής πτώσεως, αγνοώντας τι συμβαίνει έξω από αυτό το ρινγκ. Και, τελικά, αν υπάρχει κάτι τρομακτικότερο και από τους δυο τους, είναι εκατοντάδες χιλιάδες ψηφοφόροι που θα τους ξαναψηφίσουν στις επόμενες εκλογές.

Όνειρο ήταν και πέρασε (;)

Ήταν η πρώτη φορά που κάτι αληθινά μεγάλο φάνηκε να έρχεται, εκπλήσσοντας ευχάριστα. Κατέβηκαν άνθρωποι στο δρόμο που δεν είχαν ξανακατέβει, όχι με τα συνήθη συντεχνιακά αιτήματα αλλά με αίτημα τη ριζική αλλαγή της πραγματικότητας γύρω τους – της πολιτικής, της μιντιακής, της κοινωνικής πραγματικότητας. Αυτή ήταν χθες η αίσθηση, ότι σαν να ξύπνησαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι, οι 150.000 και περισσότεροι που με καθαρά, ξέσκεπα πρόσωπα γέμισαν τους δρόμους της Αθήνας. Και είπαν να κάνουν την παρουσία τους αισθητή στους εκλεγμένους τους ‘εκπροσώπους’ στη Βουλή, πολιορκώντας την. Ακόμα και ιδιωτικοί υπάλληλοι όπως ο υποφαινόμενος, σε μια δουλειά που αν απεργήσεις την επόμενη μέρα μπορεί να είσαι άνεργος, θέλαμε να πεταχτούμε από τα γραφεία μας, νιώθαμε τα πόδια μας ελαφρύτερα, συναισθανόμασταν ότι κάτι ωραίο, κάτι πρωτόγνωρο, κάτι αλλιώτικο συμβαίνει εκεί έξω. Ότι κάτι μπορούσε να αλλάξει, ότι κάτι θα άλλαζε, δε μπορούσε, όταν τόσοι άνθρωποι, όπως τους βλέπαμε στο BBC, έφταναν μέχρι τα σκαλοπάτια της Βουλής. Είπαμε ότι δε μπορεί, θα το έπαιρναν το μήνυμα οι ‘εθνοπατέρες’ και η πολιτική θα αποκτούσε άλλο νόημα, η λέξη η ίδια θα άρχιζε να ξεβρωμίζει, η ίδια η ζωή θα άνοιγε άλλους, απάτητους δρόμους. Αφού ξύπνησαν οι για δεκαετίες κοιμώμενοι νεοέλληνες, όλα μπορούσαν να γίνουν. Και ξαφνικά άρχισαν να έρχονται οι νεκροί. Ένας στην αρχή, μετά δυο, τελικά τρεις. Και όλα πάγωσαν. Κατέρρευσαν. Αυτό το υπέροχο κύμα που φούσκωνε, έμεινε μετέωρο, ασάλευτο. Και η ζοφερή μιντιακή και πολιτική πραγματικότητα που είχε βγάλει όλους αυτούς τους ανθρώπους στους δρόμους, επανήλθε δριμύτερη σαν να μην είχε λείψει λεπτό. Σήμερα, στη Βουλή, ο ένας εθνοπατέρας κατηγορεί τον άλλον για το ποιος έχει στο ενεργητικό του τα περισσότερα σκάνδαλα. Και οι τηλεδημοσιογράφοι στις οθόνες των τηλεοράσεων έχουν βουτήξει μέχρι το λαιμό στις ‘πολιτικές εξελίξεις’, αναλύοντας αχόρταγα. Τίποτα δεν θυμίζει τη χθεσινή μέρα, το χθεσινό όνειρο, που άξαφνα έγινε εφιάλτης. Αλλά αύριο ξημερώνει μια καινούργια μέρα.

Ώρα ανευθυνότητας

«Είναι ώρα ευθύνης για την προάσπιση της κοινωνικής συνοχής αυτής της χώρας, της ίδιας της ζωής των συμπολιτών μας και κανένας δεν μπορεί να κρύβεται αυτές τις στιγμές», δήλωσε ο πρωθυπουργός. Και όμως, από το 1974 και μετά υπάρχουν πολλοί που κρύφτηκαν, που κρύβονται πίσω από τέτοιες δηλώσεις όταν ήρθε, όταν έρχεται η ώρα αυτή της ευθύνης. Τα τελευταία 36 χρόνια ούτε ένας πολιτικός δεν έχει παραιτηθεί από ευθιξία, από συναίσθηση των ευθυνών του απέναντι σε μια ολόκληρη κοινωνία που βλέπει να εκτροχιάζεται μέρα με τη μέρα. Η ώρα της ευθύνης ήρθε, ξαναήρθε και κανείς δεν την πήρε ποτέ χαμπάρι από όσους πολιτικούς μιλάνε από χθες για την «ώρα ευθύνης». Στη Βρετανία, που ψηφίζουν σήμερα, 11 βουλευτές παραιτήθηκαν πέρσι λόγω ενός σκανδάλου με αδικαιολόγητες δαπάνες – μικροσκανδάλου για τα ελληνικά δεδομένα. Στην Ελλάδα έχουμε φτάσει να χάνουν εντελώς παράλογα και αναίτια τη ζωή τους, στο κέντρο της Αθήνας, τρεις εργαζόμενοι πολίτες και ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη αντί να παραιτηθεί ΑΜΕΣΑ αποδεχόμενος την αποτυχία του να προστατεύσει αυτούς τους πολίτες – ασχέτως των ευθυνών της ίδιας της τράπεζας ή όποιων άλλων – ενώνει τη φωνή του με τη χορωδία που μιλά για την ώρα ευθύνης: «ο μόνος τρόπος ώστε οι δυνάμεις τυφλής βίας να τεθούν στο περιθώριο είναι η στάση ευθύνης όλων μας». Μια χορωδία στην οποία συμμετέχει ο επίσης σκανδαλωδώς μη παραιτηθείς δήμαρχος, που αντί να σιγήσει τουλάχιστον αναλογιζόμενος τις ευθύνες του φώναζε χθες στα κανάλια για κάποιες κατεστραμμένες από τα επεισόδια ζαρντινιέρες του Δήμου. Το ότι οδηγηθήκαμε ως εδώ από τη συλλογική ανευθυνότητα σειράς κυβερνήσεων στις οποίες και οι ίδιοι μετείχαν, μάλλον δεν το σκέφτηκε κανένας τους.

Η δημοκρατία των δημοσιογράφων

Όλο και συχνότερα τελευταία – τους τελευταίους μήνες, τα τελευταία χρόνια – βλέπω σε πάνελ ενημερωτικών εκπομπών καλεσμένους από τους οικοδεσπότες δημοσιογράφους αντί για τους άμεσα εμπλεκόμενους στο όποιο ζήτημα άλλους… δημοσιογράφους. Αυτό το βλέπω συγκεκριμένα τόσο στην κατά τα άλλα αξιολογότατη εκπομπή του Γιάννη Πολίτη στη ΝΕΤ, όσο και σε άλλες, όπως σε αυτήν της περασμένης Δευτέρας του Νίκου Χατζηνικολάου στο Alter με καλεσμένο τον υπουργό Οικονομικών και τρεις… δημοσιογράφους. Η εντύπωσή μου είναι ότι όλοι αυτοί οι δημοσιογράφοι που μονοπωλούν τα τηλεοπτικά πάνελ έχουν αναλάβει, αναλαμβάνουν όλο και περισσότερο έναν πληθωρικό ρόλο εκπροσώπησης κοινωνικών ομάδων και απόψεων, περίπου όπως και οι πολιτικοί, αλλά χωρίς καν να έχουν ψηφιστεί: αυθαίρετα δηλαδή και αυτόκλητα. Αν για παράδειγμα οι οικοδεσπότες έχουν καλεσμένη, όπως ο Γιάννης Πολίτης την περασμένη Δευτέρα, την υπουργό Παιδείας και στο τραπέζι το θέμα των αδιόριστων εκπαιδευτικών, δεν ακούγεται στην εκπομπή η φωνή κάποιου εκπροσώπου των εκπαιδευτικών (διότι δεν έχει καλεστεί) αλλά ενός δημοσιογράφου του πάνελ που έχει αναλάβει να… μεταφέρει στην υπουργό τις απόψεις των εκπαιδευτικών. Ή αν, όπως στην εκπομπή του Νίκου Χατζηνικολάου πάλι της περασμένης Δευτέρας, έχουν καλεσμένο τον υπουργό Οικονομικών, αμέσως μάλιστα μετά την ανακοίνωση των νέων μέτρων, δεν υπάρχει στο πάνελ κάποιος εκπρόσωπος των θιγόμενων εργαζόμενων ή συνταξιούχων αλλά δυο ή τρεις δημοσιογράφοι – διευθυντές εφημερίδων και σχολιαστές δελτίων ειδήσεων – που ‘εκπροσωπούν’ τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους και συνδιαλέγονται με τον υπουργό εκ μέρους τους. Αυτή η τακτική δυστυχώς ακολουθείται πολύ καιρό τώρα, ρηχαίνοντας την ποιότητα του δημόσιου διαλόγου ιδίως πάνω σε φλέγοντα ζητήματα και δημιουργώντας ένα σκανδαλώδες δημοκρατικό έλλειμμα. Νομίζω ότι ούτε ειδικοί επί παντός επιστητού μπορούν να είναι οι διευθυντές εφημερίδων που κλήθηκαν στην εκπομπή του Νίκου Χατζηνικολάου να κουβεντιάσουν με τον οικονομολόγο υπουργό Οικονομικών την στενά οικονομική ορθότητα των μέτρων, ούτε και θα έπρεπε εν γένει να λειτουργούν οι ενημερωτικές εκπομπές βάσει της τακτικής του καρπουζιού και του μαχαιριού ή του Γιάννης κερνάει Γιάννης πίνει. Ο πλουραλισμός, ο άμεσος, ουσιαστικός διάλογος άνευ αυτόκλητων μεσολαβητών και ‘εκπροσώπων’, η ριζική και όχι διαμεσολαβημένη αντιπαράθεση μεταξύ αρμόδιων υπουργών ή εκπροσώπων μιας κυβέρνησης και θιγόμενων από τις πολιτικές τους πολιτών αποτελεί την ψυχή, τον πυρήνα μιας δημοκρατικής πολιτείας. Και στους καιρούς που ζούμε λάμπει δια της απουσίας της ή μάλλον δια της πανταχού παρούσας δημοσιογραφικής μεσολάβησης.

Δράση και αντίδραση

Σήμερα το ΚΚΕ ανέβασε άλλο  ένα πανό στα αγγλικά στην Ακρόπολη. Αύριο θα απεργήσουν ακόμη και οι έμποροι, σε μια μέρα που προβλέπεται ‘καυτή’ σε αντιδράσεις. Ήδη η περιρρέουσα οργή έχει αρχίσει να ξεχειλίζει, στοχοποιώντας τους πλέον άσχετους (γιατί δεν ξέρω πώς γίνεται αλλά στην Ελλάδα για οτιδήποτε την πληρώνουν οι λιγότερο φταίχτες): μιλάω βέβαια για τη δημόσια λοιδορία του Απόστολου Κακλαμάνη, αξιοπρεπέστατου εναπομείναντα της παλιάς γενιάς πολιτικών, ανθρώπου που σε αντίθεση με πολλούς παλιούς του ή και νεότερους ‘συντρόφους’ του ΠΑΣΟΚ δεν έδωσε ποτέ δικαιώματα. Παρ’ όλα αυτά, βρέθηκε τη λάθος ώρα στο λάθος μέρος. Κάτι που στο εξής φαίνεται να ισχύει γενικότερα για τους πολιτικούς: θα βρίσκονται στη λάθος χώρα τη λάθος χρονική περίοδο. Την ίδια στιγμή κάποιοι άλλοι βραβεύονται. Αποδεικνύοντας ότι ακόμη κάποιοι μπορούν και κολυμπάνε κόντρα στα δυνατά ρεύματα που θέλουν να μετατρέψουν τη νέα γενιά σε ένα απέραντο πλήθος κυνικών νάρκισσων θαμώνων του Facebook, καφενόβιων και κλαμπόβιων. Κάποιοι άλλοι ή πιο συγκεκριμένα μια καλή μου φίλη, φεύγουν. Φεύγει η φίλη σε ανθρωπιστική αποστολή στην Αϊτή με μια ΜΚΟ, για ένα χρόνο. Δείχνοντας και αυτή ότι υπάρχει αυτή η περιβόητη άλλη Ελλάδα που τώρα τελευταία λάμπει δια της απουσίας της, ότι εξακολουθούν ορισμένοι μεταξύ μας να παραμένουν απρόσβλητοι από τα μικρόβια που κυοφορεί η ρουτίνα, η καθημερινότητα (ξέρετε για τι είδους μικρόβια μιλάω, απ’ αυτά που κρύβονται στα μαξιλάρια του καναπέ τα βραδάκια μπροστά στην TV). Προτιμώ να σκέφτομαι αυτούς που φεύγουν, αυτούς που βραβεύονται από αυτούς που μένουν αναρτώντας πανό στην Ακρόπολη ή βρίζοντας ανυποψίαστους πολιτικούς εξιλαστήρια θύματα. Γιατί η καλύτερη αντίδραση είναι η δράση η οραματική, η ρηξικέλευθη. Όχι η εύκολη, η ‘μια από τα ίδια’ ενέργεια που δεν φέρει εντός της το διαφορετικό, το εναλλακτικό. Νομίζω.

Τα μέτρα που δεν πάρθηκαν...

Μια ομιλία που ‘βρωμάει’ από χιλιόμετρα – για όσους έχουμε έστω και ελάχιστη εμπειρία ως λογογράφοι – ότι έχει γραφτεί από επαγγελματίες λογογράφους ή αν θέλετε επικοινωνιολόγους, ιδίως στα περί ‘νέου πατριωτισμού’ και άλλα τέτοια επικοινωνιακά καρυκεύματα. Ένας πρωθυπουργός που ακόμα και σε αυτή την κρίσιμη ώρα δεν μπορεί να σηκώσει το κεφάλι από τα γραπτά του, να μας κοιτάξει έστω και για λίγο στα μάτια, να δώσει έστω μια ψευδαίσθηση αμεσότητας. Τα ίδια τα μέτρα θα έπρεπε να είχαν παρθεί από πολλά χρόνια. Η παγκόσμια πρωτοτυπία του 13ου και 14ου μισθού στους δημοσίους υπαλλήλους που εκτόξευαν τις απολαβές τους ακόμη πιο ψηλά σε σχέση με των σκληρότερα εργαζόμενων του ιδιωτικού τομέα ήταν ώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση. Η απελευθέρωση των απολύσεων (συνεπώς και των προσλήψεων) όπως ήδη συμβαίνει σε χώρες όπως η Φινλανδία ή η Δανία, η εξυγίανση εν γένει της βαριά άρρωστης εργασιακής μας πραγματικότητας ήταν καιρός να έρθει. Και μια και οι αιωνίως φοβούμενοι το ‘πολιτικό κόστος’ άτολμοι πολιτικοί ταγοί της ταλαίπωρης αυτής χώρας δεν είχαν τα κότσια να πάρουν τις απαιτούμενες πρωτοβουλίες, ήταν ανάγκη να φτάσουμε ως εδώ, να περιμένουμε το ΔΝΤ για να αναλάβει το ίδιο αυτό το δυσβάσταχτο κόστος, να το πάρει από τις πλάτες τους. Το ότι φτάσαμε ως εδώ δεν οφείλεται μόνο στους ίδιους τους πολίτες – αυτούς που οι μεγαλόστομοι πολιτικοί αρέσκονται να αποκαλούν ‘ελληνικό λαό’ – που αφέθηκαν να αποχαλινωθούν, που δόθηκαν ψυχή τε και σώματι στον άκρατο καταναλωτισμό, τον εαυτουλισμό, τον δηθενισμό, τον μηδενισμό που διαποτίζει ιδίως τους νεότερους. Η σημερινή κατάντια οφείλεται κυρίως στους άτολμους, ασπόνδυλους πολιτικούς που επί δεκαετίες μετρούσαν το πολιτικό κόστος για το καθετί, φοβούνταν να αντιπαρατεθούν με τα συντεχνιακά συμφέροντα που κατάπιναν τα ευρωπαϊκά πακέτα στήριξης για να μη χάσουν την πολύτιμη εκλογική τους πελατεία, δίσταζαν – ακόμη και τώρα διστάζουν – να πουν αλήθειες, να δυσαρεστήσουν, να μιλήσουν ανοιχτά. Και δυστυχώς ακόμα και σε αυτό το σταυροδρόμι στο οποίο βρεθήκαμε δεν μπορεί κανείς να περιμένει πολλά. Το ΔΝΤ ήρθε, θα φύγει και θα μας αφήσει πάλι με τους ίδιους άβουλους, ασίγαστους στα περί ‘νέων πατριωτισμών’ – πόσο αστείο να μιλάμε ακόμη για πατριωτισμούς στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, καβαλώντας μια σανίδα σωτηρίας που προσφέρθηκε από μια Ευρωπαϊκή Ένωση και ένα Διεθνές Νομισματικό Ταμείο – επικοινωνιακά τους πυροτεχνήματα, ανίκανους να σηκώσουν για λίγο τα μάτια από τις προκατασκευασμένες τους ομιλίες, κυβερνώντες.